مسئولیت رئیس مجلس شورای اسلامی در قبال نمایندگان چیست؟

به گزارش خبرنگار حوزه مجلس گروه سیاسی خبرگزاری آنا، در نظام جمهوری اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی از اهمیت ویژه و زیادی برخوردار بوده و محور بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها، قانون‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هاست و چراغ هدایت دولت و ملت را به دست دارد.

مجلس شورای اسلامی پایگاه اساسی نظام و مردم و مایه حضور و مشارکت واقعی مردم در تصمیم‌گیری‌ها و مظهر اراده ملی است و از این‌رو آشنایی با بخش‌های مختلف آن ضروری به نظر می‌رسد. با همین هدف اصطلاح‌ها و کلیدواژه‌های حقوقی مجلس شورای اسلامی برای آشنایی مخاطبان در این صفحه منتشر می‌شود.

آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در ماده 20 خود به وظایف و اختیارات رئیس مجلس می‌پردازد که عبارت است از: «اداره جلسات مجلس به شرح مواد این آیین نامه»، «اداره تمامی امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی»، «امضای تمامی احکام استخدامی براساس آیین نامه استخدامی کارکنان مجلس و سایر قوانین و مقررات»،‌ «امضای تمامی نامه‌های مربوط به امور قانونگذاری و پارلمانی مجلس»، «حضور در نهادهای قانونی که رئیس مجلس عضو آنها است»،‌«ارائه گزارش کامل از تصمیم‌ها و اقدام‌های هیئت رئیسه در رابطه با مسائل مختلف مربوط به مجلس و واحدهای تابعه آن هر سه ماه یکبار به نمایندگان» و «سایر موارد مذکور در قانون اساسی و دیگر مقررات».

طبق ماده 21 آیین نامه داخلی مجلس، وظایف دبیران عبارتند از: «مراقبت در ضبط و تحریر صورت مذاکرات و چاپ و توزیع آنها»،‌ «قرائت طرح‌ها و لوایح، پیشنهادها، نوشته‌ها و مطالبی که باید به اطلاع مجلس برسد»، «تنظیم پیشنهادهای واصله از طرف نمایندگان به ترتیب وصول با قید شماره» و «تعیین نمایندگانی که در جلسه برای نطق، وقت می‌خواهند به قید قرعه».

ماده 22 قانون داخلی مجلس وظایف و اختیارات هیئت رئیسه را اینگونه تعیین کرده است: «نظارت بر تمامی امور اداری، مالی، استخدامی و سازمانی مجلس»، «تصویب بودجه پیشنهادی سالانه مجلس و ارجاع آن به کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس برای طی مراحل قانونی»، «تصویب حقوق مالی نمایندگان طبق این آیین‌نامه»، «انتظام و حفظ انضباط جلسات مجلس»، «نظارت بر انجام امور مربوط به گزارش‌ها و چاپ و توزیع آنها»، «تهیه و تنظیم برنامه هفتگی مجلس»، «مسئولیت و نظارت بر رعایت اوقات و مهلت‌های قانونی مذکور در این آیین‌نامه»، «تصمیم‌گیری در خصوص دعوت از اشخاص حقیقی و حقوقی و موافقت با حضور اشخاص متقاضی جهت شرکت و یا اظهار نظر در مجلس»، «اعلام مراتب رد اعتبارنامه یا استعفای نمایندگان به وزارت کشور»، «بررسی و حل و فصل مسائل و مشکلات کمیسیون‌ها و شعب و اتخاذ تصمیم در موارد اختلافی یا عدم رعایت آیین نامه»،‌ «حفظ شأن، منزلت و اقتدار مجلس و دفاع از حقوق و جایگاه قانونی نمایندگان» و «تصویب سازوکار لازم برای بهبود روش‌های نظارتی و ساماندهی امور ناظران منتخب مجلس و کمیسیون‌ها در مجامع و شوراها و دریافت گزارش از آنان»

در تبصره ماده 22 قانون ‌آمده است: جلسات هیئت رئیسه با حضور حداقل دو سوم اعضا که رئیس یا یکی از نواب رئیس جزو آنان باشد، رسمیت می‌یابد و مصوبات آن با رأی اکثریت مطلق عده حاضر معتبر خواهد بود.

مسئولیت هیئت رئیسه در برابر مجلس

ماده 23 قانون می‌گوید: رئیس مجلس و سایر اعضای هیئت رئیسه در امور انجام وظایف محوله در این آیین نامه در برابر مجلس مسئولیت مشترک دارند.

همچنین در ماده 24 اضافه می‌شود: هرگاه نمایندگان به کیفیت اداره جلسات یا سایر امور مجلس و نحوه ایفای وظایف رئیس یا سایر اعضای هیئت رئیسه معترض باشند، می‌توانند طی تقاضای کتبی با امضای حداقل 25 نفر و یا به درخواست کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس، تشکیل هیئت رسیدگی به اعتراض‌ها، مرکب از رؤسای کمیسیون‌های تخصصی و اعضای کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس را درخواست کنند. کمیسیون آیین نامه داخلی مکلف است ظرف سه روز نسبت به تشکیل هیئت رسیدگی به اعتراض‌ها، اقدام کند.  هیئت اخیر مکلف است ظرف 10 روز با حضور سه نفر از منتخبان معترضان، به موضوع رسیدگی کند. در صورتی که اکثریت اعضای هیئت رأی به عدم صلاحیت فرد مورد اعتراض دادند عضویت وی در هیئت رئیسه تعلیق می‌شود.

گزارش هیئت در اینباره در جلسه غیرعلنی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در نخستین جلسه علنی مجلس بدون بحث به رأی‌گیری گذاشته می‌شود. در صورت رد عدم صلاحیت، عضو مزبور به کار خود ادامه می‌دهد و در غیر این صورت از سمت خود مستعفی شناخته می‌شود و حق شرکت در انتخابات مجدد آن دوره را ندارد.

تبصره یک ماده 24 قانون می‌گوید: هیئت رسیدگی کننده به اعتراض، در ابتدای نخستین جلسه خود هیئت رئیسه‌ای را وفق مقررات مربوط به انتخاب هیئت رئیسه کمیسیون‌ها، انتخاب می‌کند. جلسات هیئت با حضور سه چهارم اعضا رسمیت می‌یابد و مناط اعتبار تصمیم‌ها آن، رأی اکثریت مطلق حاضران است.

در تبصره 2 ماده 24 نیز آمده است: نمایندگان معترض و اعضای مورد اعتراض هیئت رئیسه مجلس، حق رأی در جلسه هیئت رسیدگی کننده به اعتراض‌ها را ندارند.

تبصره 3 این ماده قانونی نیز می‌افزاید: رسیدگی فوق مانع از انجام وظایف قانونی کمیسیون  اصل 90 قانون اساسی نسبت به طرز کار مجلس نخواهد بود و نمایندگان می‌توانند از آن طریق نیز نسبت به عملکرد هیئت رئیسه نظارت و پیگیری نمایند.

طبق تبصره 4، نحوه رسیدگی به اعتراض در مورد ایفای وظایف رئیس کمیسیون اصل 90 قانون اساسی و نیز رئیس و دادستان دیوان محاسبات و همچنین سایر نمایندگان مجلس که با رأی مجلس انتخاب می‌شوند،‌ ولی در این آیین‌نامه برای رسیدگی به اعتراض در مورد ایفای وظایف آنان روشی مشخص نشده است طبق این ماده است.

براساس تبصره 5 این قانون، چناانچه 10 نفر از نمایدگان به عملکرد هریک از نمایندگان منتخب مجلس در هیئت‌ها، مجامع و شوراهای غیراستانی و غیرشهرستانی معترض باشند، طبق این ماده به عملکرد آنان رسیدگی می‌شود.

انتهای پیام/4034/