توسط معاون علمی رئیس جمهور؛
محمد کاظم وکیل*
لطفا به دیدن «یتیم‌خانه ایران» بروید!
چندی پیش در لابه‌لای صفحات تاریخ، بخشی نظرم را به خود جلب کرد که باورش برایم سخت بود، قحطی بزرگی که در سال‌های 1296 الی 1298 در سراسر ایران اتفاق افتاد و جان حدود 9 میلیون از هموطنان‌مان را گرفت (یعنی در حدود نیمی از جمعیت ایران) تعدادی که به نقل از تاریخ حتی از قتل عام مغول هم بیشتر بود و چهل سال طول کشید تا ایران مجددا جمعیت از دست داده خود را به دست آورد.
درک این مطلب برایم باورکردنی نبود، مگر می‌شود همچون حادثه وحشت باری در یک قدمی تاریخ (کمتر از یکصد سال پیش ) در ایران اتفاق افتد و صفحات تاریخ آن خاموش و به فراموشی سپرده شود.
این اتفاق دقیقا همزمان با جنگ جهانی اول افتاد و علیرغم اینکه ایران در این جنگ ادعای بیطرفی کرده بود بیشترین خسارت انسانی را متحمل شد، این در شرایطی است که هیچ کدام از طرفین متخاصم جنگ جهانی اول خسارتی به این وسعت نداشتند و جالب اینکه تاکنون اسناد این قتل عام در زیر چکمه‌های استعمار انگلیس و چتر جهل و بی لیاقتی احمدشاه قاجار باقی مانده است و همچنان در ردیف اسناد طبقه بندی شده و سری انگلستان قرار داشته و این کشور هنوز هم از انتشار آنها ممانعت می‌کند.
یکی از منابع انگشت شمار موجود مرتبط با این حادثه را می‌توان در کتاب «قحطی بزرگ» نوشته دکتر محمدقلی مجد مطالعه کرد. در این کتاب و دیگر منابع محدود اطلاعاتی، علت اصلی این حادثه خرید گسترده غلات موجود در ایران توسط دولت بریتانیا، جلوگیری از وارد کردن غذا و اتخاذ سیاست‌های مالی از جمله نپرداختن درآمدهای نفت به ایران، عنوان شده است.
نکته جالب اینکه احمدشاه قاجار نیز به جای مدیریت بحران، توزیع عادلانه منابع موجود و سعی در تسهیل شرایط موجود، اقدام به احتکار غلات روزمره مردم و سفر تفریحی به فرنگ کرد.
در این برهه حساس زمانی، میرزا حسن خان مستوفی الممالک از رجال غیرتمند وقت، با جدیت و تلاش فراوان درصدد مبارزه با سیاست های دد منشانه انگلیس و نجات هموطنان خود از این وضع آشفته، برآمد و مرهمی شد بر زخم‌های مردم بی پناه ایران.
امروز ابوالقاسم طالبی کارگردان باذوق و غیرتمند ایرانی با بهره‌گیری از هنر و قدرت سینما گوشه‌هایی از این رخداد بی سابقه از جنایت انسانی را با یک اثر منحصر به فرد به نام «یتیم‌خانه ایران» به تصویر کشیده و روح تازه ای در کالبد این بخش از تاریخ متوفی ایران دمیده است.
اما افسوس از این است که با وجود هزینه و صرف وقت برای ساخت این اثر تاریخی ارزشمند، چرا استقبال مردم برای تماشای آن زیاد نبوده و رقم فروش این اثر نسبت ساخت آن کمتر است.
اگر امکان و وقت مطالعه در مورد موضوعات و اتفاقات تاریخی خاک خود را نداریم، حداقل با کمک ابزار سینما که جذابیت و درک مفاهیم و موضوعات را به مراتب نسبت به مطالعه برای عموم بالاتر برده است، نسبت به آن آگاهی بیشتر پیدا کنیم. پس لطفا به دیدن یتیم خانه ایران بروید.
* کارشناس ارشد ارتباطات و کارمند دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد
انتهای پیام/
