مستندهای عاشورایی مثل فیلم‌های داستانی مؤثر واقع نشدند

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از ستاد خبری جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، این کارگردان با اشاره به فیلم‌های داستانی موفقی که با موضوع حماسه عاشورا ساخته شده، اظهار کرد: فکر می‌کنم در حوزه فیلم‌های مستند آثار بیشتری درباره‌ی واقعه کربلا تولید شده اما تاثیرگذاری این مستندها کمتر از اندک فیلم‌های داستانی ساخته شده در این حوزه بوده است. مشخص است که فیلم‌های «روز واقعه» و «شب دهم» تاثیرگذارتر بوده‌اند، چرا که فضای سینمای داستانی مخاطبان پیگیرتر و طالب‌تری دارد.

وی ادامه داد: متاسفانه در فیلم‌های مستند سعی شده خود موضوع تبدیل به فیلم مستند شود و معمولاً شخص فیلمساز به واسطه ایده‌ای خود، به موضوع ورود نمی‌کند. البته فیلم‌های مستند خوبی مانند «کاروان» ساخته محسن امیریوسفی هم داریم، اما بیشتر آثار مستند تولید شده نگاهی توریستی به حماسه‌ی عاشورا دارند و عمده دلیلش این است که کمتر ایده‌ای برای ساخت این مستندها وجود دارد.

یاری با بیان این که مستندسازان، مراسم‌ مختلف تعزیه، نخل‌گردانی، پرده‌خوانی و... را چون تماشاگری روایت می‌کنند، تصریح کرد: آن‌ها بدون آن که ایده‌ای برای این مراسم داشته باشند و زاویه‌ای تازه برای روایت بیابند، آن را به تصویر می‌کشند. در شهر فیلمساز مراسم کرب‌زنی انجام می‌شود و او همان مراسم را به فیلم تبدیل می‌کند یا در زادگاهش مراسم استقبال از آیین محرم انجام می‌شود و او همان مراسم را موضوع فیلم خود قرار می‌دهد.

وی افزود: متاسفانه حتی شناخت کاملی هم درباره‌ی آن آیین وجود ندارد. فیلم‌های آیینی بسیاری دیده‌ام که مستندساز تلاش کرده نگاهی مستندگونه داشته باشد، اما وقتی فیلم پایان می‌یابد مخاطب از خود می‌پرسد با دیدن این فیلم چه اطلاعاتی درباره‌ی آن مراسم به دست آوردم که تا به حال نمی‌دانستم؟ به همین دلیل معتقدم بسیاری از مستندهای ساخته شده نگاه توریستی دارند.

کارگردان فیلم «دخیل» در پاسخ به این پرسش که آیا منابع کافی درباره‌ی واقعه عاشورا برای مستندسازان وجود دارد؟ گفت: بله، در حوزه فرهنگ و آیین‌ها که این واقعه براساس همین آیین‌ها و فرهنگ‌ها به اسطوره تبدیل شده است، ما آثار و کتاب‌های بسیاری از اندیشمندان بزرگ داریم. محمدرضا درویشی، جهانگیر نصر‌اشرفی و بسیاری دیگر از بزرگان در این حوزه به تحقیق پرداخته‌اند. ضمن اینکه دانشنامه بزرگ امام حسین(ع) که دو سال قبل چاپ شده هم کار تمامی فیلمسازان را ساده کرده است. من به دوستانی که می‌خواهند در این حوزه تحقیق کنند توصیه می‌کنم این کتاب را مطالعه کنند، چرا که به داشته‌هایشان در حوزه تاریخی غنای خاصی می‌دهد.

یاری در پایان، پیرامون موضوعات عاشورایی که می‌توانند مورد توجه مخاطبان قرار گیرند توضیح داد: آن چه برای تماشاگر مهم است رسیدن به یک ایده خاص است. بر این اساس تمامی موضوعات از جمله دوره کودکی امام حسین(ع)، مسیری که امام از مدینه تا نینوا طی می‌کند و از سرزمین نینوا تا شب هفتم، شب هفتم تا روز واقعه و روز واقعه و حتی بعد از آن موضوعات اسارت می‌توانند برای مخاطب جذاب باشند، اما به شرطی که ایده‌ی خاصی برای آن وجود داشته باشد و آن حاصل نمی‌شود مگر با تحقیق و تعمق در همه ابعاد تاریخی، فرهنگی و آیینی حادثه عاشورا.