از «ساندرز فرانسه» تا «مرد کامل»/ برج ایفل چقدر به سوی ایران کج می‌شود؟

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا؛ سمیرا امیرچخماقی: با خاتمه انتخابات داخلی احزاب فرانسوی، نامزدهای نهایی انتخابات ریاست جمهوری فرانسه برای دور آتی انتخابات این کشور که در دو مرحله در آوریل (فروردین) و می (اردیبهشت) برگزار می‌شود، تعیین شده است.

به این ترتیب احزاب فرانسوی 11 نامزد را برای رقابت در انتخابات تعیین کرده‌اند که از نگاه رسانه‌های بین المللی 4 نامزد یعنی فرانسوا فیون از حزب جمهوری‌خواه، مارین لوپن رهبر جبهه ملی، بنوا آمون نامزد سوسیالیست و امانوئل ماکرون نامزد مستقل چپگرا دارای بیشترین شانس برای به دست آوردن قدرت در ماه می هستند.

فرانسوا فیون

فرانسوا فیون، نامزد 62 ساله حزب جمهوری‌خواه فرانسه در انتخابات ریاست جمهوری آینده این کشور است. او علاوه بر اینکه در دوره‌های مختلف وزیر فناوری و آموزش و وزیر امور اجتماعی فرانسه بوده است در سال 2007 و زمانی که نیکلا سارکوزی، سکان ریاست جمهوری را در دست داشت به عنوان نخست وزیر فرانسه همراه او بود. هر چند که فیون در سال‌های بعد قدردان این پست نبود و تبدیل به یکی از سرسخت‌ترین مخالفان سارکزی شد.

فرانسوا فیون که تا همین چند هفته پیش در میان نظر سنجی‌ها بیشترین شانس را برای ورود به کاخ الیزه داشت، این روزها با اتهاماتی درباره فساد مالی همسرش دست و پنجه نرم می‌کند و بسیاری بر این باورند که با سیر نزولی محبوبیت، او حتی قادر نخواهد بود مرحله اول انتخابات در آوریل (فروردین) را پشت سر بگذارد.

به هر حال روند برگزاری انتخابات در یک سال گذشته در جهان نشان داده است که تحلیل‌ها و نظرسنجی‌ها چندان هم تعیین‌کننده نیست و باید در انتظار شگفتی بود.

فیون را به عنوان یک سیاستمدار راست میانه در حوزه سیاست خارجی، اقتصاد و مسائل اجتماعی در جهتی متفاوت با هم حزبی‌هایش ارزیابی می‌کنند و حتی بر همین اساس او را هم «رادیکال»ترین و هم «محافظه‌کار» ترین نامزد رقابت‌ها می‌نامند.

فیون در سیاست‌های منطقه‌ای خواهان ائتلاف با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه درباره جنگ داخلی سوریه و مبارزه با داعش است. زمانی که روسیه برای همکاری با بشار اسد به سوریه رفت، او نقض حقوق بشر و بشردوستانه از سوی روسیه را رد کرد و از اروپایی‌ها خواست برای متحد شدن با ایران، روسیه و سوریه علیه داعش فشار آورد. این موضع او، نمونه‌ای از دیدگاه‌های منعطف وی نسبت به ایران است.

در نوامبر 2015 ( آبان 1394) در پی حمله تروریستی پاریس، فیون از علاقمندی خود به «ائتلاف جهانی » برای مبارزه با داعش که شامل روسیه، ایران، عراق و دولت سوریه، جنبش های کرد و گروه حزب‌ا‌لله می‌شود، سخن می‌گوید و در حالی که حمایت خود را از چنین ائتلافی که حداقل در آن زمان مخالفان بسیاری را در اروپا داشت اعلام می‌کند از ملاقات خود با مقامات ارشد حزب‌الله در جولای 2013 (تیر 1392) نیز پرده‌برداری می‌کند.

با وجود آنکه این دیدگاه‌های او هم در میان هم قطارانش و هم دیگر مقامات، مخالفت‌ها و البته نگرانی‌هایی به دنبال داشته است، او در مصاحبه‌ای با رادیو فرانس اینتر می‌گوید: «ما باید از ایران حمایت کنیم که متعهد به مبارزه با داعش است. من می‌دانم که خیلی‌ها به ویژه اسرائیل درباره این نظر موضع‌گیری خواهندکرد اما اسرائیل همیشه می‌داند با مردمی که اخلاق بین‌المللی را نمی‌دانند چطور ائتلاف کند و کسی هم آنها (اسرائیلی‌ها) را سرزنش نمی‌کند.»

فیون در مارس 2016 (اسفند 1394) به ایران آمد تا درباره اقتصاد و موقعیت خاورمیانه صحبت کند. بر اساس بیانیه‌ای که تیم انتخاباتی او در وب‌سایتش منتشر کرده‌اند، فیون در سفر خود به مقامات ایران تأکید کرده است که نیاز به طراحی یک استراتژی بین‌المللی برای مبارزه با داعش و ایجاد راهی برای صلح در سوریه است.

علاوه بر دیدگاه‌های فیون درباره منطقه و مبارزه با داعش، یکی از مهم‌ترین موضوعات برای ایران کنونی در رابطه با فرانسه و دیگر کشورهای اروپایی موضوع اجرای برجام است و صد البته که نگاه رئیس‌جمهوری فرانسه به عنوان یک عضو 1+5 در این حوزه آن هم با تغییرات حاکم در آمریکا بسیار حائز اهمیت است.

هر چند در میان اظهارات نامزد جمهوری‌خواه میانه‌رو انتخابات ریاست جمهوری فرانسه کمتر موضع‌گیری‌ای درباره توافق هسته‌ای ایران مشاهده می‌شود اما، تحلیل‌گران فرانسوی فیون را رئیس‌جمهوری می‌دانند که روابطش را با ایران مستحکم‌تر خواهد کرد.

فرانسوا نیکولو، سفیر پیشین فرانسه در مصاحبه‌ای با یورونیوز تأکید می‌کند که فیون درک بیشتری از ایران دارد و درمورد مشخص توافق هسته‌ای، به این توافق که به امضای شش قدرت جهانی رسیده، ادامه می‌دهد. او می گوید فرانسوا فیون در صورت لزوم برای ادامه این توافق مبارزه می‌کند.

در حقیقت در نمایی کلی می‌توان گفت که نقل مکان فرانسوا فیون به محله «سنت اونوره» (محل کاخ الیزه) پاریس در ماه می (اردیبهشت) برای ایران خطری محسوس در پی ندارد.

مارین لوپن

دیگر نامزد انتخابات ریاست جمهوری فرانسه، سیاستمدار زن 44 ساله‌ای است که توانسته رقبای درون حزبی خود را برای حضور در انتخابات ماه آوریل (فروردین) و می (اردیبهشت) شکست دهد. مارین لوپن از حزب راستگرای افراطی فرانسه و رهبر جبهه ملی، وکیلی است که از سال 2004 تاکنون عضو پارلمان اروپاست.

لوپن نیز با وجود آن که یک تندرو راستگرا است و طبق قاعده تندروها باید سیاست‌های خصمانه علیه بحران‌های خاورمیانه‌ای و به ویژه نقش ایران داشته باشد اما به نظر می‌رسد به تابوهای هم پیمانانش در این حوزه وابسته نیست. او مواضع مثبتی درباره رابطه با ایران دارد، تا جایی که گفته شده لوپن رئیس‌جمهوری خواهد بود که «آغوش» خود را برای ایران باز می‌کند.

لوپن که معتقد است اتحادیه اروپا تحت تأثیر واشنگتن سیاست های غلط در خاورمیانه پیش گرفته، حمایت از ایران را برای مقابله با تروریسم ضروری می داند.

لوپن حتی پا را فراتر نیز می‌گذارد و در حالی که نخست وزیر فرانسه حتی در اظهار نظری روابط میان پاریس و ریاض را «استراتژیک» عنوان کرده بود،‌ مارین لوپن عربستان سعودی را یک کشور حامی تروریسم می‌داند. لوپن در جایی توضیح داده است که عربستان سعودی به دنبال منزوی کردن ایران است و این در حالی است که وضعیت زنان در ایران به مراتب بهتر از عربستان، قطر و حتی کویت است.

با وجود این، بسیاری ریاست جمهوری لوپن را دوران طلایی کاخ سفید و الیزه می‌دانند. گفته می‌شود در دوران کارزار انتخاباتی در آمریکا لوپن چند باری در برج ترامپ در نیویورک آفتابی شده است. همچنین تحلیل‌گران او را یک هم پیمان قوی برای ترامپ می‌دانند که در صورت پیروزی در انتخابات همان سیاست‌ها را در پیش خواهد گرفت. حتی در بسیاری موارد از جمله در موضوع پذیرش مهاجران لوپن همان سیاست‌های رئیس‌جمهوری میلیاردر آمریکایی را دارد و می‌گوید که فرانسه می‌تواند از مرزهای خود محافظت کند.

به این ترتیب اگر رابطه مناسب ترامپ و او بتواند بر عقاید لوپن نسبت به ایران اثرگذار باشد آنگاه مخالفان برجام نیروی مضاعفی پیدا می‌کنند اما این نکته را نیز نباید نادیده گرفت که لوپن در اظهارنظرهای قبلی در مورد برنامه هسته‌ای ایران نگاه مثبتی داشته و تأکید می‌کند با وجود آنکه فرانسه علاقه‌ای به اینکه ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، ندارد اما این کشور حق توسعه برنامه هسته‌ای خود را دارد.

بنوا آمون

بنوا آمون، نامزد سوسیالیست انتخابات ریاست جمهوری فرانسه از دیگر نامزدهایی است که شانس پیروزی در انتخابات اردیبهشت ماه را دارد. اظهارات او و دوستی‌اش با برنی ساندرز، نامزد سابق انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باعث شده تا به او ساندرز فرانسه بگویند. آمون از اعضای پارلمان اروپا بوده و در دوره ریاست جمهوری فرانسوا اولاند در دوره‌های مختلف به عنوان وزیر اقتصاد و وزیر آموزش ملی فرانسه مشغول به کار بوده است.

او در سیاست خارجی همان نگاه رئیس سابق خود را دارد. اگر چه از آمون به عنوان برنی ساندرز فرانسه یاد می‌شود اما کمتر می‌توان ردی از گرایش او به حمایت از دولت‌های ضد غرب در خاورمیانه پیدا کرد.

البته این سیاست مدار 50 ساله فرانسوی از مدافعان مسلمانان و از حامیان فلسطین است. به اعتقاد او پاریس باید فلسطین را به عنوان یک کشور مستقل در نظر بگیرد. همچنین او در مخاصمه بین فلسطین و اسرائیل بر این باور است که باید دولت راستگرای اسرائیل را تحت فشار گذاشت تا وارد مذاکره با فلسطین شود.

هر چند که در میان موضع‌گیری‌های آمون کمتر مطلبی درباره ایران مشاهده می‌شود اما از میان آنچه او درباره خاورمیانه و بحران‌های منطقه‌‌ای بیان کرده است شاید بتوان این طور برداشت کرد که آمون با روش میانه‌روی سوسیالیستی در سیاست خارجی به مقابله با ایران نمی‌پردازد و احتمالا در کنار اتحادیه اروپا و دیگر کشورهای اروپایی پایبندی به توافق هسته‌ای ایران را در اولویت خواهد داشت و البته بازار پر منفعت ایران را که در حال حاضر فرانسه با برگزاری اولین کمیسیون مشترک اقتصادی به شکلی مناسب آن را در اختیار دارد از دست نخواهد داد و تلاش می‌کند تا فرصت بهره‌برداری از بازار ایران را به رقبای اروپایی اش واگذار نکند.

امانوئل ماکرون

امانوئل ماکرون را باید پدیده سیاست مدرن در فرانسه نامید. تقریبا تا دو سال پیش کسی نام او را نشنیده بود اما ورودش به کابینه فرانسوا اولاند به عنوان وزیر اقتصاد و سپس استعفا از این سمت به دلیل اعتراض به سیاست‌های اولاند نام او را بر سر زبان‌ها انداخت. سخنرانی‌های پرشور او یکی دیگر از عوامل شهرت ماکرون است. همین تلاش ها باعث شده تا رسانه‌ها به او لقب «مرد کامل» را بدهند.

به این ترتیب جوان‌ترین نامزد انتخابات ماه می (اردیبهشت) فرانسه این روزها شانس پیروزی‌اش نیز افزایش یافته است. سیاستمدار 39 ساله فرانسوی با قوت گرفتن برخی شایعات درباره رسوایی مالی همسر فرانسوا فیون حالا به عنوان بخت نخست راه‌یابی به کاخ الیزه شناخته می شود. نظرسنجی‌های می گویند تنها نامزدی که توان شکست لوپن را دارد امانوئل ماکرون است.

او در سخنرانی‌های اخیر خود به سیاست‌های ضد پوپولیستی و ضد «ترامپ» تأکید داشته طوری که اعلام کرده است که در برنامه‌های او هیچ «دیواری» وجود نخواهد داشت. اشاره ماکرون به برنامه ترامپ برای ساخت دیوار حائل در مرز مکزیک و آمریکا برای جلوگیری از قاچاق انسان و مواد مخدر است.

ماکرون که کار به عنوان وزیر اقتصاد فرانسه را در کارنامه خود دارد، در سیاست خارجی نیز به نظر میانه‌رو می‌رسد. او گفته است «در توجه به سیاست طرد رژیم اسد و پشتیبانی منحصر به فرد از شورشیان میان‌دار است.» سیاستی که تقریبا از سال 2011 فرانسه تلاش کرده است که به نمایش بگذارد.

از سوی دیگر ماکرون مخالف جنبش ضد اسرائیلی BDS (منع با خرید کالاهای اسرائیل برای مقابله با سیاست‌های اشغالگرایانه) است و البته در مورد به رسمیت شناختن دولت فلسطین هنوز دیدگاه خود را مطرح نکرده است.

ماکرون گفته است که اگر رئیس‌جمهوری فرانسه شود بودجه ارتش این کشور را به سطح دو درصد از تولید ناخالص داخلی که اعضای ناتو موظف به اجرای آن شدند خواهد رساند که این به معنای تقویت وضعیت مالی ارتش و تا اندازه‌ای اعتقاد ماکرون به رویکردهای نظامی در قبال مسائل سیاست خارجی است.

در میان سخنرانی‌های ماکرون نیز موضع‌گیری مستقیمی درباره ایران مشاهده نمی‌شود. کم‌تر فرصتی وجود داشته که مواضع ماکرون در زمینه سیاست داخلی و خارجی شفاف‌تر شود به همین دلیل هنوز مشخص نیست که ماکرون دقیقا چه نوع تعامل و رفتاری با ایران خواهد داشت.