اردوگاه فشافویه در انتظار معتادان خیابانی

به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری آنا به نقل از شرق، اردوگاه فشافویه شهر حسن‌آباد در جنوبی‌ترین قسمت استان تهران واقع شده است. این اردوگاه در محدوده خارجی شهر و در میان زمین‌های کشاورزی و راه‌های خاکی است و شکل و شمایلش از بیرون و داخل با تصاویری که قبلا منتشر شده، کاملا شبیه به یک زندان است. حالا مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر تصمیم گرفته‌اند حدود دوهزارو ٥٠٠ نفر از معتادان متجاهر تهران را جمع‌آوری کنند و به این اردوگاه اجباری بفرستند تا طبق پروتکل ماده ١٦ با آنها رفتار شده و در صورت بهبود و تمایل به ترک به مراکز بهاران شهرداری تهران منتقل شوند.

از ابتدا این فضای بزرگ و پرهزینه یا بخشی از آن قرار نبوده برای معتادان آماده و استفاده شود و بر این موضوع مسئولان سازمان زندان‌ها چندین‌بار تأکید کرده بودند. سال گذشته آیت‌الله آملی‌لاریجانی، رئیس قوه قضائیه بخش‌نامه ساماندهی زندانیان و کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها را صادر کرد که در یکی از بندهای آن تأکید شده بود معتادان تحت هیچ شرایطی نباید به زندان معرفی شوند. در ماده ٦ این بخش‌نامه آمده است: با توجه به مواد ١٥ و ١٦ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، معتادین به مواد مخدر باید در مراکز ترک اعتیاد و درمان و اقامت اجباری معتادان نگهداری شوند و عدم‌ تشکیل مراکز مزبور، مجوزی برای دستگیری و معرفی این افراد به زندان نمی‌باشد، لذا دادستان‌ها دقت و مراقبت کنند. اولا: از این پس افراد معتاد جز در شرایط مقرر در قانون، تحت هیچ شرایطی به زندان معرفی نشوند. ثانیا: تغییر عنوان اعتیاد به استعمال مواد مخدر برای افراد معتاد، مجوز بازداشت و معرفی افراد به زندان نشود. دادستان کل کشور با همکاری معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم نظارت و پیگیری لازم برای توسعه مراکز مذکور در مواد ١٥ و ١٦ قانون فوق را فراهم می‌کند.

گویا در مدت اخیر و پس از بروز برخی از آسیب‌ها و ورود مقام معظم رهبری به بحث رسیدگی به آسیب‌های اجتماعی، برخی از موانع و اختلاف‌ها کنار گذاشته و حالا توافق شده از این فضا به شکل مشترک استفاده شود. هرچند مسئولان امر می‌گویند فضایی که معتادان در آن حاضر می‌شوند، جدا از مجرمان است اما همین یکسان‌بودن فضا بار روانی دارد که با هیچ امکانات و تغییری جبران نمی‌شود. از آنجا که در قاعده‌ای پذیرفته‌شده معتاد را یک بیمار جسمی و اجتماعی می‌دانیم که باید مورد حمایت قرار گیرد و در این شرایط مجرم نیست و باید تحت درمان قرار گیرد، حضورش در محیطی زندان‌گونه با آنچه قانون گفته است، مطابقت ندارد. طبق همین قانون، معتاد در صورت اصرار بر این عمل و رفتار پرخطر و ورود به بازار خریدوفروش، دیگر مجرم است، به همین دلیل در قانون دو ماده جداگانه ١٥ و ١٦ را برای این معتادان در نظر گرفته‌اند. گویا بخشی که قرار است در فشافویه برای معتادان متجاهر آماده شود، با اتکا به اهمیت اجرای ماده ١٦ و اجباری است.
اما پیش‌تر آذرنیا، دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان تهران، اعلام کرد که حدود ٢٥ درصد ظرفیت کل اردوگاه فشافویه (دوهزارو ٤٠٠ نفر) در ازای پرداخت یک‌ میلیارد تومان (به منظور تجهیز محیط برای نگهداری معتادان) در اختیار استانداری تهران قرار می‌گیرد تا به مرکزی برای نگهداری معتادان خیابانی پایتخت تبدیل شود و ظرفیت نگهداری معتادان متجاهر استان تهران به ٩ هزار نفر افزایش یابد.

آذرنیا چند روز قبل‌تر هم اعلام کرده بود که انتقال معتادان متجاهر به اردوگاه فشافویه در انتظار مجوز وزارت بهداشت است و بعد از آن مشکلی وجود ندارد. او درباره شرایطی که گفته می‌شود به شکل مجزا برای معتادان از زندان جدا شده است، توضیح داد و گفت: اولا باید بدانید که این یک تصمیم چندجانبه است که سازمان زندان‌ها در ابتدا با آن موافقت کرده است. ظرفیت مجموعه اردوگاهی فشافویه زیاد است و در همین حال بیش از نیمی از این اردوگاه خالی است و به همین دلیل تصمیم گرفته شد با تفکیک بخشی از این اردوگاه آن را برای معتادان متجاهر آماده کنیم. وی با بیان اینکه کلیه فضاهایی که معتادان در آن حاضر هستند، از فضای زندان تفکیک شده و سالن‌های غذاخوری و هواخوری نیز به شکل مجزا است، گفت: برای این گروه از معتادان تیمی پزشکی مستقر می‌کنیم و طبق پروتکل ماده ١٦ همه مراکز ترک اعتیاد با آنها برخورد می‌شود. درحال‌حاضر هم منتظر اعلام و تأیید وزارت بهداشت هستیم تا شرایط این مجموعه را با پروتکل‌های اصلی تطبیق داده و نتایج را به ما اعلام کنند. آذرنیا تأکید کرد: طبق این پروتکل باید برای هر ٢٠٠ بیمار ١٠ نفر کادر پزشکی حضور داشته باشند که در فضای مجهز و مجزا حضور مستمر یابند. درحال‌حاضر هم در حال تأمین این شرایط و تأمین نظر وزارت بهداشت هستیم. درعین‌حال روند درمان یک بیمار و حضور مددکار و مشاور هم رعایت می‌شود.
وی در پاسخ به این سؤال که در محیط‌های عادی ترک ما شاهد وقوع مواردی مثل آنچه در شفق رخ داد بودیم؛ در چنین فضایی احتمال برخوردهای خشن بیشتر نیست؟ گفت: آنچه در شفق رخ داد، می‌تواند در هر کمپ و مرکزی رخ دهد. شرایطی که فعلا در فشافویه در نظر گرفته شده، مطابق با استانداردهای بهزیستی و وزارت بهداشت است.

وی با تأکید بر اینکه این پیشنهاد از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر مطرح شده و مابقی ارگان‌ها در حال همکاری هستند، گفت: مدت‌ها در جلسات مشترک روی ابعاد مختلف این تصمیم کار کارشناسی صورت گرفته و در شرایط فعلی این بهترین تصمیم است. ما امیدواریم از میان این تعداد از معتادان متجاهر تعداد زیادی از افراد تمایل به ترک واقعی و بازگشت به زندگی عادی داشته باشند و آنها را به مراکز بهاران شهرداری تهران ارجاع دهیم.
آذرنیا درباره هزینه‌های این مرکز تفکیک‌شده از اردوگاه کار اجباری فشافویه هم گفت: این اردوگاه پیش‌تر با هزینه دولت ساخته شده است و دراین‌باره استانداری و وزارت کشور هزینه‌ای ندارد. درباره هزینه‌های درمان هر فرد معتاد هم طبق ضوابط و هزینه‌های اعلام‌شده بهزیستی اقدام می‌شود. طبق معمول هم شهرداری معتادان را در مناطق آلوده شناسایی، جمع‌آوری و منتقل می‌کند. چند بیمارستان هم طرف قرارداد هستند تا موارد لازم را به آنها ارجاع دهیم.

در چند سال اخیر که با بحران اعتیاد و اهمیت روش‌های درمانی مواجه بوده‌ایم، بارها درباره روش‌های ترک اعتیاد و احتمال بازگشت معتادان به شرایط قبلی خود صحبت شد. بارها کارشناسان و مسئولان مختلف تأکید کردند که روش‌های اردوگاهی و کمپ‌محور کارایی لازم را ندارند و جز پاک‌کردن صورت‌مسئله، تأثیر دیگری نمی‌گذارند. حالا اما مسئولان دولتی در سطحی انبوه و با شکلی علنی، معتادان را به اردوگاهی اجباری در کنار یک زندان می‌فرستند تا برای مدتی در خیابان‌ها نباشند و حداقل به شکل مقطعی صورت مسئله را پاک کنند. مدیریت این مجموعه اردوگاهی هم فعلا در اختیار سازمان زندان‌هاست و ارگان‌های متولی دیگر قرار است روی این روند نظارت کنند و بااین‌حساب باید منتظر ماند و دید این مجموعه چه کارایی و نتایجی را دربر دارد و خروجی‌های آن چه وضعیتی خواهند داشت و از همه مهم‌تر اینکه چند مجموعه دولتی و عمومی می‌توانند یک کار مشترک را برای مدتی طولانی به سرانجام برسانند؟