گزارشی از اردوی مستندنگاری اسالم و بزرگداشت جلال
امیرخانی: نویسنده اغراق می‌کند اما مستندنگار نمی‌تواند/ روایتی از جلسات خاطره‌گویی و مستندنگاری زندگی رهبر انقلاب
در سفر سه روزه هنرجویان مستندنگاری به اسالم و در مراسم چهل و هفتمین سالمرگ جلال آل احمد در این شهر، پیشنهاد تاسیس خانه نویسندگان در این شهر و تداوم برپایی کارگاه‌های مستندنگاری به منظور مرکزیت بخشی به مستندنگاری در اسالم، بارها و بارها مطرح شد.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری آنا و به نقل از روابط عمومی بنیاد شعر و ادبیات داستانی، در آیین بزرگداشت جلال آل احمد که شامگاه پنجشنبه 18 شهریورماه با حضور هنرجویان دوره مستندنگاری بنیاد شعر و ادبیات داستانی، استادان، نویسندگان و جمعی از اهالی اسالم در مسجد جامع امام جعفر صادق علیه‌السلام خلیف‌آباد اسالم برگزار شد، حجج‌اسلام محمدرضا زائری و اصغر جدایی(امام جمعه اسالم)، طی سخنانی به بیان ویژگی‌های اخلاقی این نویسنده نامدار پرداختند.
راز ماندگاری جلال، صداقت او بود
در این مراسم حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر «محمدرضا زائری» که به عنوان سخنران اصلی حضور داشت، با بیان این‌که شخصیت جلال، شخصیتی شفاف و دور از ریا و تظاهر بود، گفت: «راز ماندگاری جلال آل احمد، بعد از گذشت 47 سال از مرگش، صداقت او بود.»
زائری افزود: «اولین ویژگی و نکته‌ای که شخصیت جلال را برجسته‌تر می‌کند، همین صداقت است. دوست و دشمن معتقدند که جلال آل احمد، ساده و شفاف و به‌دوراز ریا و تکلف بود.»
وی با بیان این‌که صداقت و شفافیت، یکی از اصلی‌ترین اصول مسلمانی است، افزود: «شاید به همین خاطر باشد که با وجود زندگی پرفراز و نشیب جلال، خداوند شرایطی برای او فراهم می‌کند تا راه توبه بر او باز شود و تحول درونی در او شکل بگیرد.»
زائری به اشاره به این‌که ماجرای نماز خواندن جلال در سفر حج در کتاب «خسی در میقات»، بالاترین نشانه صداقت اوست، افزود: «تصویر کردن این لحظه‌های ناب در زندگی جلال با آن قلم ساده و شفاف، نشان می‌دهد که نثر آل احمد حتی در مقدس‌ترین لحظه‌های زندگی نیز نشانی از ریا و تکلف ندارد.»
زائری همچنین پیشنهاد داد مرکزی با نام «خانه نویسندگان» یا «خانه جلال» برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی نویسندگی و مستندنگاری در اسالم تأسیس شود تا ضمن زنده نگه داشتن نام و یاد این نویسنده بزرگ، امکان آموزش و ترویج آثار مرتبط با ادبیات داستانی نیز تسهیل شود.
برنامه کارگاه‌های مستندسازی و نویسندگی در اسالم تثبیت شود
امام جمعه اسالم، نیز طی سخنانی در این مراسم با بیان این‌که نام «جلال آل‌احمد» بر تارک نویسندگان داستانی می‌درخشد، از او به عنوان یکی از قله‌های نویسندگی در ایران یاد کرد و افزود: «جلال آل‌احمد ماه‌ها در همین شهر نفس کشید و کنار همین مردم زندگی کرد. جالب این‌جاست که با هرکس از قدیمی‌ترها که درباره جلال صحبت می‌کنیم، او را به نیکی می‌شناسد و از او خاطره‌های خوشی در ذهن دارد.»
حجت‌الاسلام والمسلمین «اصغر جدایی» با اشاره به این‌که اهمیت نویسندگی و آموزش مهارت‌های آن، مدت‌هاست که مغفول واقع شده است، گفت: «پیشنهاد می‌کنم با تأسیس محلی دایمی برای اقامت نویسندگان و مستندنگاران و برگزاری مراسم ثابت سالانه در سالمرگ جلال آل احمد، امکان بیشتر و بهتری برای شناخت کامل‌تر از این مرد بزرگ و در عین حال آموزش و ترویج مستندنگاری فراهم شود.»
در پایان این مراسم همچنین مستند «جلال به روایت اسالم» که به روایت‌های اهالی اسالم از زندگی این نویسنده فقید می‌پردازد، به نمایش درآمد.
همچنین جمعی از هنرجویان و نویسندگان جوان به همت بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان برای برپایی دوره‌ای سه روزه با موضوع مستندنگاری به اسالم رفتند تا موقعیت متفاوتی را از آموزش نوشتن در قالب مستندنگاری تجربه کنند. در این کارگاه اساتیدی همجون مرتضی سرهنگی، رضا امیرخانی و حجت‌الاسلام محمدرضا زائری در جمع هنرجویان حضور داشتند و با برگزاری کارگاه‌های متعدد به انتقال تجربیاتِ مستندنگارانه‌شان به این نویسندگان جوان پرداختند.
جلال، پدر مستندنگاری ایران است
رضا امیرخانی، رمان‌نویس و مستندنگار در نخستین کارگاه اردوی مستندنگاری اسالم که شامگاه چهارشنبه با عنوان «مستندنگاری خلاق» در این شهر برگزار شد، افزود: جلال آل احمد که این روزها با سالگرد درگذشت او مصادف است، در وهله اول، یک مستندنگار بود و حتی می‌توانیم کتاب «مدیر مدرسه» او را مستندنگاری بدانیم.
امیرخانی با بیان این که در کارگاه داستان‌نویسی شرکت نمی‌کند، اظهار داشت: من برای داستان، نمی‌توانم هیچ نسخه‌ای ارائه بدهم، چون جهان داستان و داستان‌نویس، کاملا شخصی و انفرادی است، اما در مستندنگاری، تجربه‌های قابل انتقال زیادی وجود دارد.
نویسنده سفرنامه «جانستان کابلستان» ادامه داد: زمان که بگذرد و مستندنگاری نباشد، مردم با داوری آن روزشان نسبت به گذشته سخن می‌گویند و طبیعی است که اشتباهات فراوانی از این موضوع بیرون می‌آید.
وی با بیان خاطراتی جذاب از جلسات خاطره‌گویی و مستندنگاری زندگی رهبر معظم انقلاب گفت: گاهی ما از یک یادداشت کوچک حضرت آقا در حاشیه قرآن یا کتاب‌هایشان سئوالاتی می‌کردیم که همان سئوالات، مبنای ساعت‌ها صحبت و سئوال و خاطره می‌شد.
امیرخانی با بیان این که هرکس می‌تواند مستندنگاری را از خودش و نزدیکانش شروع کند، اظهار داشت: گاهی نوشتن از آن چه در زندگی خود شما یا اطرافیانتان می‌گذرد، ارزش فراوانی دارد که از آن غافلید و ارزش آن را نمی‌دانید. بنابراین کسی که می‌گوید دارم زندگی خودم را می‌نویسم یا زندگی پدرم را مستند می‌کنم، کار کم ارزشی انجام نداده است.
نویسنده سفرنامه رهبر انقلاب به سیستان و بلوچستان در کتاب «داستان سیستان» اضافه کرد: مستند، متناسب با نگاه شخصی و داوری مستندنگار شکل می‌گیرد و واقع نمایی در مستندنگاری، مطابق با نگاه‌نویسنده انتخاب می‌شود. بنابراین من در کتاب «داستان سیستان» در صادقانه ترین شرایط، باز هم مجبور به انتخاب شدم.
امیرخانی با اشاره به این که‌نویسنده در داستان، کاملا آزاد است، اما مستندنگار مجبور به رعایت موارد استنادی است، گفت:نویسنده هر جا لازم بداند به نحو باورپذیری در ابعاد رویدادی اغراق می‌کند، اما شما نمی‌توانید در مستند، چیزی را تغییر دهید؛ چون همان نوشته شما ملاک ارزیابی قرار می‌گیرد و به آن استناد می‌شود.
نویسنده رمان پرفروش «منِ او» آنگاه گفت: مستندنگار، باید همه چیز را ثبت کند و نت بردارد، اما او نباید صرف نت‌برداری، کار خود را تمام شده بداند، چون اگر همین نت‌ها پیاده‌سازی و نوشته نشوند، ارزش خود را به سرعت از دست می‌دهند و بلااستفاده می‌مانند. او می‌تواند از نت‌ها در راستای نگاه خود برای مستندنگاری استفاده کند.
امیرخانی با بیان این که در وجود هر کسی مسائلی هست که می‌توان با آن گریست یا با آن خندید، گفت: این بسته به نگاه مستندنگار دارد که کدام بخش وجودی هر انسان را کشف و مستند کند.
این‌نویسنده با انتقاد از نبود مستندنگاری در جریان ملی شدن صنعت نفت اظهار داشت: اکنون که 66 سال از این واقعه مهم گذشته است، حتی یک خط روایت و مستندنگاری از آن وجود ندارد و بتازگی در فضای مجازی با داستان پردازی‌های مواجهیم که از مواجهه دکتر مصدق با نماینده انگلیس و ماجرای نشستن او بر صندلی انگلیسی‌ها سخن می‌گوید.
امیرخانی در پایان از مستندنگاری ماجرای انرژی هسته‌ای به عنوان یک کار زمین مانده یاد کرد و گفت: پیشنهاد مستندنگاری و یادداشت‌نویسی از جلسات مذاکرات هسته‌ای را در یک دیدار خصوصی با آقای لاریجانی در میان گذاشتم، اما او گفت که از این جلسات، گزارش‌هایی نوشته می‌شود.
مستندنگار، نسبت به ناراستی‌های زمانه‌اش مسئول است
مرتضی سرهنگی، مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری در دومین کارگاه اردوی سه روزه مستندنگاری اسالم که عصر پنجشنبه 18 شهریورماه از سوی بنیاد شعر و ادبیات داستانی در این شهر برگزار شد، گفت: قیمت تمام شده امکانات و امنیتی که امروز داریم، بسیار بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم؛ چرا که خون‌های زیادی برای رسیدن به این وضعیت ریخته شده است و ما باید ارزش واقعی داشته‌هایمان را بدانیم و به خوبی از آن‌ها استفاده کنیم.
این نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس که عنوان «مستندنگاری خوب؛ مستندنگاری بد» را برای کارگاه خود انتخاب کرده بود، به گفتگویش با یکی از فرماندهان عراقی با نام «عبدالکاظم حسین‌الاسدی» که در جنگ به اسارت گرفته شده بود، اشاره کرد و گفت: وقتی این ژنرال عراقی به مقر فرماندهی برده شد، از نوع زندگی و سلوک فرماندهان و رزمندگان ایرانی تعجب کرده و گفته بود: ما نمی‌دانستیم که با چه کسانی در حال جنگیم.
سرهنگی با ذکر این خاطره بیان داشت: مستندنگاری باعث می‌شود نسبت به اطرافمان، شناخت بهتر و بیش تری پیدا کرده و دچار چنین اشتباهاتی نشویم.
سردبیر مجله «کمان» با اشاره به زحمات مستندنگاری ادامه داد: مستندنگار خارج از چهارچوب زندگی عادی، زیست می‌کند و باید با سرسختی به اهدافش دسترسی پیدا کند. مستندنگار خودش را نسبت به ناراستی‌های زمانه مسئول می‌داند و باید تلاش کند که نوشته‌اش حاوی نوعی رازگشایی باشد. ثمره خواندن یک اثر مستند این است که رازی را برای خواننده برملا کند.
نویسنده کتاب «پنج گزارش جنگی» افزود: در مستندنگاری، دو معلم وجود دارد که اولی در کلاس درس مستندنگاری وجود دارد و معلم دیگر در این زمینه، خواندن آثار و کتاب‌های موجود در این زمینه است.
مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری به ژانر مهم و تاثیرگذار ادبیات بازداشتگاهی اشاره کرد و خبر داد: آذرماه سال 1367 بود که در حوزه هنری، دفتری با عنوان ادبیات و هنر مقاومت تاسیس شد و به تازگی مجموعه‌ای با عنوان «دفتر ادبیات اسیران جنگی ایران و عراق» را تاسیس کرده‌ایم.
سرهنگی به رد و بدل شدن حدود 6 میلیون نامه بین اسرای ایرانی و خانواده‌هایشان در دوران اسارت اشاره کرد و ضمن گنجینه خواندن آن‌ها گفت: مدتی است جمع‌آوری این اسناد برای مستندنگاری را به تنهایی آغاز کرده‌ام و حدود 12 هزار نامه برای این کار در دفتر ادبیات و هنر مقاومت گرد آوری شده است.
نویسنده مجموعه «کتاب‌های بانوی ماه» درباره ادبیات جنگ گفت: دستور زبان جنگ در زمان نبرد، تبلیغی و پس از آن، تعقلی است که متاسفانه ما درباره جنگ تحمیلی هنوز از مقطع تبلیغی گذر نکرده و به فاز تعقلی نرسیده‌ایم.
یادآور می‌شود، اردوی سه روزه هنرجویان مستندنگاری بنیاد شعر و ادبیات داستانی در شهر اسالم، همزمان با چهل و هفتمین سالمرگ جلال آل‌احمد در این شهر به کار خود پایان داد و شرکت‌کنندگان آن، به تهران بازگشتند.
انتهای پیام/
