افزایش چهار درجه‌ای دما، زندگی در ایران را تهدید می‌کند/ ایران روز به روز خشک‌تر و گرم‌تر می‌شود

نوسان در اقلیم‌ ایران، این روزها بیش از هر زمان دیگری خود را نشان داده است. در یک سوی کشور در حالی گرمای هوا و فرسایش خاک، توده‌های گرد و غبار را در هوا معلق می‌کند که در بخش دیگری از کشور بارش برف و کولاک بهار را به سرمای زمستانی پیوند داده‌است. به نظر می‌رسد وضعیت پیش آمده نوعی تنش‌ اقلیمی در کشور را نشان می‌دهد اگر چه بسیاری بروز تغییرات اقلیمی با این سرعت در ایران و حتی جهان را امری غیر قابل قبول و غیر علمی قلمداد می‌کنند.

محسن ناصری، مدیر طرح ملی تغییر آب و هوا، به خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا گفت: کار ما بررسی وضعیت کلان تغییر آب و هوای کشور است. ما تاکنون بررسی سه دوره چهار ساله را در دست داشتیم که در حال حاضر سال سوم دوره سوم آن در دست انجام است. این بررسی متاسفانه در دوره دولت قبلی یک سال متوقف شده بود.

او درباره ارزیابی از اطلاعات جمع‌آورش شده این طرح تا اینجای کار، گفت: داده‌ها نشان می‌دهد که ایران روز به روز خشک‌تر و گرم‌تر می‌شود و این پدیده‌ها متاثر از تغییر آب و هوا است. در محصولی که این طرح ملی در حال تهیه آن است پیش‌بینی‌هایی درباره وضعیت آب و هوایی کشور در سال 2030 و 2050 تهیه می‌شود.

ناصری ادامه داد: افزایش دما در کشور ما بین یک تا 1/5 درجه بوده است، حتی در بعضی مناطق تقریبا 2 درجه افزایش دما داشته‌ایم. این مساله خیلی روشن است و همه آن را حس می‌کنیم. اینکه منابع آب به شدت تحلیل رفته کاملا قابل مشاهده است. اینها موارد جدی هستند. اگر میانگین افزایش دما را با کشور خودمان مقایسه کنیم، افزایش 2 درجه‌ای دما کره زمین به تناسب برای ما 4 درجه افزایش خواهد بود و این به معنای آن است که حیات در کشور ما تهدید می‌شود.

او درباره اینکه آیا سیل‌های بزرگ مانند طغیان دیروز (24 فروردین) رودخانه هراز اتفاقی از جنس تغییر آب و هوا است، گفت: نمونه این اتفاق در جایی مثل پاکستان روی داده است که سیل‌ بخش بزرگی از کشور را زیر آب برد. این اتفاق‌ها می‌تواند برای کشور ما هم روی دهد مشکل ناهنجاری‌های آب و هوایی لزوما به معنای خشکی نیست و سیل‌های ناگهانی یکی دیگر از نتایج بروز این پدیده است. ما هنوز اطلاعات وضع موجود این چند روز اخیر را دریافت نکرده‌ایم اما تحلیل بارش‌ها و سیل‌های روی داده این روزها در قالب این طرح ملی قرار نمی‌گیرد.

محسن ناصری درباره این ایده که تغییر آب و هوا با توجه به اینکه سنجش دمای کره زمین به شکل جامع تنها کمتر از دو قرن است که انجام می‌شود و در نتیجه با توجه به سن کره زمین قطعی و علمی نیست، گفت: این تفکر منزوی شده است و دلیل آن هم روشن است. در حال حاضر سالانه میلیون‌ها دلار صرف نشست‌های مربوط به تغییرات آب و هوایی در جهان می‌شود. نهاد بین‌المللی ICCP پنجمین گزارش خود را نیز در این باره منتشر کرده است و فهرست بلندی از دانشمندان به دنبال چاره‌جویی در این باره هستند. همه اینها نشان می‌دهد که تغییر آب و هوا در کره زمین جدی است.

مدیر طرح ملی تغییر آب و هوا درباره اینکه تغییر آب و هوا چنان جدی است که انسان باید خود را برای هماهنگ کردن با زندگی در شرایط جدید آماده کند، گفت: این حرف غیرعلمی نیست. اقدامات مربوط به تغییر آب و هوا باید در دو کلاس انجام شود. یک بخش مربوط به اقداماتی است که باید منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، به عنوان عامل اصلی تغییر آب و هوا شود.

وی تاکید کرد: در حال حاضر هدف جهانی این است که افزایش دما تا سال 2030 میلادی را در حد مثبت 2 درجه نگه دارد این افزایش دما از نیمه قرن نوزدهم تاکنون 0/78 درجه بوده است. اسم این تلاش «کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای» است. انسان دو سوم میزان کربن قابل انتشار متناسب با افزایش 2 درجه‌ای دما در 2030 را تاکنون منتشر کرده است و تنها یک سوم این ظرفیت باقی مانده و انتشار گازهای گلخانه‌ای بیش از این رقم باعث تشدید اثر گلخانه‌ای می‌شود. کشورها باید سعی کنند برنامه‌های توسعه‌شان را طوری تنظیم کنند که این وضعیت بدتر نشود. در این باره امیدواری هم هست که تا دهه 30 تکنولوژی چنان رشد کند که امکان جمع‌آور کربن از جو به وجود آید.

او ادامه داد: در عین حال در کلاس بعدی باید در خیلی از بخش‌ها اقداماتی برای سازگاری با وضع موجود و وضعی که در آینده پیش خواهد آمد انجام داد. گرم شدن زمین یک امر واقعی است و در بخش‌های امنیت غذایی، منابع آب، بهداشت و تنوع زیستی باید برنامه‌های جوامع مختلف در چارچوبی سازگار با این واقعیت طراحی شود. این افزایش دما هزینه زیادی هم تحمیل می‌کند.

محسن ناصری درباره ایده‌هایی علمی-تخیلی برای حل این مساله در مقیاس جهانی نیز گفت: ایده‌های علمی-تخیلی زیادی داده می‌شود اما مهم این است که این ایده‌ها در مقیاس کلان قابل انجام باشد. در حال حاضر باید انتشار گازهای گلخانه‌ای از مبدا کنترل شود این اتفاق باید در بخش خانگی، صنایع انرژی و سایر صنایع که سهم کمتری دارند با طی شدن مسیرهایی که انتشار گازهای گلخانه‌ای را کنترل ‌می‌کند، طی شود. فعلا برنامه‌های موفق چنین برنامه‌هایی هستند اما ایده‌های علمی-تخیلیِ «ژول ورنی» شاید در وضعیت اضطرار به کار گرفته شوند.