مروری بر نواهای عاشورایی محبوب در محرم سال های مختلف/ حسین آرام جانم
هر سال در روزهای محرم حال و هوای زندگی ما تحت تاثیر عزای سید و سالار شهیدان تغییر اساسی به خود می گیرد. از سال های دور به تناوب در هر برهه ای یک مداحی خیلی محبوب شده و به نوعی تبدیل به پدیده محرم آن سال شده است.
به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری آنا، روزنامه خراسان با این مقدمه نوشت: در این پرونده سعی کرده ایم نواهای محرمی اعم از روضه، شور، تصنیف و نماهنگ هایی را که طی سال های مختلف محبوب شده اند با ترکیب متنوعی از سبک های مختلف معرفی کنیم.
آه از آن ساعتی که با تن چاک چاک
عوامل اثر چه کسانی بودند؟ مرحوم محمد کوثری زاده
چرا محبوب شد؟ حزن صدا و مضمون قوی اشعار و از همه مهم تر حضور مرحوم کوثری در حسینیه جماران، باعث محبوبیت این اثر شد.
به‌یادماندنی‌ترین قسمتش چه بود؟ آه از آن ساعتی که با تن چاک چاک/ نهادی ای تشنه لب صورت خود روی خاک/ تنت به سوز و گداز، تو گرم راز و نیاز/ سوی خیام حرم دو چشم تو مانده باز
چه نکات جالبی داشت؟ نوحه سرایی های مرحوم کوثری زاده در محضر امام (ره) اغلب از تلویزیون پخش می شد. لحظه ای از این تصاویر که در خاطر همه مانده، زمانی بود که در هنگام نوحه سرایی، تلویزیون امام امت را در حال اشک ریختن بر مصیبت سیدالشهدا(ع) نشان می داد.
عمه بابایم کجاست؟ عمه بابایم کجاست؟
عوامل اثر چه کسانی بودند؟ شعر از دکتر غلامعلی رجایی بود و غلام کویتی پور می خواند.
چرا محبوب شد؟ کویتی پور را با حماسه خوانی هایش در رادیو و تلویزیون به یاد داریم. بدون تردید صدای زیر و رسای او را که با لحنی حماسی در مدح ائمه اطهار(ع) می خواند، نسل اول و دوم انقلاب فراموش نمی کنند.
به‌یادماندنی‌ترین قسمتش چه بود؟ در این نوحه، بعد از هر بیت عبارت «عمه بابایم کجاست» تکرار می شد و همین موضوع سبب شده بود که افرادی که این شعر را زمزمه می کردند نیز همین عبارت را یاد بگیرند و تکرار کنند. این چنین بود که این نوحه را همه به عنوان «عمه بابایم کجاست» می شناختند.
زینب زینب زینب
عوامل اثر چه کسانی بودند؟ استاد سلیم مؤذن زاده
چرا محبوب شد؟ قطعا یکی از دلایل موفقیت این نوحه و همچنین اذان مرحوم رحیم موذن زاده، صدای زیبای این دو برادر است که در کنار تسلط شان به دستگاه های موسیقی، قرار گرفته و آثارشان را ماندگار کرده است. در این میان می توان از محبوبیت شخصیت برادران موذن زاده در بین آذری زبان ها هم به عنوان یک عامل دیگر نام برد.
به‌یادماندنی‌ترین قسمتش چی بود؟ زینب زینب زینب/ کنز حیا زینب/ کان وفا زینب/ زینب زینب زینب/ درد آشینا زینب/ غرق بلا زینب/ غم قهرمانی، زهرا نیشانی/ ای روح با ایمان، جانیم سنه قوربان
بوی سیب و حرم حبیب و کرب و بلا
عوامل اثر چه کسانی بودند؟ شاعر زین العابدین غلام و نوحه خوان محمدحسین حدادیان بود.
چرا محبوب شد؟ این شعر حال و هوای متفاوتی از مداحی های دیگر مربوط به امام حسین (ع) دارد و مضمون آن به گونه ای است که حتی کودکان هم متوجه موضوع سوگواری می شوند و صدای نوحه خوان که موقع خواندن این اثر فقط 10 سال داشته نیز باعث محبوبیت بیشتر این اثر شده است.
به‌یادماندنی‌ترین قسمتش چه بود؟ بوی سیب‌و حسین غریب‌و حرم حبیب‌و کرب‌و بلا/ بوی عنبر، ماه رخ اکبر، گهواره اصغر، کرب‌و بلا/ بوی یاس‌و خدای احساس‌و حرم عباس‌و کرب‌و بلا/ شورو شین‌و حرم حسین‌و بین الحرمین‌و کرب‌و بلا
انا مظلوم حسین(ع)
عوامل اثر چه کسانی بودند؟ نزار القطری و شبکه سوم سیما
چرا محبوب شد؟ حماسی بود و ترکیبی از زبان های عربی و فارسی
به‌یادماندنی‌ترین قسمتش چه بود؟ چیست تقصیر من ای قوم که امروز جهانی/ شده آماده به قتلم همه با تیغ و سنانی؟/ در شما نیست ز اسلام نه نامی و نشانی/ أنا عطشان و قد احرق نطقی و لسانی/ أنا ظمئان و قد احرق قلبی و فؤادی/ أنا مظلوم حسین/ أنا محروم حسین
چه نکات جالبی داشت؟ نزار القطری پدر و مادری اهل لارستان فارس دارد. جالب این است که او این اثر را در ۲۲ دی ۱۳۸۶ در کربلا خواند و پخش آن از تاریخ ۲۴ دی ماه بعد از اخبار شبانگاهی شبکه سوم سیما، او را به شدت محبوب کرد.
عمو عباس علمت کو عموی خوبم
عوامل اثر چه کسانی بودند؟ سیدمجید بنی فاطمه با شعر مسعود اصلانی
چرا محبوب شد؟ شعر ضرباهنگی مناسب برای سینه زنی شور داشت.
به‌یادماندنی‌ترین قسمتش چه بود؟ عمو عباس، بی تو قلب حرم می‌گیره/ عموعباس، بی تو بابا تنها می‌میره/ عموعباس، علمت کو عموی خوبم/ عموعباس، تو نرو تا که پا نکوبم
چه نکات جالبی داشت؟ سیدمجید بنی فاطمه با این اثر شهرت یافت. در آن سال او در چیذر و در کنار محمود کریمی می‌خواند و این کار را هم درشب تاسوعا خواند. کوتاه بودن کار و ترکیب درستش با سینه‌زنی باعث شد مدتها از این کار به عنوان صدای زنگ گوشی تلفن همراه استفاده شود.
بر نی قرآن خواندن، نی خلوت تنهایی
عوامل اثر؟ مصطفی محسن زاده و سروش رحمانی، مداح هستند و محمدعلی کریمی هم شاعر اثر است .
ویژگی اثر؟ این مداحی شنیدنی و پر مغز در هیئت کوچه بیوک یزد خوانده شده بود و چون به جای تاکید روی سبک های جدیدتر مثل شور، بر اشعار عمیق تاکید داشت و توسط دو مداح خوانده شد و با همخوانی منظم مستمعان همراه بود، بسیار محبوب شد.
بخش به یاد ماندنی؟ بزن ای آه غمگین، نفسی بانگ یاحق/ قفس سینه بشکن، بزن آهنگ یا حق/ ا... ا...، کو صبح فتح و ظفر؟/ کی می آید پایان رنج بشر؟/
عالم در شور و نواست، انسان بر سیل فناست/ یک سو طغیان ستم، یک سو آهنگ بلاست
لیش تأخر عباس؟
عوامل اثر؟ ملاباسم کربلایی مداحش بود.
ویژگی اثر؟ جزو اولین ذکر مصیبت هایی بود که با زیرنویس فارسی پخش شد، تصاویر اصلی کلیپ را خود عوامل عراقی از فیلم «روز واقعه» برداشته بودند و در گام بعدی ایرانی ها هم زیرنویس را اضافه کردند. سوز فراوان این اثر که زبان حال اهل حرم در غیاب علمدار بود، باعث محبوبیت آن شد.
بخش به یاد ماندنی؟ من البین یاحسین من زغری وشاب الراس (وای از دست جدایی؛ ای حسین! از غمت در کودکی موی سرم سفید شد) تانیت نادیت لیش تأخر عباس؟ (انتظار کشیدم؛ فریاد برآوردم؛ چرا عباس دیر کرد؟) ریته یمی، یـجلی همی، وینه عمی لیش تاخر عباس... (کاش پیش من می ماند و غم مرا برطرف می ساخت؛ عمویم کجاست؟)
راس تو را به روی نی، هرچه نظاره می کنم
عوامل اثر؟ علی انسانی مداح و شاعر پیشکسوت کشورمان این شعر را سرود و سال ها بعد امیرحسین مدرس آن را بازخوانی کرد.
ویژگی اثر؟ امیر حسین مدرس دو آلبوم موفق دارد که بازخوانی روضه های قدیمی است، خب در زمانی که برخی مداحی ها از فقر مضمون رنج می برند، پرواز احساس و ذهن مخاطب با اشعار عمیق و پراحساس روضه های قدیمی اتفاق عجیبی نیست.
بخش به یاد ماندنی؟ راس تو را به روی نی، هرچه نظاره می کنم/ سیر نمی شود دلم، نگه دو باره می کنم/ ز اشک و آه سینه ام، میان آب و آتشم/ چو با توام، از این میان کجا کناره می کنم... رخت به خون که رنگ زد؟ آینه را که سنگ زد/ خنده زآه خویشتن به سنگ خاره می کند
این جا پر از نامحرمه ...
عوامل اثر؟ این اثر دردهه هفتاد با مداحی یک مداح گمنام تا آن لحظه، به نام «غمنامه حضرت رقیه» محبوب شد.
ویژگی اثر؟ یونس حبیبی (میثم) مداح بی ادعای کشورمان غمنامه حضرت رقیه(س) را در یک داستان خطی خواند.شرح حال کاروان اسرا از زاویه دید دخترکی که عاشق پدر است و رنج بسیاری متحمل شده است باعث غلیان احساسات می شود.
بخش به یاد ماندنی؟ می خوام بگم دختر تو/ درد و بلا کم ندیده/ تو بچه ها هیچ کسی رو/ مثل رقیه ندیده/ میگن یه جا خرابه بود/ خرابه ای تو شهر شام/ گریه می کرد و هی می گفت/ عمه بریم پیش بابام/ آخه می خوام حرف بزنم/ درد و بلا مو بهش بگم/ شکایت این مردمو/ پیش بابا جون ببرم
بنشین تا به تو بگویم زینب
عوامل اثر؟ مداح این روضه اهوازی حاج حسین فخری بود اما از شاعر آن اطلاعی در دست نیست.
ویژگی اثر؟ در مقطعی مداحی های جنوبی به ویژه اهوازی بسیار مورد توجه مردم بود و به دفعات از تلویزیون هم پخش می شد. در این فضا این مداحی حسین فخری که مضمون آن گفت وگوی سالار شهیدان (ع) با خواهر بزرگوارش است، محبوب شد.
بخش به یاد ماندنی؟ بنشین تا به تو بگویم زینب/غم دل با تو بگویم زینب/ بعد من قافله سالار تویی خواهر من/ خولی و شمر به ما دشمن جان خواهد شد/ خواهر من، خون ما جمله در این دشت روان خواهد شد/دختر حیدر کرار تویی خواهر من...
کجا رفتی ای آبروی دو عالم؟
عوامل اثر؟ شعر زیبای قیصر امین پور را محمد اصفهانی خواند و در زمان کوتاهی تصنیف در قالب روضه و با اندکی تغییر به مجالس ذکر راه پیدا کرد.
ویژگی اثر؟ در کنار «نی نامه» که قیصر برای شهدای کربلا سرود این شعر جزو ماندگارترین اشعار اوست که صدای اصفهانی به آن جلوه ویژه ای داد.
بخش به یاد ماندنی؟ دل آسمان خون چکان شد از این غم/ زمین یک سر آتشفشان شد از این غم/ نه فرصت که پیراهن تو ببویم/ نه مرهم که بر دل گذارم/ نه مهلت که در ماتم تو بمویم/ نه رخصت که شیون برآرم/ ... کجا رفتی ای آبروی دو عالم؟ نگین سلیمان به حلقه خاتم/ پس از تو خدا را چه چاره کنم؟
تا مشکتو تو آب زدی
عوامل اثر چه کسانی بودند؟ مهدی سلحشور این نوحه را با شعری از مرحوم امیرحسین مومنی می خواند.
چرا محبوب شد؟ شعری با حال و هوایی داستان گونه که ماجرای ظهر عاشورا و شهادت حضرت عباس(ع) را روایت می کند. سبک دلنشینی برای این شعر انتخاب شده که در ماندگاری این نوحه نقش بسزایی داشته است.
به‌یادماندنی‌ترین قسمتش چه بود؟ تا مشکتو تو آب زدی/ موجای دریا شد آروم/ تا رو به ساحل اومدی/ بغضی نشست توی گلوم/ همون دم بود غربت دنیا شد نصیبم/ رو لب گل کرد ناله های امن یجیبم/ بلند شو بنگر که شمشیر ها رو کشیدن/ آخه می دونن بدون تو من غریبم/ اباالفضل اباالفضل
ماه روی نیزه ها
عوامل اثر چه کسانی بودند؟ عبدالرضا هلالی و حامد زمانی خوانندگان این نماهنگ بودند که توسط سیدمحمود رضوی تهیه شد.
چرا محبوب شد؟ شاید همذات پنداری مخاطب با شخصیت های این نماهنگ که هر یک با آغاز محرم به نوعی توبه کرده بودند و اشک هایشان در عزای سیدالشهدا(ع) ، دلیل موفقیتش باشد .
به‌یادماندنی‌ترین قسمتش چه بود؟ منی که هر نفسم اسم تو گفتم/ نکنه که روزی از چشات بیفتم/ به من مرده یه جون تازه دادی/ برا نوکریت به من اجازه دادی/ حرمت رویای من/ دین من دنیای من/ بنویسید روی سنگ قبر من/ آقای من، دنیای من/ اللهم اجعل محیای محیای من/ من برای تو گریه می کنم، تو برای من
چای روضه
عوامل اثر چه کسانی بودند؟ این اثر با صدا و شعر سیدحمیدرضا برقعی و کارگردانی مهدیار عقابی در «باشگاه فیلم سوره» حوزه هنری تولید شد که قبلاً هم آثار باکیفیتی مانند «ایستاده ایم» را تولید کرده بود.
چرا محبوب شد؟ نمی توان گفت «چای روضه» محبوب شده است، اما در 3-2 روزی که منتشر شده، فضای مجازی را پر کرده و قطعاً شعر زیبا، صدای دلنشین و داستان نو، در این زمینه مؤثر بوده است.
به‌یادماندنی‌ترین قسمتش چه بود؟ پیرزن قطره قطره باران شد/ کمی از خاک کربلا در مشت/ السلام علیک گفت و سپس/ روضه قتلگاه او را کشت/ تا همیشه نمی برم از یاد/ روضه آن سپیدگیسو را/ سالیانی ست آرزو دارم/ کربلای نرفته او را
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
