آیا نمایشگاه‌های کتاب استانی به نفع اقتصاد نشر است؟/ میانگین سود هر ناشر در نمایشگاه کتاب کرج: 874 هزار تومان!
اطلاعات منتشر شده درباره برگزاری نمایشگاه کتاب استان البرز حاکی از آن است که هر ناشر به طور میانگین 2 میلیون و 185 هزار تومان فروش داشته و سود میانگین 874 هزارتومانی را برای آن‌ها به همراه داشته است؛ درحالی که هزینه‌های شرکت در نمایشگاه‌های استانی بیشتر از این مبلغ است.
هادی حسینی‌نژاد؛ خبرنگار فرهنگی آنا: برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی که در تقویم سالانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد، مطابق با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته پیش می‌رود و موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، عهده‌دار برگزاری این نمایشگاه‌هاست؛ نمایشگاه‌هایی که به تأیید بسیاری از کارشناسان حوزه نشر، منجر به تضعیف معدود کتاب‌فروشی‌های موجود در شهرها و شهرستان‌ها شده و در وانفسای بازار نشر، بیش از پیش چرخه فروش کتاب را در کشور تهدید می‌کند. این در حالی است که برگزارکنندگان همچنان بر برگزاری این نمایشگاه‌ها، اصرار دارند.
گذشته از تاثیرات منفی که برگزاری نمایشگاه‌های کتاب در استانها به همراه دارد، کارآمدی آن‌ها نیز موضوع دیگری است. به عبارت دیگر اگر برگزاری این نمایشگاه‌ها با هدف تسهیل در دسترسی به کتاب در استان‌های مختلف و رونق بخشیدن به بازار نشر است، باید دید میزان فروش این نمایشگاه‌ها چقدر است.
مطابق با اطلاعات منتشر شده از سوی موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی، هفتمین نمایشگاه کتاب استان البرز روز گذشته (شنبه 20 شهریورماه) به کار خود پایان داد و در مدت 7 روز برگزاری این نمایشگاه مبلغ 400 میلیون تومان کتاب به فروش رفت. همچنین اطلاعات حاکی از آن است که در این نمایشگاه 183 ناشر از سراسر کشور در 125 غرفه حضور داشتند و با این حساب، میزان فروش میانگین هر ناشر، مبلغی حدود 2 میلیون و 185 هزار تومان بوده است که در قیاس با هزینه‌هایی که ناشران برای شرکت در این نمایشگاه پرداخته‌اند (از هزینه باربری گرفته تا اسکان هفت‌روزه در کرج) مبلغ ناچیزی است؛ خصوصا که با احتساب سود 40 درصدی ناشران (قیمت پشتِ جلد منهای 10 درصد حق‌التالیف، 20 درصد تخفیف نمایشگاهی و 30 درصد هزینه تولید کتاب) از فروش کتاب، سودِ تقریبی هر ناشر از فروش کتاب در این نمایشگاه، تقریبا 874 هزار تومان محاسبه می‌شود.
باید درنظر داشت که نگاه در این محاسبات، نگاهِ میانگین است. بنابراین مهم نیست که برخی از ناشران فروش بیشتری از حد میانگین داشته و بیشتر سود کرده باشند؛ بلکه باید با نگاهی کلان، به صرفه اقتصادی صنعت نشر نگاه کرد؛ آنچنان که هزینه‌های کلی با درآمدهای کلی مقایسه شود.
میزان فروش پایین در نمایشگاه‌های استانی، صراحتا به معنای آن است که هدفِ ایجاد رونق اقتصادی میسر نشده و از این حیث، این نمایشگاه‌ها بیشتر هزینه‌بر هستند تا سود‌آور. نکته قابل توجه آن است که معمولا بخش قابل توجهی از میزان فروش در این نمایشگاه‌ها، از محل اعطای یارانه تامین می‌شوند.
فروش نیم‌بند و شکست خوردن پروژه رونق بخشی به بازار کتاب از یک طرف و خسارت‌آور بودن برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی به دلیل تصعیف کتاب‌فروشی‌ها از سوی دیگر، این سوال‌ها را بیش‌ازپیش برمی‌انگیزاند که چرا باید همچنان بر این رویه پافشاری کرد؟ برگزاری این نمایشگاه‌ها به چه قیمتی؟ و آیا نمایشگاه‌های کتاب استانی، مصداق مدیریت اشتباه و توام با هدر دادن بودجه‌های فرهنگی زیر عنوان یارانه‌های فرهنگی نیستند؟ آیا نمی‌توان از این بودجه‌ها، طوری دیگر استفاده کرد و به جای حمایت‌های سطحی و بی‌اثر، زیرساخت‌های صنعت نشر را بهبود بخشید؟
حکایت برگزاری نمایشگاه‌های استانی و هزینه‌های مختلفی که متوجه برگزارکنندگان (از وزارت ارشاد گرفته تا سایر دستگاه‌ها و سازمان‌های همکار) می‌کند، حکایت تازه‌ای نیست. سال گذشته بود که گزارشی با محتوایی مشابه روی خط خبرگزاری آنا رفت؛ گزارشی که به نمایشگاه کتاب اهواز مربوط بود. در آن نمایشگاه که 6 بهمن‌ماه برگزار شد، 425 ناشر شرکت کرده بودند و میزان فروش این نمایشگاه، یک میلیارد تومان اعلام شد و بخش قابل توجهی از آن رقم نیز با اعطای تخفیف‌ها و بن‌کارت‌ها تامین شده بود. نتیجه این که سهم هر ناشر به صورت میانگین از نمایشگاه کتاب اهواز، تنها 2 میلیون و 350 هزار تومان بود که با احتساب سود 40 درصدی ناشران از انتشار هر کتاب، به طور متوسط سود هر ناشر نزدیک به 940 هزار تومان بود.
نباید فراموش کرد که علاوه بر ناکارآمدی نمایشگاه‌های استانی در ایجاد رونق اقتصادی در بازار نشر، بهتر است هدف دیگر؛ یعنی همان تسهیل دسترسی مردم به کتاب نیز به اشکال درست‌تری پیگیری شود؛ مثلا با تشویق اهالی شهرها و روستاها به تاسیس کتاب‌فروشی با اعطای تسهیلات مناسب. چراکه نمایشگاه‌های استانی، در مراکز استانها برپا می‌شوند و به خودیِ خود متضمن حضور علاقه‌مندان کتاب از اقصی‌نقاط استان نمی‌شوند.
انتهای پیام/
