فروپاشی ارتش متحد عربی در برابر ایران

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا از المانیتور، اشتراک دیدگاه‌ها میان عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر و دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا ظاهرا قرار بود به این منجر شود که ترامپ کمک کند تا رویاهای سیسی جامه عمل بپوشند. این رویاها از جمله شامل ممنوعیت فعالیت اخوان‌المسلمین و تشکیل نیروی نظامی مشترک اعراب می‌شود.

در روز 15 فوریه (27 بهمن) وال ستریت ژورنال به نقل از یک مقام عربی که نامش فاش نشده بود نوشت که دولت ترامپ در حال مذاکره با همپیمانان عربش است که یک اتحاد نظامی را تشکیل دهند که دارای تبادل اطلاعات با اسرائیل است تا بتوانند در مقابل ایران ایستادگی کنند.

این روزنامه آمریکایی نوشته بود که مذاکرات مربوط به این اتحادیه نظامی عربی در حال انجام با کشورهای مصر، اردن، عربستان سعودی و امارات است.

وال ستریت ژورنال همچنین نوشته بود که ترامپ از دولت مصر خواسته است تا میزبان مذاکرات مربوط به تشکیل اتحاد نظامی اعراب باشد. وی همچنین پیشنهاد داده بود که این اتحادیه می‌تواند همانند ناتو بوده و حمله به یک کشور عضو به منزله حمله به دیگر کشورها تلقی شود.

این گزارش همچنین افزوده بود که آمریکا پیشنهاد داده است که این اتحادیه تحت حمایت واشنگتن باشد اما نه آمریکا و نه اسرائیل هیچ کدام عضو رسمی آن نباشند.

سیسی مساله تشکیل یک اتحادیه نظامی عربی را پیشتر در گفت‌وگو با تلویزیون دولتی این کشور مطرح کرده بود اما او افزوده بود این اتحادیه به دلیل خطرات فزاینده ناشی از گروه‌های شبه‌نظامی ضرورت دارد.

سابقه تشکیل این اتحادیه به نشست اتحادیه عرب به تاریخ 29 مارس 2015 (9 فروردین 94) برمی‌گردد که در آن، رهبران کشورهای عربی تشکیل یک اتحادیه نظامی برای حفظ امنیت اعراب را مورد حمایت قرار داده‌اند.

متعاقب این موضوع، فرماندهان ارتش کشورهای عربی در روزهای 21 و 22 آوریل همان سال (1 و 2 اردیبهشت 94) در قاهره با یکدیگر دیدار و مذاکره کردند. این مذاکرات به ریاست ژنرال محمود حجازی یکی از فرماندهان ارتش مصر و همچنین با حضور فرماندهان ارتش از کشورهای عربستان، امارات، قطر، کویت، مراکش، تونس، الجزایر، سودان، لیبی و اردن برگزار شده بود.

این گروه تصمیم گرفت که مذاکرات بیشتری در این رابطه انجام شود. سپس در تاریخ 24 می 2015 (3 خرداد 94) نشست دیگری با حضور فرماندهان نظامی کشورهای عربی برگزار و تصمیم گرفته شد که پروتکل‌های مقدماتی در این خصوص تشکیل شود.

این پروتکل 6 وظیفه اصلی را به این اتحادیه محول می‌کرد: مداخله نظامی به قصد مقابله تهدید تروریستی؛ مشارکت در عملیات‌های حفظ صلح و تامین نظم در کشورهای عضو؛ کمک به بازیابی نظم در کشورهای عربی؛ کمک به بازسازی و تامین توانایی‌های امنیتی و نظامی کشورهای عضو؛ مشارکت در تامین رفاه و عملیات‌های بشردوستانه در مناطق مورد مخاصمه و حفاظت از شهروندان در برابر مخاصمات و فجایع طبیعی و صیانت از مسیرهای مواصلاتی دریایی، زمینی و هوایی در مقابله دزدی یا راهزنی.

اما در تاریخ 26 آگوست 2015 (4 شهریور 94) به یک باره این تلاش‌ها متوقف شد. در حالی که نشست وزیران امور خارجه و دفاع کشورهای عربی برای تصویب نهایی این پروتکل برگزار شده بود به یکباره اعلام شد به دلیل درخواست دولت‌های عربستان، امارات، کویت و قطر و برای بررسی بیشتر پروتکل، تصویب آن تا تاریخی نامعلوم به تعویق افتاده است. هنوز هیچ تاریخ جدیدی برای این موضوع اعلام نشده است.

طارق فهمی استاد علوم سیاسی در دانشگاه قاهره می‌گوید که دیدگاه‌های متعارض کشورهای عربی در خصوص موضوعاتی که اتحادیه نظامی درباره آن امکان عمل دارد باعث شد تا مذاکرات متوقف شود. کشورهای خلیج فارس اعتقاد دارند که اولویت اقدام در اتحادیه نظامی باید فعالیت در یمن و سوریه باشد اما مصر و تونس می‌گویند که اولویت باید بازگشت نظم در لیبی باشد.

وی می‌افزاید: «حالا برنامه‌ای که سیسی تصور می‌کرد ترامپ از آن حمایت خواهد کرد برای سیسی سودمند نیست. ترامپ می‌خواهد یک اتحادیه نظامی عربی در راستای منافع اسرائیل تشکیل شود که با ایران مقابله کند اما حالا و در پرتو تلاش‌های تهران برای احیای روابط با قاهره سیسی علاقه ندارد این اتحادیه دارای چنین هدفی باشد.»

او همچنین می‌افزاید با وجود بهبود مناسبات میان کشورهای عربی و اسرائیل اما رهبران این کشورها به‌ویژه مصر علاقه‌ای ندارد که دارای یک همکاری امنیتی طولانی‌مدت و ثابت با تل‌آویو باشد؛ این در حالی است که ترامپ می‌خواهد چنین اتحادیه‌ای دارای این همکاری امنیتی با اسرائیل باشد.

به هر حال با توجه به جایگاه برجسته مصر در میان کشورهای عربی کاملا مشخص است که تشکیل هر اتحادیه نظامی در میان اعراب منوط به موافقت و حضور مصر در چنین اتحادیه‌ای است. به همین دلیل تا زمانی که ایران برای بهبود رابطه با مصر تلاش می‌کند بعید است که چنین اتحادیه‌ای در میان اعراب شکل بگیرد.

کشورهای عربی تنها ضرورت شکل‌گیری یک اتحادیه نظامی را صرفا مقابله با ایران می‌دانند و نه ایستادگی در برابر دیگر مشکلات.

ترجمه هانا اسمخانی