نگاهی به اتهام برخی منتقدان برنده ایرانی اسکار؛ جای اخلاق در سینمای فرهادی خالی است؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا؛ اصغر فرهادی همان زمانی که «رقص در غبار» را ساخت تا فیلم‌های بعدی‌اش؛ «شهر زیبا» و «چهارشنبه‌سوری» که عده‌ای آن را بهترین فیلم کارنامه این فیلمساز می‌دانند، سیر فکری خاصی را دنبال کرده است، همان خطی که در «درباره الی»، «جدایی نادر از سیمین»، «گذشته» و «فروشنده» هم وجود دارد. هرکدام از ساخته‌های او تفسیر مفصل خودشان را می‌طلبد، اما در تمام فیلم‌هایش او از قضاوت انسانها دوری کرده، اما ارزش اخلاقی را ستوده امری که باعث شده شخصیت‌های آثارش روی اصول اخلاقی پایبند بماند و تنهایی را تجربه کنند و البته قضاوت را برعهده مخاطب گذاشته تا با دیدگاه خودش به تحلیل بپردازد؛ این رویکرد در شخصیت رعنا در فیلم «فروشنده» با بازی ترانه علیدوستی و نادر با بازی پیمان معادی و سیمین با بازی لیلا حاتمی در فیلم «جدایی نادر از سیمین» دیده می‌شود.

فرهادی در فیلم‌هایش انسان‌های پایبند و حتی سخت‌گیر به مسائل اخلاقی را به تصویر می‌کشد. شخصیت فیلم‌های او گاهی چنان گره کوری در قصه‌اش می‌افکند که هیچ‌چیز جلودارش نیست. نمونه‌اش «جدایی نادر از سیمین» که اعتقادات مذهبی زن مانع از قسم خوردن و دست گذاشتن روی قرآن و شهادت دروغ برای نجات شوهرش از فقر و بدبختی می‌شود. یا اگر قرار است موضوع خیانت را در فیلم‌هایش مطرح کنند، باز اخلاق پیروز می‌شود؛ نمونه‌اش شخصیت منیژه با بازی پانته‌آ بهرام در فیلم «چهارشنبه سوری» که اخلاقیات انسانی او مانع ورودش به زندگی مژده با بازی هدیه تهرانی می‌شود.

هرچند فرهادی در «فروشنده»، جامعه را به باد انتقاد می‌گیرد و عقده‌های جنسی‌شان را به تصویر می‌کشد و تلاش می‌کند بیماری جمعی بخشی از جامعه را نشان دهد، اما با سلامت از کنار این خط قرمز می‌گذرد، هرچند که از سوی عده‌ایی با کج‌فهمی به رواج بی‌اخلاقی متهم می‌شود.

البته انتقاد از اصغر فرهادی موضوع تازه‌ای نیست و برخی رسانه‌ها بارها به او تاخته‌اند و او را به جرم فیلم ساختن برای جشنواره‌های خارجی محکوم کرده‌اند. نکته مهمی که درمورد اصغر فرهادی وجود دارد، تصمیم‌گیری‌های درست او در بزنگاه‌‌های تاریخی‌ و رخدادهای سیاسی دنیاست؛ سال 2012 زمانی که ایران در اوج تنش با دنیا بود، او برای «جدایی نادر از سیمین» روی سن مراسم اسکار رفت و از دریچه باشکوه فرهنگ مردم ایران با مردم جهان حرف زد: «فرهنگی غنی و کهن ایران که زیر غبار سنگین سیاست پنهان مانده. من با افتخار این جایزه را به مردم سرزمینم تقدیم می‌کنم؛ مردمی که به همه فرهنگ‌ها و تمدن‌ها احترام می‌گذارند و از دشمنی کردن و کینه ورزیدن بیزارند.»

با روی کار آمدن ترامپ و فرمان منع ورود مردم 7 کشور به آمریکا، فرهادی به احترام به مردم ایران و شش کشور دیگر از رفتن به آمریکا منصرف شد و مقابل تصمیم رییس‌جمهور آمریکا ایستاد؛ تصمیمی که به سرعت رسانه‌‌های دنیا را درنوردید و بسیاری را به واکنش واداشت و در انتها موجب رقم خوردن شبی سیاسی‌ در تاریخ اسکار و شکستی برای دولتمردان آمریکا شد.

فرهادی برخلاف تمام کسانی که سال‌ها با امکانات و هزینه‌های هنگفت سعی در مقابله و منفی جلوه دادن چهره آمریکا داشته‌اند و البته چندان هم موفق نبوده‌اند، تنها با هنرش و بدون شعارهای عجیب و غریب، چنان تاثیری بر افکار عمومی جهان گذاشته و تصویر زیبایی از ایران و ایرانیان به دنیا نشان داده که جهانیان او و آثارش را ستایش کرده‌اند...