آنا گزارش می‌دهد
«کمپ دیوید» خانه آرزوهای اعراب برای کاستن از توان هستهای ایران/ آیا «اوباما» ضمانت‌نامه امنیتی امضا می‌کند؟
در آستانه برگزاری نشست «کمپ‌دیوید» میان «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری آمریکا و سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس قرار داریم. نشستی که قرار است امروز چهارشنبه در کاخ سفید و فردا (پنج‌شنبه) در «کمپ‌دیوید» برگزار شود.
مجتبی اسماعیلی، گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: نشست جاری در حالی برگزار می‌شود که نگرانی اعراب حاشیه خلیج‌فارس از جمله عربستان نسبت به نزدیکی توافق میان ایران و قدرت‌های غربی افزایش یافته است. در این میان نکته‌ای حاشیه‌ای نظر تحلیلگران را به خود جلب کرده است و آن کاهش سطح نماینده‌ای است که به نمایندگی از کشوری عربی قصد حضور در نشست را دارد. علاوه بر این، کشورهای عربی بیکار ننشستند و علاوه بر رایزنی‌های دیپلماتیک اقدام به ارسال نامه به مقام‌های عالی کشورهای غربی کردند تا بلکه به این وسیله بتوانند نظر آنها را نسبت به دقت در توافق احتمالی هستهای با ایران جلب کنند، موضوعی که تاکنون چندان نتیجه‌ای در بر نداشته است.
در حالی قرار است نشست «کمپ دیوید» برگزار شود که به ناگاه پادشاهان بحرین و عربستان مواضع خود درباره حضور در نشست را تغییر دادند و اعلام کردند که نمایندگان آنها راهی واشنگتن خواهند شد. دیوان پادشاهی بحرین با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که «سلمان بن حمد آل‌خلیفه» ولیعهد و معاون اول رئیس شورای وزیران بحرین به جای پادشاه این کشور راهی آمریکا خواهد شد. عربستان نیز در اقدامی مشابه به‌وسیله «عادل جبیر» وزیر امورخارجه اعلام کرد که «محمد بن نایف» به همراه «محمد بن سلمان» معاون ولیعهد و وزیر دفاع در راس هیئتی سعودی برای شرکت در نشست «کمپ دیوید» راهی آمریکا خواهند شد.
در این میان گزارش‌هایی نیز منتشر شد که نشان می‌داد «سلطان قابوس بن سعید» پادشاه عمان «فهد بن محمود آل سعید» معاون نخست‌وزیر را به‌جای خود راهی آمریکا می‌کند و کویت نیز به‌طور رسمی اعلام کرد که شیخ «صباح احمد جابر الصباح» امیر کویت صبح یکشنبه راهی آمریکا شد.
از سوی دیگر شیخ «تمیم بن حمد آل‌ثانی» امیر قطر راهی واشنگتن شد و تا روز دوشنبه مشخص نشده بود که امارات چه کسی را در راس هیئت دیپلماتیک خود به واشنگتن اعزام می‌کند، گرچه گزارش‌های رسیده نشان می‌دهد بعید است شیخ «خلیفه بن‌زاید» رئیس دولت امارات که حدود یک سال می‌شود به بهانه بیماری از دوربین‌های خبری فاصله گرفته است، راهی این سفر شود.
شورای همکاری از رئیس‌جمهوری آمریکا چه می‌خواهد؟ «اوباما» چه سوغاتی برای اعراب دارد؟
در مساحتی حدود 200 هکتاری از مناطق کوهستانی واشنگتن، منطقه‌ای محافظت شده و بسیار خوش‌منظره قرار دارد که منطقه ییلاقی «کمپ‌دیوید» در آنجا واقع است. مدیریت و حق بهره‌برداری از این منطقه در اختیار کاخ سفید دارد که پیشتر ملاقات‌های «روزولت» و «چرچیل» در بحبوحه جنگ جهانی دوم در آنجا صورت گرفت. همچنین پس از آن بسیاری از ملاقات‌ها و نشست‌های مهم میان مقام‌های آمریکایی با سران کشورهای خارجی در آنجا برگزار شد، از جمله این ملاقات‌ها مذاکرات میان «انور سادات» رئیس‌جمهوری اسبق مصر با «مناحیم بیگن» نخست‌وزیر اسبق اسرائیل با نظارت «جیمی کارتر» رئیس‌جمهوری وقت آمریکا بود که منجر به پایان جنگ دامنه‌دار میان اعراب و اسرائیل شد. هرچند پیمان منعقدشده میان دو طرف، در افکار عمومی غرب و اسرائیل موفقیتی جدی محسوب می‌شد و «انورسادات» به‌عنوان فردی صلح‌طلب معرفی می‌شد ولی افکار عمومی اعراب مسلمان، مخالف این قرارداد بودند.
این‌بار افکار عمومی داخل آمریکا و غرب امیدوارند نشست «کمپ دیوید» منتج به توافق میان اعراب و آمریکا (به نمایندگی از کشورهای غربی) شود و آرامش منطقه خاورمیانه بازگردد. گرچه در این میان اعراب معتقدند باید به هر شیوه ممکن جلوی پیشرفت هستهای گرفته شود و نفوذ ایران در منطقه خلیج‌فارس کاهش یابد. به‌اعتقاد بسیاری از کارشناسان، این موضوع (گستره نفوذ ایران در منطقه خلیج‌فارس) باتوجه به آتش‌افروزی عربستان سعودی و ائتلاف عربی در یمن بسیار پیچیده به‌نظر می‌آید ولی این امید نیز وجود دارد که با توافق‌های بعضا پنهانی در آمریکا آب سردی بر شعله‌افروزی‌ها ریخته شود و خاورمیانه روی آرامش را به خود ببیند.
| نکته‌ای که قطعی به‌نظر می‌آید این است که اعراب چشم امیدشان به دهان «اوباما» است تا بلکه ضمانت‌هایی برای آینده منطقه با حضور ایرانی دارای توان هستهای بیایند. |
از سوی دیگر «اوباما» می‌خواهد همچون همیشه با زبان‌بازی به سراغ سران اعراب بیاید و هدایایی تازه به آنها اهدا کند. بسته به اینکه چه کشوری در چه موقعیتی قرار دارد بسته اهدایی آمریکا ممکن است تفاوت داشته باشد، شاید فروش بی‌چشمداشت سلاح آمریکایی، وعده افزایش حمایت‌های نظامی و تسلیحاتی یا مشارکت در عملیات‌های نظامی پیش‌بینی‌نشده از جمله موارد توافق باشد ولی نکته‌ای که قطعی به‌نظر می‌آید این است که اعراب چشم امیدشان به دهان «اوباما» است تا بلکه ضمانت‌هایی برای آینده منطقه با حضور ایرانی دارای توان هستهای بیایند.
اهداف نزدیک و دور
هدف آشکار نشستی که قرار است روز پنج‌شنبه در «کمپ‌دیوید» میان «اوباما» و سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس انجام شود، بررسی توافق احتمالی‌ای است که قرار است میان ایران و گروه 5+1 امضا شود. باوجود این، هدف کم‌اهمیت‌تر این نشست اعطای ضمانت‌های آمریکا به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است تا به میزان قابل توجهی نگرانی‌هایشان درباره دستیابی به توافق هسته ای میان ایران و امریکا کاهش یابد. هدف به مراتب کم اهمیت‌تر دیگر این نشست، مذاکره با هدف نزدیکی مواضع کشورهای عضو شورای همکاری در رابطه با درگیری‌های دامنه‌دار میان این کشورها با ایران بر سر موضوعات مهم منطقه‌ای ازجمله اوضاع سوریه، عراق، لبنان و یمن است.
اعراب خلیج‌فارس چه می‌خواهند؟
برای یافتن پاسخ این سوال اظهارات یکی از مقام‌های اماراتی را بیان می‌کنم. «یوسف عتیبه» سفیر امارات عربی متحده در واشنگتن روز پنج‌شنبه گذشته و در کنفرانس برگزار شده در مرکز اطلس‌شناسی واشنگتن می‌گوید: ما و سران عرب باید در نشست با رئیس‌جمهوری آمریکا در «کمپ‌دیوید» ضمانت‌های اطمینان‌بخشی دریافت کنیم.
«عتیبه» افزود: این ضمانت‌های امنیتی باید محدود شدن قدرت ایران در منطقه را تضمین کند. در گذشته ما با آمریکا به توافق‌های امنیتی خوبی دست یافتیم و معتقدم که امروز ما نیازمند تعهد مکتوبی در این راستا هستیم.
تحلیلگران سیاسی تلاش می‌کنند منظور «عتیبه» از ضمانت را «ضمانتی کتبی» توصیف کنند. اما نمی‌توان به‌طور دقیق به ماهیت این موضوع پی برد که با توجه به رویکرد اخیر آمریکا در گرایش به توافق با ایران که در تعارض با مواضع اعراب و در راس آنها سعودی‌ها قرار دارد، چگونه می‌توان شاهد توافق‌نامه مکتوبی که ضامن حمایت از امنیت کشورهای حاشیه خلیج‌فارس باشد، بود. شاید برداشت دیگر از «معاهده مکتوب» این باشد که اعراب از آمریکا می‌خواهند به‌طور مکتوب تضمین کند در هنگام هرگونه تعرض و تهدید به‌وسیله ایران (و یا هم‌پیمانانش) غرب به سرکردگی آمریکا به حمایت مستقیم از اعراب بپردازند.
آمریکا چه چیز رو می‌کند؟
از سوی دیگر مقام‌های آمریکایی بعید می‌دانند که «اوباما» معاهده‌ای امنیتی با عربستان یا کشورهای دیگر عضو شورای همکاری امضا کند زیرا این موضوع باید به تایید کنگره‌ای برسد که بیشتر نمایندگان آن را جمهوری‌خواهان تشکیل داده‌اند و چنین توافقی را به منزله تهدیدی برای اسرائیل می‌دانند.
تحلیلگری سیاسی در مصاحبه با شبکه خبری «روسیاالیوم» گفته است: آنچه مشخص است این است که «اوباما» در نشست «کمپ دیوید» با سران عرب بر سر افزایش تلاش برای تحقق هماهنگی میان ارتش‌ها و فعالیت در راستای ایجاد سامانه‌های مشترک ضدموشکی با فرماندهی وزارت دفاع آمریکا رایزنی می‌کند.
«جیمز جفری» تحلیلگر آمریکایی و کارشناس امور خلیج‌فارس درباره برگزاری نشست «کمپ‌دیوید» می‌گوید: اطمینان بخشیدن به سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج(فارس) درباره تهدیدات امنیتی در حال رشد که با آن مواجه خواهند بود کار آسانی نیست، واشنگتن باید راهکارها و پیشنهادهای ملموسی همچون ارائه تعهدات امنیتی، انتقال سلاح و استقرار نیروهای نظامی و یا حتی مشارکت در عملیات نظامی جدید علیه سوریه ارائه کند.
انتشار پیش‌نویس پیش از موعد بیانیه پایانی به‌وسیله برخی رسانه‌های خبری
رسانه‌های خبری چندی پیش در آستانه برگزاری نشست تاریخی سران شورای همکاری خلیج‌فارس در «کمپ‌دیوید» و دیدار با رئیس‌جمهوری آمریکا مفاد پیش‌نویس بیانیه پایانی این نشست را منتشر کردند.
در بیانیه پایانی نشست «کمپ دیوید» که روزنامه «الحیات» آن را منتشر کرده بود، بر موضوعات زیر تاکید شده است:
- ایجاد زرادخانه تسلیحاتی برای کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس
- حمایت از توافق هستهای با ایران، توافقی که منجر به ممانعت ایران از ایجاد و دستیابی به سلاح هستهای شود
- مخالفت با دخالت‌های ایران در امنیت منطقه
- تقویت مخالفان سوری
- کناره‌گیری «بشار اسد» از ریاست جمهوری سوریه
- مبنا قرار دادن طرح شورای همکاری خلیج فارس برای حفظ ثبات و ایجاد راه‌حل برای برون‌رفت از بحران کنونی در یمن
در پیش‌نویسی که روزنامه «الحیات» از آن پرده برداشت، بر وجود بندهای دیگری همچون حمایت از ساختار امنیتی شورای همکاری خلیج‌فارس، گسترش همکاری در زمینه فروش تسلیحات و تسریع در روند تحویل این تسلیحات تصریح شده است.
همچنین «الحیات» نوشت: از منظر سیاسی، در بیانیه پایانی نشست بر دستیابی به توافق هستهای جامع با ایران به عنوان چارچوبی برای مصالحه مشترک میان کشورهای شورای همکاری خلیج(فارس) و آمریکا مطرح شده است. دولت «اوباما» بر این بند از پیش‌نویس برای تحقق حمایت‌های بین‌المللی درخلال نشست با اعراب و نیز در روند مذاکرات هستهای با ایران پیش از فرارسیدن ضرب‌الاجل 30 ژوئن نیاز دارد.
از سوی دیگر دیپلمات‌های غربی خبر داده‌اند که تاکید پیش‌نویس مذکور بر گسترش همکاری در زمینه فروش تسلیحات با هدف خرید سامانه‌های پاتریوت و تاد از آمریکا است. همچنین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از آمریکا خواسته‌اند تا بلافاصله پس از پایان نشست مذکور، رزمایشی در خلیج‌فارس برگزار کند و حمایت دریایی از کشورهای شورای همکاری را افزایش دهد.
انتهای پیام/
دایرة المعارف دانشبنیانها ۱۱۱؛
