مدارس طبیعت، پدیده نوظهور نظام آموزش

به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری آنا از جام‌جم، خوابیدن و غلت زدن روی خاک و سبزه و گیاه، بالارفتن از درخت، غذا دادن به مرغ و خروس و اردک و مرغابی و سگ و گربه و حتی در آغوش گرفتن و بازی با آنها، گل‌بازی و لمس مستقیم خاک و آب و خلاصه رها شدن در طبیعت، آرزو و رویای هر کودکی است که هنوز حس کنجکاوی کودکانه‌اش سرکوب نشده و سرشت پاک طبیعت دوستش آماج آموزش‌های خشک و بی‌روح و بی‌ارتباط با طبیعت قرار نگرفته است. زندگی در چنین سرزمینی و گذراندن ساعاتی از روز در آن، که پیش از این به یک رویا می‌ماند، در سال‌های اخیر در برخی نقاط کشورمان رنگ واقعیت گرفته و در محوطه‌هایی که به آن «مدارس طبیعت» می‌گویند، امکان‌پذیر شده است. این مدارس زیر نظر کارشناسان و فعالان محیط زیست فعالیت کرده و پای درختان و در میان مزرعه، ‌کنار لانه پرندگان و نزدیک حیوانات اهلی تشکیل می‌شود؛ بدون هیچ معلمی و نیمکتی و مداد و کتاب و دفتری، چراکه قرار است محلی باشد برای تخلیه هیجانات کودکان و نوجوانان و یادگیری اصول محیط زیستی و سبک متفاوت در زندگی.

مدارس طبیعت در ایران

پای مدارس طبیعت کمتر از سه سال پیش به ایران باز شد؛ در زمستان سال 93 و با تاسیس یک مدرسه به نام «کاوی کنج» در مشهد. مدارس طبیعت که برخلاف مدارس معمولی و کوچک آموزش و پرورش، وسعتی چند هکتاری داشته و سازه‌های بتونی راهی در آن ندارد، بسرعت طرفدارانی در سراسر کشور پیدا کرد، به گونه‌ای که امروز در شهرهایی چون مشهد، تهران، اصفهان، شیراز، ساری، بوشهر، بیرجند، تنکابن، کیاشهر و کرمانشاه شاهد فعالیت آنها هستیم؛ در برخی شهرها یکی و در بعضی چون اصفهان پنج مدرسه.

محمد درویش، ‌مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در این باره می‌گوید: این مدارس با شتابی بیش از آنچه تصور می‌کردیم، در حال گسترش است، طوری که یک سال بعد از ساخت اولین مدرسه در مشهد، شاهد تاسیس پنج مدرسه و در سال دوم شاهد تاسیس 33 مدرسه بودیم و امروز 39 مدرسه طبیعت در کشور داریم و 25 درخواست تاسیس هم به ما رسیده است. به گفته وی، با توجه به این که اکنون طیف سه تا 12 ساله کشور (سن مورد پذیرش مدارس طبیعت)، حدود هفت میلیون نفر است، انتظار می‌رود با استقبال فزاینده از این مدارس، دست‌کم حدود یک‌سوم از این رده سنی در افق ده ساله برنامه ریزی شده زیر پوشش مدارس طبیعت قرار گیرند .

مادر مدارس طبیعت

کاوی کنج؛ مادر همه مدارس طبیعت کشور است. تولد کاوی کنج از ذهن معلمی تراوش کرده که علاوه بر درس و بحث، سلامت روح و روان و روحیه دانش‌آموزان نیز برایش مهم بوده. عبدالحسین وهاب‌زاده وقتی خستگی، افسردگی، اضطراب و خمودی و بی‌انگیزگی تدریجی دانشجویان و حتی دانش‌آموزانش را می‌بیند، در پی علل و عوامل آن برمی‌آید و مطمئن می‌شود ریشه مشکل از بن‌بست نظام خشک و جدی نظام آموزشی است که کلاس‌های تنش‌زای کنکور هم به آن اضافه شده و حتی تا مقطع دبستان هم پیشروی کرده است.

این استاد دانشگاه مطمئن می‌شود راهی جز تغییر سیستم آموزشی و آشتی و پیوند کودکان با طبیعت برای پرورش انسان‌های سالم و باروحیه و انگیزه باقی نمانده؛ لذا دست به کار شده و پایه اولین مدرسه طبیعت را در مشهد بنا می‌نهد.

همه چیز از یک سفرکوچک شروع شد

وهاب زاده می‌گوید: برای شروع (در تابستان 92) ابتدا با برخی خانواده‌های دوست و آشنا و در روزهای تعطیل به طبیعت می‌رفتیم تا کودکان آنها یک روز خود را در طبیعت بگذرانند. سفر این گروه کوچک دهان به دهان چرخید و در هر سفر خانواده‌های بیشتری به آن ملحق شدند تا به گروهی بزرگ و مشتاق تبدیل شد. زمان تاسیس یک پایگاه دائمی فرارسیده بود، بنابراین از مرکز رشد مشهد درخواست زمین کردیم که زمینی به وسعت 2000 متر (که درخت، آب، حیوانات اهلی و یک کلبه چوبی داشت) از سوی جهاد کشاورزی خراسان و در جنوب مشهد به ما واگذار و به اولین مدرسه طبیعت تبدیل شد.

موسس کاوی کنج می‌افزاید: البته مدرسه طبیعت مشهد، هفت ماه بعد تعطیل شد. اما همان زمان خیری که متوجه تعطیلی مدرسه شده بود، گلخانه 8000 متری خود را در اختیار ما گذاشت تا نه تنها مدرسه همچنان به فعالیت خود ادامه دهد، بلکه با مشارکت دفتر مشارکت‌های محیط زیست به عنوان نمونه‌ای موفق برای شهرهای دیگر تبدیل شود. به گفته وهاب‌زاده، این مدرسه تاکنون 9 دوره آموزشی برای حدود 360 تسهیلگر در 38 مدرسه طبیعت موجود در کشور و همچنین مدارس در حال تاسیس برگزار کرده است.

گرچه مشهد اکنون فقط یک مدرسه طبیعت دارد، اما بزودی دومین مدرسه در این شهر و مدارسی هم در شهرهای دیگر خراسان‌رضوی همچون کاشمر و نیشابور راه‌اندازی خواهد شد.