چرا پوتین تحریم 5 ساله فروش اس-300 به ایران را لغو کرد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، واکنش‌ها به دستور روز دوشنبه هفته گذشته ولادیمر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در ارتباط با لغو تحریم۵ ساله این کشور در فروش موشک‌های سامانه اس ۳۰۰ به ایران همچنان ادامه دارد.

قرارداد فروش سیستم‌های «اس-300» به ایران در دسامبر 2007 (زمستان87) با روسیه به امضا رسید. «اس-300» سامانه‌ای ویژه برای دفاع از موسسات صنعتی، نهادهای دولتی، پایگاه‌های نظامی و مقرهای فرماندهی در برابر حملات هوایی و فضایی دشمن است. این سیستم قادر به نابودسازی اهداف بالستیک بوده و از قابلیت حمله به اهداف زمینی نیز برخوردار است. تازه‌ترین مدل سیستم «اس-300» می‌تواند هواپیماهای دشمن را در فاصله 150کیلومتری و ارتفاع 27کیلومتری نابود کند. جمهوری‌اسلامی ایران برای تامین امنیت نیروگاه هسته‌ای بوشهر و مقابله با حملات هوایی دشمنان خواستار در‌اختیار‌گرفتن این سامانه موشکی از روس‌ها شد. برپایه این قرارداد روسیه موظف شده بود پنج گردان سیستم موشکی پدافند هوایی «اس-300» به مبلغ حدود 800‌میلیون دلار را به ایران بفروشد.

با‌ این‌حال روس‌ها از زمان امضای این قرارداد هر بار به بهانه‌های مختلف از عمل به تعهد خود سر باز زدند. سرانجام هم «دیمیتری مدودف»، رئیس‌جمهوری وقت روسیه، در سپتامبر 2010 در فرمانی تحویل سیستم‌های «اس-300»، تجهیزات زرهی و هواپیما، بالگرد و ناوهای جنگی به ایران را ممنوع کرد. فرمان مدودف به‌دنبال تلاش غرب برای اجرایی‌شدن قطعنامه شماره 1929 شورای امنیت سازمان ملل متحد صادر شد که 19خرداد1389 تصویب شده بود. برپایه این قطعنامه، هرگونه فروش تجهیزات و تسلیحات نظامی به جمهوری‌اسلامی ایران ممنوع اعلام شد. اوایل شهریور سال 1390 بود که سفیر جمهوری‌اسلامی ایران در روسیه برای نخستین‌بار خبر از طرح شکایت جمهوری‌اسلامی ایران به دادگاه داوری بین‌المللی (ICC) داد.

بر این اساس به‌دلیل آن‌که خرید سامانه موشکی «اس-300» توسط ایران از روسیه به موجب قراردادی بوده که از سوی دولت دو کشور امضا شده و عدم تحویل آن توسط دولت فروشنده، نقض تعهد قراردادی است که با ایران منعقد کرده است، عدم حصول نتیجه و توافق بین طرفین از راه مذاکره نمایندگان دولت‌ها، ایران را ناچار به پیگیری احقاق حقوق خود از طریق مراجع بین‌المللی صلاحیت‌دار و طرح شکایت کرد.

کش و قوس شکایت ایران از روسیه و ماجرای دریافت غرامت تهران از مسکو ادامه داشت. روس‌ها حتی برای مجاب کردن ایران و فرار از جریمه 4 میلیارد دلاری، ترفندی جدیدی را پیش گرفتند، این ترفند هم تغییر نوع قرارداد بود. روزنامه «کامرسانت» خبر داد مقامات روسیه حاضرند برای حل‌و‌فصل اختلاف با ایران به‌دلیل اجرا‌نکردن قرارداد تحویل سیستم‌های «اس-300»، سیستم‌های موشکی پدافند هوایی «آنتی 2500» را به ایران عرضه کنند

اما در نهایت با روی کار آمدن دولت یازدهم و آغاز گفت‌وگوهای هسته‌ای که در فرودین امسال منجر به بیانیه لوزان سوئیس شد، پوتین رئیس‌جمهوری این کشور حکم لغو فروش سامانه اس 300 را به ایران داد. پیش از این دستور نیز، مهدی سنایی سفیر جدید ایران در مسکو از فروش سامانه اس 300 به ایران خبر داده بود.

بر اساس چارچوب بیانیه لوزان که در دوم آوریل به امضا ایران و کشورهای گروه ۱+۵ رسید، ایران برخی محدودیت‌ها بر فعالیت‌های هسته‌ای خود را می‌پذیرد و در مقابل تحریم‌های اقتصادی علیه ایران برداشته می‌شود.

حالا لغو تحریم فروش موشک‌های سامانه اس ۳۰۰ به ایران که به دلیل نظام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اعمال شده بود موجب آن خواهد شد که دیگر قدرت‌های جهانی تجارت با جمهوری اسلامی ایران را از سر بگیرند.

مقام‌های کاخ کرملین هفته گذشته درباره بیانیه تفاهم لوزان میان ایران و گروه ۱+۵ عنوان کردند که انتظار می‌رود این توافق از دستیابی ایران به سلاح اتمی جلوگیری کند و زمینه برای پایان دادن به ممنوعیت فروش موشک به ایران را نیز فراهم کند.

این در حالی است که مقامات اسرائیل و آمریکا نسبت به برداشتن تحریم‌های علیه ایران هشدار داده و آن را «زود» توصیف کردند چرا که توافق نهایی هسته‌ای همچنان کامل نشده است.

تلویزیون روسیه نیز در همین ارتباط گزارش داد که بر اساس فرمان پوتین که بلافاصله پس از امضای وی وارد فاز اجرایی خواهد شد به محدودیت ارائه پنج سامانه موشکی اس ۳۰۰ به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار به ایران پایان خواهد داد.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه با استقبال از برداشته شدن تحریم ارائه اس ۳۰۰ به ایران، آن را نتیجه پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای با تهران پس از بیش از یک سال خواند.

وی در این باره گفت: از منظر اتفاقات امروز در خاورمیانه، ایران به ارتقای توان نظامی هوایی خود نیاز دارد.

لاوروف همچنین افزود: اس ۳۰۰ منحصرا یک سلاح دفاعی است که نمی‌توان از آن در اهداف تهاجمی استفاده کرد و امنیت هیچ کشوری را به خطر نخواهد انداخت.

آخرین واکنش نیز مربوط به رئیس‌جمهوری آمریکا است. اوباما در این ارتباط گفت:من باید صادقانه بگویم بسیار متعجب شدم که ممنوعیت فروش سامانه موشکی اس-300 به ایران این همه به تاخیر افتاد زیرا فروش اینگونه سلاح‌های دفاعی جزو تحریم‌ها نبوده‌ است.

آخرین تحویل سیستم‌های موشکی اس ۳۰۰ به چین و در سال ۲۰۱۰ بوده است. این سیستم موشکی امروز در الجزایر، آذربایجان، بلاروس، قبرس، قزاقستان و ویتنام وجود داشته و قابل استفاده است.