«میراث فرهنگی و گردشگری پایدار» شعار امسال روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی/ طالبیان: مجموعه نیاوران و سعدآباد از پول بیت‌المال ساخته شده‌اند/ آنچه به بنیاد می‌رسد مربوط به اموال خاندان پهلوی است

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی آنا، در ابتدای این نشست محمد حسن طالبیان دلیل برگزاری این نشست خبری در مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی را یادآوری ارتباط و اهمیت آموزش در میراث فرهنگی دانست و در ادامه سخنانش شعار امسال ایکوموس را به مناسبت روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی «میراث فرهنگی و گردشگری پایدار» معرفی کرد.

وی سپس افزود: «شعار «میراث فرهنگی و گردشگری پایدار» در راستای شعار بین‌المللی توریسم پایدار برای توسعه که شعار سازمان ملل است در نظر گرفته شده که در راستای اهداف 2030 نیز محسوب می‌شود.»

طالبیان مهم‌ترین بخش رسیدن به اهداف 2030 را گردشگری معرفی کرد و در ادامه بر اهمیت شعار امسال تاکید کرد.

معاون میراث فرهنگی ضمن تاکید بر اهمیت معرفی و حفاظت از بناهای تاریخی تصریح کرد: «شعار ایکوموس در قالب 17 هدف توسعه پایدار سازمان ملل آمده که درباره موضوعاتی چون جهانی بودن فقر، انرژی پاک، تغییرات اقلیمی، رشد اقتصادی پایدار، موضوع محیط زیست زیر آب،‌ سلامت، ‌صنعت و خلاقیت، زندگی در زمین، کاهش نابرابری، صلح و عدالت و همکاری‌های بین‌المللی است.»

وی یادآور شد: «ما در کشور با وضعیتی روبه‌رو بودیم که در شوراها حضور جدی و تاثیرگذاری نداشتیم که با رفع این موضوع، امسال شوراها جزو محور اصلی قرار گرفت و از تاثیرگذاری خوبی نیز بهره‌مند بود. ما تلاش کردیم با برقراری ارتباط نزدیک با پژوهشگاه در حوزه‌های مختلف از مرمت تا باستان‌شناسی، پژوهش و تزئینات تعامل خوبی ایجاد کردیم.»

معاون میراث فرهنگی افزود: «احیای پایگاه‌ها به خصوص پایگاه‌های مستقر در بناهای باستانی از برنامه‌هایی بود که در دستور کار قرار گرفت. ما با اینکه اعتبارات کافی نداشتیم توانستیم 90 پایگاه را ساماندهی کنیم که این میزان قرار است بیشتر نیز شود تا از پژوهش گرفته تا حفاظت، مرمت و مستندسازی و معرفی گردشگری بپردازند. موضوع تعامل با مردم محلی و بسترسازی برای حفظ و نگهداری محوطه‌ها از دیگر برنامه‌هایی بود که اجرایی شد. در این زمینه سازمان‌ها، نهادها، شهرداری‌ها و مردم فعالیت گسترده‌ای داشتند که این به دلیل آگاهی‌بخشی به مسئولان و مردم بوده است.»

وی در بخش دیگری از سخنانش به فعالیت‌های دیگری که تا امروز به آن پرداخته شده اشاره کرد و در ادامه افزود: «NGO ها و انجمن‌های میراث فرهنگی فعالیت خود را مجددا آغاز کردند و تلاش می‌کنند این فعالیت ادامه پیدا کند. ضمن این‌که در بحث زیرساخت‌های گردشگری در شهرها و پایگاه‌های مهم با همکاری نزدیک به صورت تخصصی فعالیت کرده‌ایم.»

طالبیان درباره بحث ساختار گردشگری پایگاه‌ها نیز عنوان کرد: «این بحث در برنامه ششم قرار گرفته تا بتوانیم به صورت قانونی عمل کنیم بنابراین اگر مدیریت‌ها از دوش دولت برداشته شود قطعا بار دولت سبک‌تر خواهد بود.»

وی درباره بحث مراکز علمی دانشگاهی تشریح کرد: «در این بخش ارتباط نزدیک برای ما اهمیت بسیاری دارد و خوب است که در بحث اجرا و دانشگاه نزدیکی و تعامل برقرار باشد. در تربیت نسل جوان این همکاری تاثیرات بسیار خوبی را به دنبال خواهد داشت البته باید فرآیندی ایجاد کنیم که تولید علم و ظرفیت‌سازی کارشناسی و آموزش در طی زمان بوجود آید، اینکه جوانان حمایت شوند و نسل جوان به خصوص دانشجویان آموزش لازم در خصوص حفظ بناهای تاریخی را ببینند موضوعی پراهمیت است.»

معاون میراث فرهنگی ادامه داد: «بحث‌ کمیته‌ها در استان‌ها تمام شوراها و کمیته‌ها تشکیل شده و شورای راهبردی که ترکیبی از پیشکسوتان، نخبگان و جوانان است فعال شده است یکی از راهبردهای ما حضور جدی در حوزه فرهنگ ایرانی است به خصوص اینکه در زمینه میراث ناملموس و ملموس به خوبی عمل کنیم. ما امیدوار هستیم پرونده‌های مشترک جهانی باعث ارتباط بیشتر ما با جهان شود.»

طالبیان در بخش دیگری از سخنانش به علاقه‌مندی بسیاری از کشورها به آمادگی برای مرمت بناها اشاره کرد و در ادامه به ارائه این طرح با اعتبار 9 میلیارد تومان به برنامه بودجه پرداخت.

کارگاه کارشناسان ژاپنی در اصفهان

وی ادامه داد: «ما به دلیل اینکه سال‌های گذشته از اعتبار کافی برای میراث خارج از کشور برخوردار نبودیم و در حقیقت این میزان اعتبار صفر بود نتوانستیم خیلی از کارها را انجام دهیم اما قول‌هایی داده شده تا بتوانیم میراث فرهنگی را نگهداری کنیم. این همکاری از 10 تا 50 درصد از کارهای مرمتی را شامل می‌شود. سعی داریم در خانه‌ها و بناهای مشارکتی همکاری‌مان را افزایش دهیم و در همین راستا نیز قرار است کارگاهی توسط کارشناسان ژاپنی آذر ماه در اصفهان برگزار شود که چگونگی نگهداری از چوب در بناهای تاریخی را آموزش می‌دهد.»

مجموعه‌های سعدآباد و نیاوران تنفس‌گاهی برای شهر تهران هستند

طالبیان در خصوص ادعای بنیاد مستضعفان نسبت به تولی‌گری مجموعه‌های نیاوران و سعدآباد گفت: «این بحث چندین سال است که مطرح شده پیش از این در سال 1392 هم این موضوع بالا گرفت و میراث فرهنگی در آن زمان هم اقداماتی انجام داد، اکنون متوجه شدیم که در دادگاه بدوی حکمی هم به نفع این ادعا صادر شده بنابراین ما نسبت به این حکم اعتراض کردیم. مهم است که فضای اجتماعی درباره این موضوع روشن باشد ضمن اینکه قوانین ما روشن هستند. آنچه به بنیاد می‌رسد مربوط به اموال خاندان پهلوی است و مجموعه نیاوران و سعدآباد از پول بیت‌المال ساخته شده‌اند بنابراین مسئولیت آنها نباید به بنیاد مستضعفان واگذار شود. در تمام دنیا این مکان‌ها تبدیل به موزه می‌شود و به دستگاه‌های تخصصی مربوط می‌شود. ما تجربه خوبی از بنیاد مستضعفان در گذشته نداشتیم و اگر به کاخ مروارید نگاهی کنیم متوجه می‌شویم که وضعیت خوبی ندارد البته ما امروز تکه تکه از آن حفاظت می‌کنیم تا اعتبارات کافی برسد. واگذاری مجموعه سعدآباد و نیاوران به بنیاد مستضعفان برای کشور و منافع ملی خوب نیست وگرنه ما از قبال این بنا نمی‌خواهیم درآمدزایی داشته باشیم. سعدآباد و نیاوران جاذبه‌های گردشگری شهر تهران هستند و به اقتصاد فرهنگی شهر کمک می‌کنند. ما انتظار داریم که این دو مجموعه به خوبی معرفی شوند و فضای تنفس‌گاهی برای شهری که این همه فشار ساختمانی دارد همچنان پابرجا بماند بنابراین از هر جهت مطالبه اجتماعی است و ما از همه طریق عمل خواهیم کرد.»

مقایسه اموال غیرمنقول در اختیار بنیاد مستضعفان با اموال سازمان میراث فرهنگی

فرهاد نظری در ادامه این سخنان تاکید کرد:‌ «اگر اموال غیرمنقول که در اختیار بنیاد مستضعفان است را با اموال غیرمنقولی که در اختیار سازمان میراث فرهنگی است مقایسه کنیم وضعیت ساختمان‌ها گویای چگونگی توجه دو سازمان است چرا که می‌بینیم که در کاخ مروارید یا موزه دفینه بنیاد مستضعفان چه صدمات و لطمه‌هایی بر اثر غفلت و بی‌تفاوتی ایجاد کرده و در ساختمان‌هایی که در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار دارد از چه وضعیت و سلامتی بناها برخوردار هستند بنابراین کفایت و سلامت سازمان در چنین آثاری تقریبا ثابت شده است.»

طالبیان در ادامه بیان کرد: «اگر چه ما هم ضعف‌هایی در کار داریم اما افراد کارشناسی که مرمت و آثار را می‌شناسند در اختیار سازمان میراث فرهنگی هستند، دفاعیات انجام شده ولی ما در تعجب نسبت به چنین ادعایی هستیم.»

وی مرمت را فرآیند خلاق معرفی کرد و گفت:‌ «تمام مراحلی که در مرمت انجام می‌شود، کامل‌کننده یک بازسازی هستند. توجه داشته باشید که مرمت به حفاظت، و حفاظت به معرفی و معرفی به حفظ بهتر بناهای تاریخی کمک می‌کند که این یک چرخه است که نیازمند زمان و آموزش است. گاه ما بناهایی داریم که باید در زمان طولانی بر رویش کار شود و گاه بناها نیاز به پژوهش مستمر دارند کار فرهنگی به ویژه میراث فرهنگی در دراز مدت نتیجه می‌دهد.»

یکپارچه‌سازی نهادهای مختلف

معاون میراث فرهنگی بر همسویی دستگاه‌های مختلف از جمله بنیاد مسکن، وزارت مسکن، ‌سازمان گردشگری و صنایع دستی و استان‌ها اشاره کرد و افزود: «هر یک از این دستگاه‌ها بودجه جداگانه دارند که اگر برنامه مدیریتی هوشمند و یکپارچه داشته باشیم می‌توانیم در کنار هم کار بزرگی انجام دهیم. در دو سال گذشته تلاش کردیم این اتفاق با مشارکت به وجود آید و از امسال طبق برنامه ششم پتانسیل 500 روستا برای دستیابی به اهداف این چنینی را داریم. ما در حوزه مرمت تلاش می‌کنیم همکاری بخش خصوصی و مردم را بیشتر کنیم چرا که در هر کارگاه مرمت 5 نفر به اشتغال می‌رسند.»

فرهاد نظری نیز درباره ارتباط دانشگاه و میراث فرهنگی تشریح کرد: «باید تلاش‌ها برای ارتباط دانشگاه با میراث فرهنگی بیشتر و کارها کاربردی‌تر شود و ما هم از ظرفیت‌ها استفاده کنیم و کارهای‌مان پشتوانه علمی داشته باشند اگر معرفی آثاری که ثبت نشده است به میراث فرهنگی در قالب پایان‌نامه ارائه شود و وزارت علوم در ارزیابی برای دانشجو و استاد امتیاز قائل شود قطعا حلقه اتصال محکمی خواهیم داشت.»

ما موظف هستیم به دور از هیاهو و جنجال به کارمان ادامه دهیم

میثاقیان درباره یکپارچه‌سازی و نظارت بر بناهای تاریخی بیان کرد: «وظایفی که انجام می‌دهیم از سوی قانون تعیین شده بنابراین ممکن است افراد انتظاراتی داشته باشند که جزو وظایف قانونی ما نباشد ضمن اینکه ما بخشی از بدنه دولت هستیم بنابراین در مرحله دوم باید از سیاست‌های کلان تبعیت کنیم. ما موظف هستیم به دور از هیاهو و جنجال به کارمان ادامه دهیم و با مکاتبه و مفاهمه در فضای آرام کار کنیم کار فرهنگی با جنجال جور نیست و در فضای ملتهب نمی‌توان کار فرهنگی انجام داد. مهم‌ترین وظیفه ما این است که این نکته را یادآوری کنیم که میراث فرهنگی متعلق به همه است و حفظ آن وظیفه همه ما. ولی تا زمانی که به مطالبه تبدیل نشود چندان موفق نیستیم کار نظام مرمت و احیای بناهای تاریخی را باید نظام‌مند کنیم و بر اساس برنامه پیش رویم. ما تفاهمی ایجاد کردیم که 70 درصد از بودجه به مرمت آثاری که شرایط مناسب ندارند و 30 درصد به مرمت اضطراری بناها اختصاص یابد مهم‌ترین راهبرد ما مشارکت برای حفظ آثار و مرمت است زمانی که کار مشارکت در ایران شروع شد 16 استان متقاضی بودند و در سال گذشته این میزان به 26 استان رسید که نشان از ترویج این فرهنگ و استقبال عمومی است.»

وی در بخش دیگری از سخنانش به توجه به نقاط مرزی و روستاها اشاره کرد و آن را از راهبردهای سال جدید دانست.

تخصیص اعتبارات به تزئینات وابسته به معماری

میثاقیان تاکید کرد:‌ «با توجه به کمبود اعتبارات و عناصر میراث فرهنگی و تزئینات وابسته به معماری چندان توجه نمی‌شد که ما با بررسی‌هایی که انجام دادیم مصر هستیم که ردیف بودجه جداگانه برای آن در نظر بگیریم. در بحث موزه‌ها نیز طرح ساماندهی را جدی‌تر دنبال خواهیم کرد و در بحث نظارت بر اقدامات باید زمینه‌ای فراهم کنیم که فارغ‌التحصیلان در کنار کسانی که تجربه دارند کار کنند. موضوع آموزش میراث فرهنگی به صورت عامل و استفاده از ظرفیت‌ها، جلویگری از تهدیدها بر میراث فرهنگی که امروزه بسیار شاهد آن هستیم از دیگر مواردی است که به آن توجه ویژه خواهیم داشت.

وی در ادامه سخنانش به چاپ مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها که به روز رسانی شده‌اند خبر داد.

برنامه روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی

میثاقیان همچنین در خصوص برنامه‌های روز جهانی بناهای تاریخی گفت: «29 فروردین ضمن ارائه توضیحاتی نسبت به پیام ویژه این روز تعدادی از افراد حوزه میراث فرهنگی سخنرانی خواهند کرد و از چند کارگاه مرمت بازدید خواهد شد. در این روز از یک یا دو پیشکسوت تجلیل به عمل می‌آید و در روز 30 فروردین کارگاه نقد مرمت در نیاوران برپا می‌شود. همچنین قرار است اواخر اردیبهشت کارگاه آموزشی درباره چگونگی تطبیق و تحقیق شهرهای تاریخی برگزار کنیم و امیدوار هستیم در آینده کارهایی از این دست را بیشتر شاهد باشیم.»

سپس طالبیان افزود: «150 حکم برای مرمت بناها صادر شده و قرار است هر بنایی که تحت مرمت قرار می‌گیرد حکم جداگانه‌ای دریافت کند تا با نظارت نظام‌مند بناهای تاریخی ساماندهی شوند.»

کریمی مسئول بحث مشارکت نیز در این نشست رسانه‌ای بیان کرد: «ما اولویت طرح را با خانه‌های تاریخی آغاز کردیم و بعدها به بازارهای تاریخی پرداختیم و سال به سال بناها را افزایش دادیم در سال 95 حمام‌ها مورد توجه قرار گرفتند و علاوه‌بر میزان تقاضاهای مردم این تمایل را می‌بینیم که بناهای ثبت شده با همکاری مردم حفظ و نگهداری شوند.»

پایگاه‌های میراث فرهنگی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این دوره است

مدیر امور پایگاه‌های جهانی نیز در ادامه گفت:‌ «پایگاه‌های میراث فرهنگی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این دوره است. پایگاه‌های ملی در دوره قبل شاید مجموعه‌ای بوده که کامل تعطیل شدند و دچار رکود کامل شدند ولی در این دوره پایگاه‌های ملی روی ریل افتاد چرا که برای بحث ثبت جهانی در لیست قرار دارند. سال 95 با تزریق اعتبارات توانستیم خیلی کارها را انجام دهیم و من امیدوارم تا پایان 31 تیر ماه که سال مالی- عمرانی کشور است اقدامات خوبی در پایگاه‌ها انجام شود.»

در سال 96 بیش از 100 میلیارد اعتبار برای پایگاه‌ها در نظر گرفته شده

عزیزی در بخشی از سخنانش به تزئینات مسجد جامع و عالی‌قاپو اشاره کرد و سپس به افزایش اعتبارات از 14 میلیارد به 35 میلیارد پرداخت و افزود: «در سال 96 بیش از 100 میلیارد اعتبار برای پایگاه‌ها در نظر گرفته شده و در بحث نظارت و برنامه‌ریزی سعی داریم پایگاه‌ها به عنوان بستر ارتباط با دانشگاه را تقویت کنیم. امسال بحث ساماندهی و ایجاد زیرساخت‌ها را به تخت جمشید و پاسارگاد اختصاص داده‌ایم و امیدواریم کلیه امکانات را به خدمت بگیریم و نواقص را رفع کنیم. امسال سعی داریم از قابلیت‌های سیستم‌های امروزی استفاده کنیم تا معرفی شایسته‌تری از ارزش‌های داخلی داشته باشیم.»

نظری عنوان کرد:‌ «اگر نگاه عمیق به فرهنگ بیندازیم فرهنگ می‌تواند فضای ملتهب را آرام کند بنابراین نگاه سازمان و دولت به فرهنگ چنین است که وظیفه و کارکرد اصلی را ایفا کند و امنیت و آزادی را به ارمغان بیاورد.»

تمرکز بر حمایت و حفاظت از مواریث طبیعی که گردشگری پایدار را به ارمغان می‌آورد

وی افزود: «دفتر ثبت و معاونت میراث فرهنگی در سال جدید بر روی حمایت و حفاظت از مواریث طبیعی که گردشگری پایدار را به ارمغان می‌آورد تمرکز دارد همچنین توجه به مواریث پایدار، توجه به میراث فرهنگی خلیج‌فارس که در دولت قبل کمتر به آن توجه شده از دیگر برنامه‌ها است. دومین کارگاه حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب را شهریور ماه به صورت عملی برگزار خواهیم کرد. ضمن اینکه پایگاه بافت تاریخی بندر کنگ تاسیس شده است،‌ برای اولین بار با تاسیس پایگاه‌های موضوعی به مهارت لنج‌سازی در خلیج فارس می‌پردازیم. با اشاره به مصوبه امنیت می‌تواند خلیج فارس را به ارزش‌های خود نزدیک کند و به عنوان نقطه امن در جهان معرفی کند آنچه ضامن امنیت و پایداری است از نظر من فرهنگ است.

مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث‌معنوی و طبیعی در پایان سخنانش از تهیه پرونده ثبت‌ جهانی غارهای نمکی قشم به عنوان دیگر فعالیت‌هایی که توسط سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در دست اقدام است سخن گفت.

یوسف منصورزاده مدیر مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی نیز در اشاره به اهمیت آموزش در میراث فرهنگی گفت:‌ «نیازهای میراث فرهنگی را مرکز آموزش عالی به خوبی احساس می‌کند چرا که در دل میراث فرهنگی است و بعد به جریان‌سازی آن می‌پردازد. ما از سال 1388در رشته‌ کاردانی فعالیت‌هایمان را آغاز کردیم و بعد از تعریف رشته‌های مورد نیاز میراث فرهنگی این رشته‌ها در دیگر دانشگاه‌ها نیز اشاعه پیدا کرد. ما امروزه رسالت جریان‌سازی میراث فرهنگی را همچنان ادامه می‌دهیم و رشته‌هایی چون میراث ناملموس را تعریف کرده‌ایم و مطالبات آن را در مقطع کارشناسی ارشد قرار دادیم.»

وی افزود: «مدیریت بافت‌های تاریخی و سایت‌های میراث فرهنگی را به وزارت علوم پیشنهاد دادیم و به مرحله‌ای رسیدیم که با جریان‌سازی در کل کشور آموزش میراث فرهنگی را ترویج می‌کنیم. این موسسه پاسخگوی نیازهای معاونت میراث فرهنگی است ما با هماهنگی با وزارت علوم و جذب دانشجو کسانی را تربیت می‌کنیم که از حوزه میراث فرهنگی حفاظت و نگهداری کنند که امیدوارم در حوزه منطقه‌ای هم گسترش پیدا کند.»

وی در بخش دیگری از سخنانش میزان دانشجویان این مرکز آموزشی را 400 نفر معرفی کرد و افزود: «رشته‌های جدیدی تعریف شده که اگر به تصویب وزارت علوم برسد دانشجویان این موسسه نیز افزایش پیدا می‌کند.»