توسط معاون علمی رئیس جمهور؛
مروری بر کتاب‌های آیت‌الله هاشمی/ کارنامه و خاطرات
یکی از اقدامات ارزشمند و قابل تامل مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، نگارش و انتشار خاطراتش به صورت روزنوشت بوده است؛ اقدامی که باید آن را گامی بلند در زمینه انتشار واقعیت‌های سیاسی کشور بعد از انقلاب اسلامی دانست.
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، حضور در جریان مبارزات علیه رژیم پهلوی که به پیروزی انقلاب اسلامی ختم شد، انتصاب و حضور در پست‌های کلیدی کشور مانند ریاست مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری، جانشین فرمانده کل قوا در سال‌های جنگ تحمیلی، ریاست شورای خبرگان رهبری و ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و... عناوین و مناصبی هستند که مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی نزدیک به 4 دهه از زندگی خود را صرف آن‌ها کرد و این مسأله و اشراف او به امور کشوری، سیاسی، نظامی و... این امکان را ایجاد کرد که خاطرات خود از وقایع مختلف این دوران را به رشته تحریر درآورد.
عادت به ثبت وقایع به شکل روزانه، یکی از عادات قدیمی آیت‌الله هاشمی بوده است به طوری که محسن هاشمی در این‌باره گفته است: «ایشان از سال 1360 شروع به نگارش خاطرات و فعالیت‌های روزانه خود کرد. تدوین یادداشت‌ها به طور ممتد تا به امروز ادامه دارد و گمان نمی‌کنم سیاستمدار دیگری در ایران با این نظم خاطرات خود را ثبت کرده باشد.»
روند انتشار این خاطرات، در قالب مجلدهایی با عنوان کلی «کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی» به شکل سالانه، اتفاق قابل توجهی بوده که از سوی دفتر نشر معارف انقلاب در این سال‌ها محقق شده است؛ مجلدهایی که هرکدام به سالی مشخص و با عنوانی مرتبط با وقایع آن سال، منتشر شده است. مدیر دفتر نشر معارف انقلاب درباره روند انتشار این مجلدات توضیح داده است: «این دست‌نوشته‌‌ها پس از تایپ در دایره بررسی بیشتر گردآورنده قرار می‌گیرد و توضیحات لازم در پاورقی کتاب گنجانده می‌شود زیرا در تدوین کتاب دخل و تصرفی در اصل نوشته‌‌ها نداریم و فقط برای روشن شدن مطلب مواردی را در پاورقی می‌آوریم.»
«دوران مبارزه» مقطع تولد تا پیروزی انقلاب اسلامی
«انقلاب و پیروزی» مقطع سال 1357 و 1358
«انقلاب در بحران» 1359
«عبور از بحران» 1360
«پس از بحران» 1361
«آرامش و چالش» 1362
«به سوی سرنوشت» 1363
«امید و دلواپسی» 1364
«اوج دفاع» 1365
«دفاع و سیاست» 1366
«پایان دفاع، آغاز بازسازی» 1367
«بازسازی و سازندگی» 1368
«اعتدال و پیروزی» 1369
«سازندگی و شکوفایی» 1370
«رونق سازندگی» 1371
«صلابت سازندگی» 1372
برای نمونه مروری خواهیم داشت به سه جلد آخر از این مجموعه و محتوای آن‌ها:
«سازندگی و شکوفایی» 1370: این کتاب مجموعه‌ای از روزنوشت‌های آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال1370 است. چگونگی ترمیم روابط خصمانه ایران و کشورهای عربی، اثبات حقانیت ایران در جنگ تحمیلی بواسطه تعیین مبلغ غرامت استحقاقی در سازمان ملل، حل مشکل انجام فریضه حج که بعد از کشتار سال 1366 دچار وقفه جدی شده بود و آغاز رشد سریع صنایع موشکی کشور از جمله محورهای تاریخی مورد اشاره در این کتاب است.
«رونق سازندگی» 1371: برگزاری چهارمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و حاشیه‌های پیرامون رد صلاحیت‌های شورای نگهبان، آخرین وضعیت اقتصادی کشور، و پایان کسری بودجه دولت، انتقادات وارده به عملکرد فرهنگی وزیر ارشاد و چگونگی روند بازسازی خرابی‌های جنگ از جمله مهمترین محورهای تاریخی مورد اشاره در این کتاب است.
«صلابت سازندگی» 1372: اتفاقات مربوط به انتخابات ریاست جمهوری و ابقای آیت‌الله هاشمی در این مقام، روایت ماجرای دومین ترور وی ایشان که به 12 بهمن آن سال در حین سخنرانی ایشان در حرم مطهر امام خمینی(ره) صورت گرفت، تحولات شوروی سابق و کشورهای آسیای میانه، فعال‌کردن سازمان‌های منطقه‌ای مانند اکو برای تعمیق همکاری‌های منطقه‌ای و... از موضوعاتی است که در این جلد مورد اشاره قرار گرفته است.
کتاب‌های دیگر
به‌جز مجموعه «کارنامه و خاطرات» از آیت‌الله هاشمی رفسنجانی کتاب‌های دیگری نیز به جا مانده است که هر کدام به شکل اختصاصی به اتفاقی خاص اشاره دارد؛ کتاب‌هایی که می‌تواند دست‌مایه پژوهش‌های مختلف قرار گیرد و نمایه روشنی از تفکر، رویکرد و مواضع آن مرحوم است:
هاشمی در سال 88
این کتاب کامل ترین گزارش از مواضع رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در طول سال 1388 (قبل و بعد از انتخابات) است که بخوبی دیدگاه آیت الله هاشمی را درباره اهداف جریان انحرافی برای ایجاد بالاترین تفرقه و تنش اجتماعی را در جمهوری اسلامی تبیین کرده است، ضمن آنکه برای اولین متن کامل نامه سرگشاده آیت الله هاشمی به رهبرمعظم انقلاب درباره احمدی نژاد و خطبه های نمازجمعه 26 تیرماه 1388 در بخش ضمائم این کتاب منتشر شده است.
صراحت نامه
این کتاب صریح ترین گفتگوی انجام شده با آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال 1388 است که به مواردی نظیر نامه سرگشاده به رهبری، آزادسازی ماهواره و نظر امام درباره حذف شعار مرگ بر آمریکا در آن پرداخته شده است. این کتاب در 48 صفحه از سوی انتشارات سیمای شرق در زمستان 1391 به بازار نشر عرضه شد.
***
اگرچه درگذشت مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به معنای پایان روز‌نویسی‌های این شخصیت سیاسی مهم در کشورمان است اما تداوم انتشار خاطرات و آثار ایشان از سوی دفتر نشر معارف انقلاب، می‌تواند ادامه بخش تلاش‌های وی در مسیر ثبت خاطرات و مستند‌سازی از تاریخ انقلاب اسلامی باشد.
انتهای پیام/
