حال ما خوب است، جز نان غمی نیست

مهرو ماهر، گروه اجتماعی- ایام بازنشستگی برای افراد، دورانی است که فرد پس از گذشت 30 سال کار و تلاش در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی و اقتصادی بازنشسته شده و باید به استراحت و تفریح بپردازند. بر همین اساس دولت‌ها در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته برنامه ریزی‌ها و امکانات رفاهی بسیاری برای این دوران در نظر گرفته‌اند در حالی که علی رغم روند رشد سالمندی در کشور ما هنوز بسیاری از بازنشستگان به دلیل ضعف اقتصادی و مالی مجبورند دوران پر فراز و نشیبی را سپری کنند.

به طوری که به گفته سید عبدالله عمادی، معاون پیشین رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وقتی فردی در کشور بازنشسته می‌شود دچار افت بسیار شدید روحی شده و با قرار گرفتن در انزوا به سردرگمی فکری مبتلا می‌شود. همین مساله باعث شده میانگین طول عمر افراد بعد از بازنشستگی نسبت به میانگین دیگر بازه‌های زمانی سنی کوتاه‌تر شود زیرا فردی که تا قبل از بازنشستگی در یک پست اجرایی به فعالیت روزمره اشتغال داشته، در خانه و محل کار دارای شأن اجتماعی بالا بوده و تعامل شدیدی با محیط پیرامون خود برقرار کرده است به یک‌باره پا به دوران بازنشستگی می‌گذارد و با حجم بسیار زیادی از زمان‌های خالی مواجه می‌شود.

متاسفانه بسیاری از بازنشستگان کشور ما در این دوران نگران مسایل مالی و اقتصادی هستند که این موضوع نیز ناشی از نبود برنامه‌ریزی مناسب و ضعف قوانین بازنشستگی است که به جای ایجاد دوران شاد و مفرح آنان را در غم نان نگه داشته است.

این روزها با گذر از هر پارکی با تعداد بی‌شماری از پیرمردان و پیرزنان بازنشسته روبه‌رو می‌شویم که روی نیمکت‌ها و میزهای شطرنج پارک محله روزگار می‌گذرانند. به یکی از پارک‌های مرکزی شهر می‌روم، جایی که یکی از بازنشسته‌های عصا به دست، خیره به ساختمان تئاتر شهر می‌گوید «از زمان جوانی تا به حال حسرت دیدن یک تئاتر در این تالار به دلم مانده است. تا جوان بودم که همیشه صبح تا غروب کار کردم تا خرج و مخارج زن و زندگی را فراهم کنم حالا هم که بازنشسته شده‌ام دیگر ناتوانی مالی و سن و سالم اجازه دیدن فیلم و تئاتر نمی‌دهد.»

حقوق 700 هزار تومانی بازنشستگی کفاف زندگی را نمی‌دهد

دمای هوا 40 درجه است اما بازنشسته‌ها دور میز شطرنج جمع شده‌اند. یک گروه شطرنج بازی می‌کنند و گروه دیگر دومینو. دلشان به همین برد و باخت روزانه با هم‌سن و سالانشان خوش است. یکی از بازنشسته‌ها با موی سپید و صندلی تاشو به‌دست به سمتم می‌آید و می‌پرسد «تو هم تنهایی؟» گویی نیاز به هم‌صحبت دارد که کنارش می‌نشینم و سر درد دلش باز می‌شود. اسمش پیرحسین است و 80 سال سن دارد. پیر حسین می‌گوید: «هزینه‌های زندگی سرسام آور شده و ماهی 700 هزار تومان حقوق بازنشستگی کفاف خرج زندگی را نمی‌دهد چون دو فرزند دانشجو در خانه دارم و آنها هم بیکار هستند.»

این پیرمرد سپید موی که از وضعیت اقتصادی و بیکاری در این دوران نالان است، ادامه می‌دهد: «حتی دریافت یارانه هم دردی از من دوا نمی‌کند چون هنوز به نیمه ماه نرسیده هیچ پولی برایم باقی نمی ماند.»

پیرمرد دیگری که بخشی از صحبت‌های پیرحسین را شنیده با وی هم دردی می‌کند و می‌گوید: «من هم یک دختر و پسر دم‌بخت دارم اما با این حقوق بازنشستگی حتی نمی‌توانم برای آنها وسایل اولیه زندگی را فراهم کنم و شرمنده آنها می شوم چون هنوز بعد از 30 سال کار کردن اجاره‌نشین هستم و از پس کرایه خانه و هزینه‌های سنگین زندگی بر نمی‌آیم.»

محمد، که سی سال در دولت خدمت کرده است، ‌می‌گوید: «ای کاش مسئولان به مشکلات بازنشستگان دوره‌های قبل از قانون خدمات کشوری هم رسیدگی‌ می‌کردند، چون در آن موقع پاداش پایان خدمت به ما تعلق نگرفت و حقوق ما از بازنشستگان دوره فعلی کمتر است.»

بازنشسته‌ها زیر خط فقر زندگی می‌کنند

حاج حسین که از سیستم اداری سازمان های مربوط به امور بازنشستگی و پاسخگو نبودن مسئولان بسیار گلایه‌مند است، می‌گوید: «زندگی امروز ما زیر خط فقر است زیرا ماهی یک میلیون تومان حقوق بازنشستگی می‌گیریم و این درآمد کفاف ساده‌ترین مطالبات ما را نمی‌دهد در حالی که ما در این سن و سال نوه و نتیجه داریم. در این دوره فرزندان و نوه‌ها رفت و آمد و انتظار بیشتری از پدربزرگ و مادربزرگ دارند اما توان مالی ما اجازه نمی‌دهد برایشان قدمی برداریم.»

به گفته محمود اسلامیان، رئیس صندوق بازنشستگی کشوری،‌ هم اکنون یک میلیون و 280 هزار بازنشسته تحت پوشش صندوق بازنشستگی کشوری قرار دارند که کف حقوق آنها از ۷۵۰ هزار تومان آغاز و تا یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان می‌رسد. همچنین سال گذشته محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی گفته بود بیش از یک میلیون و 200 هزار بازنشسته زیر یک میلیون تومان حقوق می گیرند.

برهمین اساس به نظر می‌رسد دولت و سازمان های مرتبط باید با برنامه ریزی دقیق بتوانند حداقل امکانات زندگی و معاش دوران بازنشستگی را برای از کار افتادگان و سالمندان فراهم کند و زمینه مساعد روحی و ذهنی شاغلان جوان را نسبت به آینده مالی و رفاهی ایمن تامین کند تا افراد با کمترین نگرانی حاصل از نبود امنیت اقتصادی به زندگی و کار خود ادامه دهند.