افسوس سه نسل در سوگ هاشمی: ببین که در طلبت حال مردمان چون است

ما هنوز به هاشمی نیاز داریم

منیره 50 ساله و خانه‌دار است. او درباره هاشمی رفسنجانی می‌گوید: آقای هاشمی از ابتدای پیروزی انقلاب تا امروز چهره‌ای اعتدالی در بین مردم بود.

وی ادامه داد: در دوران ریاست جمهوری‌اش که همزمان با پایان جنگ بود به حق سردار سازندگی بود و توانست کشور را از بحران بیرون بیاورد. نیاز به شخصیتی چون ایشان برای کشور ضرورت بود. ایشان از سال 68 تا اسفند 94 رأی من در تمام انتخابات‌ها از ریاست جمهوری تا خبرگان بود.

منیره با اشاره به نقش دانشگاه آزاد به عنوان مهم‌ترین یادگار هاشمی برای نظام آموزشی کشور می‌گوید: من برای تأسیس این دانشگاه همواره از آقای هاشمی سپاسگزارم. اغلب خانواده‌ها فرزند جوان دارند و تحصیل آن‌ها از دغدغه والدین است. آقای هاشمی با تأسیس این دانشگاه امکان تحصیلات عالیه را برای خیلی از افراد جامعه فراهم کرد و این دغدغه را از بین برد. هرچند بازار کار برای خروجی تحصیلکردگان فراهم نشد اما این اقدام بزرگی برای کشور بود.

وی در پایان گفت: بعد از شنیدن خبر فوت آقای هاشمی لحظه‌ای بغض کردم و زیر لب گفتم «انا لله و انا الیه راجعون». فوت ایشان برای جامعه غافلگیرکننده بود ما هنوز به هاشمی نیاز داشتم.

آقای هاشمی بیمه سرمایه خیلی از ایرانی‌ها بود

مهدی متولد دهه 60 و فارغ‌التحصیل رشته عمران از دانشگاه شریف است که در خیابان فردوسی پوشاک مردانه می‌فروشد، به گفته خودش دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی را به خوبی به خاطر ندارد؛ اما می‌گوید: بعد از شنیدن خبر فوتش واقعا و عمیقا ناراحت شدم. از زمانی که خودم را شناختم هاشمی را یکی از بزرگان نظام و کشور می‌دیدم.

وی ادامه می‌دهد: به نظر من این گربه (ایران) به هاشمی تکیه داده است. همه اقشار و به طور خاص ما جوانان از شکست ایشان در انتخابات سال 84 و ردصلاحیت‌شان در 92 ناراحتیم. مطمئنا آقای هاشمی بهتر از هر شخص دیگری حتی آقای روحانی، می‌توانست کشور را اداره کند. حقیقتا سیاستمدار قابلی بود.

این جوان درباره پیامدهای فقدان هاشمی برای کشور می‌گوید: شاید عده‌ای از سرمایه‌داران بعد از فوت ایشان از کشور بروند، آقای هاشمی بیمه سرمایه خیلی از کسانی بود که از سرمایه‌گذاری در کشور هراس داشتند.

مهدی درباره نقش هاشمی در تثبیت جایگاه رئیس‌جمهوری کنونی می‌گوید: شاید فوت آقای هاشمی سبب شود آقای روحانی نخستین رئیس‌جمهوری چهار ساله ایران باشد.

آقای هاشمی محبوب بود

کمال توریست ترک‌تبار است، مقابل کافه نادری ایستاده و در واکنش به فوت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی می‌گوید: شناخت من از آقای هاشمی مربوط به تصاویری است که از ایشان در تلویزیون‌های ترکیه نشان داده می‌شد. به نظر می‌رسید آقای هاشمی میان ایرانی‌‌ها فرد محبوبی است، اما مرگ اتفاقی است که برای همه حتی افراد محبوب هم پیش می‌آید و برایش آرزوی مغفرت دارم.

هنوز شوکه‌ام!

فروزان، 50 و چند ساله و دبیر بازنشسته است. او می‌گوید بعد از شنیدن خبر فوت آیت‌الله هاشمی شوکه شدم، به نظرم اکنون زمان مناسبی برای مرگ ایشان نبود.

وی افزود: نبود آقای هاشمی تا حدی تعادل را در کشور برهم می‌زند و این خوب نیست، بلکه نسبتا خطرناک است.

هاشمی تکیه‌گاه روحانی بود

اکبر 60 ساله و از کسبه قدیمی خیابان جمهوری است. او می‌گوید: فوت هاشمی تأثیر چندانی در معادلات سیاسی کشور ندارد. هاشمی سال‌هاست که از جریان سیاسی کشور به حاشیه رفته است. وی تصریح می‌کند: همه به راحتی از او انتقاد می‌کردند، فرزندانش راهی زندان شدند و او تنها سکوت کرد. هاشمی دیگر قدرت سابق را نداشت البته هاشمی برای آقای روحانی تکیه‌گاه مطمئنی بود.

وی ادامه داد: در سال‌هایی که هاشمی رفسنجانی برای انتخابات نامزد می‌شد هیچ‌گاه به او رأی ندادم با این حال معتقدم اوضاع اقتصادی و معیشتی جامعه در آن دوره نسبت به سال‌های اخیر مساعدتر بود.

امیدوارم بعد از هاشمی اوضاع گزنده نشود

علی 60 و چندساله است و می‌گوید بعد از شنیدن خبر درگذشت آیت‌الله هاشمی با اندوهی همراه با بهت گفتم خدا رحمتش کند. امیدوارم بعد از آقای هاشمی شاهد اتفاق گزنده و ناگواری در کشور نباشیم.

هیچ گاه منفور نشد

داوود که فیلم‌ساز و از جوانان متولد دهه 60 است، می‌گوید: از دیشب شوکه‌ام؛ فوت هاشمی را باور نمی‌کنم.

وی ادامه می دهد: در وضع کنونی این اتفاق ضربه‌ای اساسی را به بدنه جامعه وارد می‌کند.

امیر که رفیق 32 ساله اوست و مترجم و مدرس زیان ایتالیایی است، می‌گوید از دیشب ماتم‌زده و ناراحتم. آقای هاشمیِ خاطرات کودکی ما بشاش و استوار بود، برای ما او نامیرا بود.

داوود ادامه می‌دهد: آقای هاشمی ستونی بود که نمی‌توان جایگزینی برایش یافت، با توجه به شرایطی که بر کشور حاکم است، برخی برای چنین موقعیتی دندان تیز کرده بودند. با این حال، امیدوارم در ثبات بمانیم و بعد از هاشمی شاهد اوضاع نابسامانی در کشور نباشیم.

امیر درباره فقدان حضور هاشمی در جامعه و عرصه سیاسی کشور می‌گوید: هاشمی برای ملت ایران و جریان‌های سیاسی مختلف نقش پدری را بازی می‌کرد که تنها هدفش حفظ خانواده با وجود تفاوت‌ها بود؛ در این حالت رفتن و نبود پدر چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد؟

داوود با اشاره به عملکرد هاشمی در دوران ریاست مجلس و رئیس‌جمهوری می‌گوید: هاشمی همواره شخصیتی سینوسی در تصور عمومی است، گاهی بسیار محبوب بود گاهی محبوبیتش کم‌رنگ می‌شد اما به یاد ندارم هیچ‌گاه منفور شده باشد؛ در همه دوره‌ها گروهی مجدانه از هاشمی حمایت می‌کردند.

وی ادامه می‌دهد: ضایعه فوت ایشان تا سال‌ها غیرقابل جبران است.

امیر در ادامه گفته‌های داوود می‌گوید: سیاست ایران در نبود هاشمی ضربه جبران‌ناپذیری می‌بیند؛ چراکه ایجاد صلح و دوستی میان مردم و تفکرات متفاوت در کشور امر دشواری است. امروز نبود آقای هاشمی را به درستی درک نمی‌کنیم، برای فهم نبودنش نیاز به زمان داریم، حتی اگر گروهی امروز از مرگ ایشان خوشحال‌ باشند، در آینده خواهند فهمید که فقدان او چه ضایعه بزرگی بوده است.

هیچ گاه رسوب نکرد

محمدحسین 25 ساله و دانشجوی فلسفه در دانشگاه تهران است. می‌گوید: هنوز از خبر مرگ ایشان مات و مبهوتم! و مستمر این بیت از حافظ در ذهنم مرور می‌شود:

ز گریه مردم چشمم نشسته در خون است/ ببین که در طلبت حال مردمان چون است

مرگ آقای هاشمی برای ما خیلی دور از ذهن بود، ایشان سرزنده بود و به نظر می‌رسید با جدیت تمام و بدون خمودگی در جلسات مجمع حاضر می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: آقای هاشمی همواره در عرصه سیاسی ایران در حال رشد بود و هیچ‌گاه رسوب نکرد. خلأ حضور هاشمی در جامعه ایران محسوس خواهد بود اما امروز نمی‌توان گفت نبود هاشمی چه پیامدهایی در بر دارد، فهم این قضیه نیاز به گذر زمان دارد.

محمدحسین با توجه به نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری 96 گفت: هرچند خلأ آقای هاشمی اوضاع کشور در انتخابات را غیرقابل پیش‌‌بینی می‌کند، اما امیدوارم بزرگان دیگر که در عرصه سیاسی در حال رشد با تدبیرند فقدان آقای هاشمی را جبران کنند.

وی در پایان گفت: هیچ‌گاه هاشمی به چشمم آنقدر که امروز دقت می‌کنم بزرگ و عزیز نبود اما امروز بیش از همیشه برایم مهم و عزیز شده است.

آقای هاشمی ریش سفید کشور بود

محمدرضا، سعید و حسین هرسه 26 ساله و دانشجوی ارشد مکانیک دانشگاه آزادند. سعید در توصیف هاشمی می‌گوید: او تأثیرگذار خاموش بود. بعد از فوت امام از انتخاب رهبری تا دیشب که زنده بود در عرصه سیاسی کشور نقش پررنگی داشت اما هیچ‌گاه در خاطرات ما از ایشان شاهد موضع‌گیری صریحی نبودیم.

محمدرضا می‌گوید: نکته جالب درباره آقای هاشمی این است که برای گروهی بسیار محبوب بود و گروهی دیگر دشمن قسم‌خورده‌اش بودند. با این حال، تا زمان فوتش در عرصه سیاسی کشور باقی ماند و مؤثر بود.

وی در ادامه می‌گوید: فضای کشور را بعد از ایشان تا حدی تیره می‌بینم.

سعید ادامه می‌دهد: آقای هاشمی پشتوانه آقای روحانی بود و نبودشان از امروز ما را نگران کرده است! نه تنها بعد از این نمی‌توان آینده خانواده هاشمی را پیش‌بینی کرد بلکه نمی‌توان آینده کشور را پیش‌بینی کرد با این حال ما امیدواریم آقای ناطق‌نوری بتواند راه ایشان را ادامه دهد و تا حدی نقش آقای هاشمی را در سیاست ایران بازی کند. آقای هاشمی ریش‌سفید کشور بود و شخصیت میانه‌رو و معتدلی داشت.

حسین می‌گوید: هاشمی همیشه رأی عمومی را با خود داشت؛ حتی امروز هم می‌توانست مردم را با خود همراه کند. من هنوز مرگ هاشمی برایم باورپذیر نشده است.

خدا رخمتش کند!

فریبرز 48 ساله و فعال اقتصادی است. او از منتقدان هاشمی است و می‌گوید هاشمی پیش از خرداد 76 آنچنان محبوب نبود؛ اما مردم فراموشکارند و پیامدهای اقتصادی دوران ریاست جمهوری او را از یاد برده‌اند با این حال می‌گویم خدا رحمتش کند.

وی ادامه داد: هاشمی برای طیف اصلاح‌طلب تکیه‌گاه ایمنی بود که امروز آن‌ها را با مشکل مواجه می‌کند.

ایران دیگر مانند هاشمی به خود نمی‌بیند

مسعود 31 ساله و فروشنده موبایل است. او می‌گوید سال 84 در رقابت هاشمی و احمدی‌نژاد به رقیب آقای هاشمی رأی دادم و این را بزرگترین اشتباه خود می‌دانم؛ چراکه وضع اقتصادی و نابسامانی‌های امروز پس‌لرزه‌های ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد است در حالی که اوضاع اقتصادی کشور در دوران ریاست جمهوری آقای هاشمی مساعدتر و باثیات‌تر بود.

وی ادامه می‌دهد: مرگ آقای هاشمی خیلی بعید و دور از ذهن بود و شاید بازی‌ها و معادلات سیاسی بعد از آقای هاشمی برهم بخورد. آقای هاشمی همواره اهرم فشاری برای مطرح شدن دیدگاه‌های متفاوت در کشور بود.

مسعود تأکید می‌کند: آقای هاشمی صبور و سیاستمداری درست و قابل بود که شاید ایران دوباره مانند آن را به خود نبیند. همواره سنجیده عمل می‌کرد و تنها می‌توانم بگویم خدا بیامرزدش!

حسن 65 ساله و پدر مسعود است. در حین اظهارات پدرش چندین نوبت تأکید می کند: هاشمی سیاستمدار قابل و پخته‌ای بود.

وی ادامه می‌دهد: در انتخابات مجلس ششم و زمان ریاست جمهوری‌اش به او رأی دادم، چراکه فرد باتجربه و مورد اعتمادی بود. در روزگاری که ما با جنگ دست و پنجه می‌کردیم کشور را به خوبی اداره کردند و برای امضای قطعنامه 598 زحمات زیادی کشیدند که شاید بدون وجود ایشان ممکن نبود.

حسن با اشاره به اینکه هاشمی از ستون‌های اصلی انقلاب و نظام بود، گفت: پیامدهای فوت ایشان را امروز احساس نمی‌کنیم چراکه تا دیروز آقای هاشمی زنده بود اما یقین دارم بعد از ایشان حسرت نبودشان را می‌خوریم.

پدر اصلاحات ایران رفت!

امیرحسین متولد 1368 و دانش‌آموخته تئاتر است. او درباره هاشمی می‌گوید: هاشمی از ارکان اصلی کشور است و بی‌مهری‌های بسیاری چه از سوی مردم و چه از سوی برخی چهره‌های سیاسی کشور به ایشان شد.

وی ادامه داد: از امروز اوضاع برای جناح سیاسی اصلاح‌طلب سخت خواهد شد و به گونه‌ای می‌توان گفت پدر اصلاحات ایران رفت. از امروز کسی نمی‌تواند نقش ایشان را چه در داخل و چه در روابط دیپلماتیک با همسایه‌های عرب بازی کند اما چاره‌ای جز ادامه دادن نیست.

روحانی راه هاشمی را ادامه می‌دهد

محمد 25 ساله است و به‌تازگی تحصیلات خود را در رشته مدیریت بازرگانی در دانشگاه آزاد تمام کرده است. او می‌گوید: هاشمی همیشه در چشم من فرد ثروتمندی بوده است. از دیشب که خبر فوتش را شنیدم به این فکر می‌کنم اگر این ثروت بعد از او از چرخه اقتصاد کشور خارج شود چه بر سر اقتصاد کشور می‌آید؟

وی افزود: هرچند روحانی را هاشمی به ما معرفی کرد اما اطمینان دارم بعد از او می‌تواند مانند او راهش را ادامه دهد.

هاشمی یک سوپاپ اطمینان بود

علیرضا 37ساله و کارمند سامسونگ است. می‌گوید: از فوت هاشمی شوکه‌ام!

وی درباره اقدامات هاشمی در دوران ریاست جمهوری‌اش می‌گوید: دوران سازندگی از جهاتی مثبت و از جهاتی منفی بود، سازندگی و شکاف طبقاتی پابه‌پای یکدیگر رشد می‌کردند.

علیرضا می‌گوید: هاشمی یک سوپاپ اطمینان برای هر دو طیف سیاسی در کشور بود که یقینا بعدها عدم حضورشان احساس خواهد شد. دیگر فردی با چنین قدرت و نفوذی در کشور نخواهیم داشت و انقلاب مهره‌ای را از دست داد که نباید چنین می‌شد.

هیچ کس آقای هاشمی نمی‌شود

مرتضی متولد دهه 60 و دانشجوی دکتری عمران است. او درباره فوت هاشمی ‌می‌گوید: یکی از پایه‌های نظام رفت و به قول مقام معظم رهبری «هیچ‌کس آقای هاشمی نمی‌شود».

وی افزود: آقای هاشمی یک چهره اعتدالی بود و شاید بعد از ایشان اعتدالیون هم به سرنوشت اصلاح‌طلبان دچار شوند.

هاشمی نماد اعتدال بود

کاوه، امیرعلی و آرمین از متولدین دهه 70 و هرسه دانشجوی عمران هستند. کاوه می‌گوید: آقای هاشمی مبدع تأسیس بزرگترین دانشگاه کشور است؛ کاری که دیگران از عهده آن برنیامدند.

امیرعلی در ادامه دوستش می‌گوید: آقای هاشمی در به‌روز کردن توسعه حکومت اسلامی نقش بسزایی داشتند و تأسیس دانشگاه آزد و ورود ایران به دوره سازندگی نیز از مصادیق آن است.

آرمین با اشاره به فقدان حضور آقای هاشمی برای اصلاح‌طلبان می‌گوید: هاشمی نقش مؤثری در توازن قدرت میان جریان‌های مختلف سیاسی داشت که با فوت ایشان قطعا توازن بر هم خواهد خورد.

کاوه می‌گوید: آقای هاشمی نماد اعتدال بود.

و آرمین سخنش را اینگونه تکمیل می‌کند: ایران دیگر چنین شخصیت معتدل و استواری نخواهد داشت.

هاشمی برای توسعه ایران سنگ تمام گذاشت

طاهره 42 ساله و آرایشگر است، می‌گوید: اولین رأیش را برای هاشمی به صندوق انداخته است.

وی ادامه می‌دهد: ایران بعد از هاشمی نگران‌کننده است؛ مردم هاشمی را دوست داشتند، او اعتباری برای همه مسئولان بود و نبودش قطعا اتفاقات ناخوشایندی را به دنبال دارد. او ایران را دوست داشت و برای توسعه ایران سنگ تمام گذاشت.