نقص فنی یا خطای انسانی، مسئله این نیست!

سهیلا گلی‌زاده، خبرنگار اقتصادی آنا: روز گذشته 5 آذر ماه سانحه‌ای تلخ و مرگ‌بار در حوزه حمل و نقل ریلی رقم خورد. سانحه‌ای که موجب داغدار شدن تعدادی از خانواده‌ها شد و عده‌ای دیگر را نیز راهی بیمارستان کرد. ماجرا هم از قرار معلوم برخورد قطار سمنان-مشهد با قطار تبریز-مشهد در بین دو ایستگاه گرداب و هفت‌خوان بود که به علت سرمای هوا و یخ زدگی سیستم ترمز ‌در فاصله 5 کیلومتری سمنان متوقف بوده است. عامل اصلی بروز حادثه، تا این لحظه از سوی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت راه‌آهن خطای انسانی و بی اطلاعی مسئول شیفت سیستم Atc شاهرود به عنوان مرکز کنترل از سابقه روشن‌ بودن چراغ قرمز قطار تبریز-مشهد و توقف آن در ایستگاه و در نهایت تلگراف دستور ورود قطار سمنان-مشهد به ایستگاه گزارش شده است.

اما با رسانه‌ای شدن علت بروز این سانحه شاید برای بسیاری از افراد خاطره دوران دبستان و درس خاطره‌انگیز ریزعلی خواجوی زنده شد؛ قهرمان فراموش نشده دوران کودکی که با آتش زدن پیراهن خود و علامت خطر به سوزنبان از بروز حادثه قطار جلوگیری کرد و انتشار مکرر داستانش پس از وقوع این سانحه از سوی کاربران فضای مجازی شاید مقصران احتمالی را اندکی به تامل وا دارد.

حادثه روز گذشته 103 مجروح بر جای گذاشت و آمارهای غیر رسمی نیز حکایت از رسیدن شمار کشته‌شده‌ها به 45 نفر تا این لحظه حکایت دارد. اما هنوز وزارت راه و شهرسازی آمار دقیقی را اعلام نکرده است.

آن طور که حمید درباغ عنبران مدیرکل راه آهن شمال شرق(1) به خبرنگار آنا گفته، آمارهای اعلامی از شمار کشته‌شدگان سانحه نیز احتمالی است و فعلا شمار دقیق متوفیان مشخص نیست.

همچنین سکری مدیرکل روابط‌عمومی شرکت‌ راه‌آهن نیز با تاکید بر احتمالی بودن آمارهای اعلامی در این باره تا زمان ارایه گزارش دقیق از سوی شرکت راه‌آهن و وزارت راه و شهرسازی به خبرنگار آنا گفت: هنوز آمار دقیقی درباره شمار متوفیان مشخص نیست و آمارهای اعلامی نیز احتمالات هستند.

با این حال واقعیت امر این است که علت سانحه برخورد این دو قطار هر چه باشد از نقص فنی تا خطای انسانی، دردی را از خانواده‌های داغدار دوا نمی‌کند. هرچند که مشخص شدن علت دقیق سانحه هم برای جلوگیری از بروز سوانح احتمالی بعدی امری بسیار مهم است و از این رو انتظار می‌رود کمیته سوانح تشکیل شده برای آن، به سرنوشت کمیته‌هایی مانند کمیته بررسی علت سقوط هواپیمای آنتونف دچار نشود که در پیچ و خم‌های رفت‌وآمد میان وزارت راه و مجلس و حتی شرکت سازنده در کشور اوکراین در راه ماند.

در همین راستا هم،رئیس‌جمهوری خطاب به جهانگیری معاون اول خود خواهان اعلام دلایل وقوع این حادثه و معرفی مقصرین احتمالی و بکارگیری تمام اقدامات لازم برای درمان سریعتر مصدومان شد.

در این میان ناگفته نماند با ضرب‌الاجل آخوندی وزیر راه و شهرسازی برای تشکیل کمیته بررسی در روز سانحه و لغو سفر وزیر به ترکمنستان و عزیمت وی با بالگرد به محل سانحه در ساعاتی پس از وقوع، به نظر می‌رسد که این بار عزم جدی برای پاسخ به اذهان عمومی در این زمینه وجود دارد.

از سوی دیگر کمیته‌ای جداگانه نیز برای بررسی علت سانحه در شرکت راه‌آهن نیز تشکیل شد و این موضوع از سوی این شرکت نیز در حال پیگیری است. با این حال آن طور که محسن پورسیدآقایی مدیرعامل شرکت راه‌آهن عنوان کرده احتمال بروز این سانحه در اثر عامل خطای انسانی بیش‌تر است.

آخوندی در پیام تسلیت خود که روز گذشته منتشر شد ضمن همدردی با خانواده‌های داغدار و قدردانی از مسئولان محلی و جمعیت هلال‌‌احمر، از کمیته سوانح راه‌آهن نیز خواست تا هرچه سریعتر دلایل حادثه را بررسی و به اطلاع مردم برساند. همچنین بر اطلاع‌رسانی جزئیات نتایج بررسی علت سانحه در کمیته تشکیل شده دیگر نیز تاکید کرد.

وزیر راه همچنین در جلسه کمیته بحران استان سمنان از بررسی نوار صحبت‌های میان لوکوموتیوران و مرکز کنترل خبر داده و تاکید کرده است که با اجرای سیستم‌های اتوماتیک در سه سال اخیر حوادث این چنینی در کشور نداشته‌ایم و حتی وضعیت ایمنی نسبتا خوبی در این محور به عنوان یکی از شلوغ‌ترین محورهای ریلی ایران برقرار شده بود.

اما مسئله دیگر در این سانحه طولانی شدن مدت زمان اطفای آتش‌سوزی حاصل از برخورد این دو قطار است که شدت خسارات سانحه را افزایش داده است. البته علت این امر بروز سانحه در مسیر بین دو ایستگاه راه‌آهن و در دسترس نبودن امکانات ایستگاه برای اطفای حریق از سوی حسن موسوی معاون مسافری شرکت راه‌آهن اعلام شده است که یقینا بحث‌های بسیاری درباره آن وجود دارد.

حالا به نظر می‌رسد با سانحه دیروز، اطمینان خاطر گذشته مسافران قطار به لحاظ ضریب ایمنی حمل و نقل ریلی تا حدودی سلب شده و در این میان شاید انجام وظیفه صحیح مسئولان امر در زمینه اطلاع‌رسانی دقیق علت بروز سانحه سمنان بتواند کمی این فضای ملتهب را آرام‌تر کند.