تکمیل زنجیره تولید و ارتقاء ارزش سبد محصولات پتروشیمی

به گزارش گروه اقتصادی آنا از نیپنا، مرضیه شاهدایی، با اشاره به موقعیت ایران از لحاظ استقلال سیاسی، ساختار جمعیتی، مرزهای جغرافیایی، وسعت سرزمینی، ترکیب منابع هیدروکربوری و غیره، اظهار کرد: ایران از لحاظ نکات مذکور کشوری پرظرفیت و منحصر به فرد محسوب می‌شود و آینده روشن و ممتازی برای آن پیش‌بینی خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از صنایع مادر از مهم‌ترین ارکان توسعه و موتور محرک بخش‌های گوناگون اقتصاد کشور محسوب می‌شود، افزود: این صنعت وظیفه تولید محصولات گوناگون از منابع نفت و گاز را از طریق احداث و راه‌اندازی مجتمع‌های پتروشیمی به عهده دارد. توسعه صنایع پتروشیمی کشور چند هدف مهم از جمله افزایش درآمد صادراتی، حذف تدریجی وابستگی به درآمد حاصل از خام‌فروشی نفت و گاز، گسترش صنایع پایین‌دستی، اشتغالزایی، افزایش تولید ناخالص داخلی و ارتقاء سطح رفاه جامعه را محقق خواهد ساخت.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در ادامه با اشاره به روند توسعه و تحول صنعت پتروشیمی در ایران، توضیح داد: توسعه پتروشیمی در ایران پنج مرحله مشخص را در بر می‌گیرد. مرحله پیدایش که با تاسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در سال ۴۲ و از طریق احداث واحد تولید کود شیمیایی شیراز در سال ۴۳ آغاز شد، سپس طی سال‌های ۴۳ تا ۵۶ با ایجاد هفت مجتمع و طرح‌های توسعه پتروشیمی شیراز مرحله گسترش اولیه صنعت پتروشیمی ایران شکل گرفت.

شاهدایی ادامه داد: به دلیل مسائل ناشی از جنگ تحمیلی تولید به حداقل رسید و عملیات تکمیل احداث پتروشیمی بندر امام خمینی (ره) متوقف شد ولی تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام از جمله طرح گسترش شیراز ادامه داشت و این مرحله، مرحله‌ رکود نام گرفت. مرحله‌ بعدی مرحله تجدید حیات و بازسازی است. در این مرحله اجرای طرح‌های برنامه پنج ساله اول و دوم باعث شد که تولید در سال پایانی برنامه دوم به حدود ۱۲ میلیون تن برسد.
وی با بیان این‌که مرحله پنجم مرحله جهش و تثبیت بود، توضیح داد: در این دوره پتروشیمی به سمت استقرار در کلاس جهانی حرکت کرد. ویژگی‌های متمایز این دوره صرف‌نظر از جهش و فزونی تولید و ارزش تولیدات، ارتقاء جایگاه صنعت پتروشیمی در صادرات کالاهای غیرنفتی و در سهم اقتصاد ملی، ارتقاء نسبی جایگاه پتروشیمی ایران در منطقه و جهان است.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ادامه داد: تا پایان برنامه پنجم توسعه صنعت پتروشیمی ایران در زمینه‌ تولید محصولات پایه شیمیایی یا پلیمری فعالیت کرده ولی برای توسعه صنعت نیاز به طرح‌های است که زنجیره تولید را تکمیل کنند و محصولات با ارزش افزوده بالاتر برای تامین خوراک صنایع پایین‌دستی پتروشیمی را تولید کنند، بنابراین رویکرد شرکت ملی صنایع پتروشیمی تکمیل زنجیره تولید، ایجاد تنوع بیشتر در محصولات و ارتقاء ارزش سبد محصولات پتروشیمی است.

شاهدایی با بیان این‌که اولویت شرکت ملی صنایع پتروشیمی تعریف و صدور مجوز برای طرح‌هایی است که با به‌کارگیری تکنولوژی‌های مدرن، تکمیل زنجیره ارزش و تولید محصولات ویژه خوراک‌های متنوع را محقق سازند، اظهار کرد: علی‌رغم این‌که عمده‌ترین خوراک موجود در کشور برای استفاده در صنعت پتروشیمی ایران گاز طبیعی است اما طرح‌هایی براساس خوراک اتان، نفتا، پروپان و بوتان نیز تعریف شده و در دست اجرا است.

وی در ادامه در مورد نقش جدید و سیاست‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی، بیان کرد: ماموریت این شرکت بهره‌مندی از منابع انسانی و فکری، برنامه‌ریزی کلان، سیاست‌گذاری، بسترسازی و پشتیبانی از توسعه پایدار برای بهبود کیفیت زندگی مردم است. از جمله مهم‌ترین اهداف شرکت ملی صنایع پتروشیمی توسعه پایدار و متوازن صنعت پتروشیمی با رویکرد تکمیل زنجیره ارزش براساس مطالعات آمایش سرزمین است.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مورد تهدیدها و فرصت‌های صنعت پتروشیمی، اظهار کرد: وجود ذخائر عظیم نفت و گاز، در کشور قیمت رقابتی گاز در ایران، دسترسی ایران به آب‌های آزاد، امکانات و زیرساخت‌های مناسب ایجاد شده در مناطق ویژه و حمایت دولت از مشارکت خارجی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در صنایع پتروشیمی از فرصت‌های این صنعت است.

شاهدایی افزود: از دیگر فرصت‌های پیش‌روی صنعت پتروشیمی کشور می‌توان به دانش و تجارب مدیریتی و پروژه‌ای کسب شده در طول پنج دهه، نیروی انسانی تحصیلکرده و جوان و وجود مراکز آموزشی و پژوهشی و دانشگاه‌های توانمند در کشور اشاره کرد. همچنین می‌توان از تقاضای رو به رشد محصولات پتروشیمی در جهان، ظهور تکنولوژی‌های جدید فرآورش و تبدیل هیدروکربورهای سبک به محصولات متنوع پتروشیمیایی، بازار بزرگ و روبه‌ رشد داخلی و شکل‌گیری بازارهای جدید در حوزه آسیا، هند و چین به عنوان دیگر فرصت‌های پیش‌رو یاد کرد.

وی در مورد تهدیدهایی که صنعت پتروشیمی با آن روبه‌رو است، گفت: رکود اقتصادی و احتمال کاهش تقاضای جهانی یک تهدید است، اما در صورتی که به درستی مدیریت شود، می‌تواند با ارتقاء بهره‌وری و فناوری تبدیل به فرصت شود. همچنین مشکلات و تبعات ناشی از شیوه خصوصی‌سازی و واگذاری واحدهای پتروشیمی به بخش خصوصی با برنامه‌ریزی کلان، سیاست‌گذاری و رگولاتوری یکپارچه صنعت پتروشیمی توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی می‌تواند تبدیل به یک فرصت شود.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تاکید بر این‌که عدم تامین خوراک بالادستی طرح‌های پتروشیمی می‌تواند یک تهدید باشد، اظهار کرد: اما با رویکرد فعلی که چندین طرح تامین خوراک مانند پالایشگاه گاز بیدبلند ۲، NGL۳۲۰۰ و غیره توسط شرکت‌های پتروشیمی در دست انجام است، به یک فرصت تبدیل شده است.

شاهدایی در ادامه با اشاره به تحریم‌های بین‌المللی، بیان کرد: تحریم‌های بین‌المللی که مشکلات زیادی برای توسعه صنعت پتروشیمی کشور ایجاد کرده تهدید دیگری است که در عوض باعث تقویت شرکت‌های مهندسی، پیمانکاران، سازندگان داخلی و همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان شد.

وی افزود: مشکل تامین منابع مالی جهت سرمایه‌گذاری در طرح‌ها باعث استفاده از روش‌های تامین مالی مانند صندوق توسعه ملی و فاینانس خارجی شد. در حال حاضر سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند در طرح‌های در دست اجرا و یا مطالعه پتروشیمی با همکاری شرکت‌های ایرانی مشارکت کنند.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، ادامه داد: قانون حمایت‌کننده و ایجادکننده امنیت برای سرمایه‌گذاران خارجی تسهیلات ویژه‌ای مانند دریافت خدمات برابر با تولیدکنندگان داخلی برای سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت پتروشیمی ایران در نظر گرفته است. همچنین برای سرمایه‌گذاری‌ در مناطق آزاد مشوق‌هایی مانند ۱۰ تا ۲۰معافیت مالیاتی براساس شرایط و موقعیت منطقه و فرصت سرمایه‌گذاری تا ۱۰۰ درصد ایجاد شده است.

شاهدایی از توسعه صنعت پتروشیمی در مناطق مختلف کشور خبر داد و گفت: با تکمیل واگذاری زمین در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در ماهشهر و منطقه ویژه اقتصادی پارس در عسلویه، مطالعات آمایشی و مکان یابی در حال انجام است تا از ظرفیت‌های مناطق جدید مانند منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی‌بر پارسیان، جاسک، چابهار، جزیره قشم و غیره نیز استفاده شود.

صادرات ۱۹ میلیون تن محصولات پتروشیمی

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در حاشیه برگزاری این همایش در جمع خبرنگاران از صادرات ۱۹ میلیون تن محصولات پتروشیمی به ارزش حدود ۱۰ میلیارد دلار خبر داد.

مرضیه شاهدایی با تاکید بر اینکه صنعت پتروشیمی یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور در سال گذشته بوده است، گفت: سال گذشته و بعد از برجام با راه‌اندازی واحدهای پتروشیمی میزان صادرات افزایش یافت و طبق آخرین آمار میزان صادرات محصولات پتروشیمی ۱۹ میلیون تن به ارزش حدود ۱۰ میلیارد دلار بوده است.

وی با بیان اینکه این میزان از صادرات را مدیون شرایط خوب بین‌المللی هستیم، افزود: هم شرایط بیمه‌ها و هم شرایط حمل و نقل بهبود پیدا کرد و واحدها توانستند تولید خود را افزایش دهند.

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در ادامه با تاکید بر اینکه ایران از لحاظ فرصت‌های سرمایه‌گذاری کشور بی‌نظیری است، اظهار کرد: ایران دارنده انواع خوراک، وسعت مرزهای آبی، سازندگان و پیمانکاران توانمندی است و همه این موضوعات دست به دست هم داده و شرایطی را به وجود آورده است که سرمایه‌گذاران معتبر صنعت پتروشیمی خواهان سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران هستند.

شاهدایی در مورد تهدیدهای صنعت پتروشیمی ایران توضیح داد: رکورد بین‌المللی، رشد دانش فنی و تکنولوژی بالا در کشورهای دیگر از تهدیدهای صنعت پتروشیمی هستند. باید بتوانیم تکنولوژی با ارزش افزوده بالا در کشور تولید کنیم. از جمله تهدیدهای دیگر تحریم‌های بین‌المللی است. ایران در زمان تحریم‌ها تجربه خوبی کسب کرد. ممکن است این تحریم‌ها هر لحظه بازگردد و باید برای آن آمادگی داشته باشیم.

وی در ادامه با اشاره به تامین خوراک بخش بالادستی گفت: وزارت نفت طرح‌هایی دارد که تامین‌کننده صنعت پتروشیمی هستند. بخشی از طرح‌ها که احتمال می‌رفت با تاخیر مواجه شود، به خود سهامداران و صنعت پتروشیمی واگذار شد که بتواند برای طرح‌های آتی، خوراک تامین کند. در مورد صنایع پایین دست رشدی که در کشور تاکنون در صنعت پتروشیمی اتفاق افتاده، تولید مواد پایه و مواد میانی بود. همچنین در آینده طرح‌هایی داریم که ظرفیت‌ را از ۶۰ میلیون تن به ۱۰۰ میلیون تن در ۵ سال آینده و ۱۵۰میلیون تن در ۱۰ سال آینده توسعه دهیم.
معاون وزیر نفت با تاکید بر لزوم رگولاتوری در صنعت پتروشیمی گفت: اگر شرکتی از فروش محصولاتش به داخل کشور امتناع می‌کند، باید شرایطی فراهم شود که شرکت مذکور به جای اینکه تمایل به صادرات داشته باشد، محصولاتش را در داخل کشور بفروشد.

شاهدایی در ادامه با اشاره به اقتصاد مقاومتی اظهار کرد: راه‌اندازی ۱۲ واحد صنعت پتروشیمی در جهت اقتصاد مقاومتی صورت گرفت که مجموعا ۶ میلیون تن به ظرفیت کشور اضافه کرد. همچنین طرح‌ها در حال تکمیل هستند و ۵ طرح دیگر در سال آینده راه‌اندازی خواهد شد.