پیشنهادهای وسوسه‌انگیز سعودی‌ها قبل از سفر «اردوغان» به ایران/ ترکیه مسیر پاکستان را می‌رود یا به ائتلاف عربی می‌پیوندد؟

به‌گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، «عبدالباری عطوان» تحلیلگر سرشناس عرب در مقاله‌ای که روزنامه «رای‌الیوم» آن را منتشر کرد، نوشت: «محمد بن نایف» وزیر کشور عربستان چه پیشنهادهای «وسوسه انگیزی» برای «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه، پیش از سفر به ایران داشت؟ گزینه‌های پیش رو چیست: پیوستن به ائتلاف اهل‌سنت یا میانجیگری درباره بحران‌های سوریه، عراق و یمن؟ آیا «اردوغان» اقتصاد را بر امپراتوری عثمانی ترجیح خواهد داد؟

«عطوان» می‌نویسد: «اردوغان» امروز سه‌شنبه برای دومین‌بار در دو سال اخیر به تهران سفر می‌کند. این در حالی است که منطقه خاورمیانه شاهد نزاع و جنگ در عراق، سوریه و یمن است و ترکیه و ایران دیدگاه‌های متفاوتی درباره نزاع‌های منطقه دارند. سفر «اردوغان» به ایران در زمان بسیار مهم و در اوج تحولات سیاسی و اقتصادی آغاز می‌شود که برای فهم اوضاع منطقه باید دقیق‌تر به این تحولات پرداخت:

- حرف و حدیث‌ها درباره تشکیل ائتلافی سنی شامل ترکیه، عربستان و قطر برای جلوگیری از نفوذ روز افزون ایران در منطقه بیشتر شده است و این در حالی است که «نواز شریف» رئیس‌جمهوری پاکستان از ترس آغاز نزاع سنی – شیعی در کشورش از مداخله هوایی یا زمینی در عملیات «طوفان قاطعیت» عربستان خودداری می‌کند، زیرا شیعیان بیش از 20 درصد نیروهای ارتش پاکستان را تشکیل می‌دهند.

- ایران و گروه 5+1 نیز چند روز پیش درباره برنامه هسته‌ای تهران توافق کردند؛ توافقی که باعث لغو تحریم اقتصادی ایران، به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی اورانیوم در سطح پایین و تحت نظارت بین‌المللی و تداوم فعالیت تأسیسات هسته‌ای خواهد شد.

- افزایش همکاری نظامی آمریکا با ایران در عراق و سوریه.

«رای‌الیوم» می‌نویسد: جنگنده‌های آمریکایی از حمله ارتش و نیروهای مردمی عراق که بیشتر شیعه و تحت حمایت مالی و تسلیحاتی ایران هستند پشتیبانی کردند و «جان کری» وزیر امورخارجه آمریکا نیز سخنانی درباره امکان مذاکره واشنگتن با نظام «بشار اسد» رئیس‌جمهوری سوریه گفته است.

«اردوغان» ماه میلادی گذشته خطوط قرمز را زیر پا گذاشت و ایران را به سلطه‌جویی و حمایت از تروریسم در منطقه متهم کرد و از تهران خواست که «گروه‌های تروریستی‌اش را از یمن خارج و از عملیات «طوفان قاطعیت» حمایت کند» او گفت که سیاست‌های ایران صبر ترکیه را لبریز کرده است. اتهام‌های «اردوغان» باعث شد بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران خواستار لغو سفر «اردوغان» به تهران شوند و وزارت امورخارجه نیز کاردار ترکیه را احضار کرد و از وی خواست که درباره اتهامات توهین‌آمیز «اردوغان» توضیح بدهد.

سوال اینجا است که چرا ایران سفر «اردوغان» را لغو نکرد و «اردوغان» نیز بر سفرش به تهران اصرار ورزید؟ این در حالی است که مطبوعات و نمایندگان مجلس شورای اسلامی ایران از وی انتقاد کرده‌اند.

در پاسخ به این سوال باید گفت که نخست، «اردوغان» یکی از سران عرب نیست که سیاست‌ها و دیدگاه‌هایش را براساس احساسات پایه‌ریزی کند. دوم، رئیس‌جمهوری منتخب است و نهادهای مطبوعاتی و دموکراتیک از وی به علت انجام هر کاری بازخواست می‌کنند. سوم، استاد تفکیک میان سیاست و اقتصاد است و منافع ترکیه را بر هر چیز دیگری مقدم می‌شمارد.

«اردوغان» برای امور اقتصادی راهی تهران می‌شود، زیرا به خوبی می‌داند که ایران پس از لغو تحریم‌های اقتصادی که ژوئن 2015 انجام خواهد شد، به کشوری قدرتمند در منطقه، بازاری بزرگ و صادرکننده بی قید و شرط نفت و گاز تبدیل خواهد شد و شرکت‌های ترکیه فرصتی طلایی برای تعامل با ایران در زمینه صادرات و واردات پیدا خواهند کرد و شاید حجم مبادلات سالانه ترکیه و ایران که هم اکنون 30 میلیارد دلار است، به 2 برابر یا بیشتر در چند سال آینده افزایش یابد.

«اردوغان» می‌خواهد بازاری برای شرکت‌های ترکیه پیدا کند و همین سیاست اقتصادی باعث انتخاب وی و حزبش برای سومین بار شد و کشورش را به هفدهمین اقتصاد قدرتمند جهان تبدیل کرد. وی در همه سفرهای رسمی‌اش علاوه بر وزرای اقتصاد و بازرگانی هیاتی شامل بیش از 100 تاجر را به همراه خود می‌برد.

«اردوغان» به خوبی می‌داند که نزدیکی آمریکا و ایران باعث لطمه خوردن اقتصاد کشورش خواهد شد و نباید به آمریکا به عنوان متحد اطمینان کند و به همین دلیل سیاست انگلیسی «اگر نتوانستی آن‌ها را شکست بدهی، به آن‌ها بپیوند» را دنبال می‌کند. وی با سفر به ایران سیاست انگلیسی مزبور را اجرا کرد و موضوع اینجا است که چرا به ایران سفر نکند، در حالی‌که آمریکایی‌ها پس از 36 سال دشمنی و کوبیدن بر طبل جنگ سرانجام با ایرانی‌ها بر سر

یک میز به گفت‌وگو نشستند.

موضوعات سیاسی به ویژه بحران‌های عراق، سوریه و یمن بخش مهم دیگری از برنامه سفر «اردوغان» را تشکیل می‌دهند. «اردوغان» در قبال این موضوعات چند گزینه پیش رو دارد:

گزینه نخست اینکه طبق درخواست عربستان برای مشارکت در ائتلاف سنی، با ائتلاف شیعی ایران مقابله کند و به‌گفته خودش مقابل سلطه‌جویی ایران بایستد، به ویژه اینکه عربستان به مصر به عنوان عضو پایدار ائتلاف سنی اطمینان ندارد و با خروج مصر از این ائتلاف و ورود ترکیه به آن مشکلش حل خواهد شد. ولی این گزینه خطراتی دارد و شاید باعث آغاز جنگ با ایران شود و همین جنگ باعث گسیختگی انسجام دموگرافیک (جمعیت شناختی) شکننده ترکیه شود.

گزینه دوم این است که «اردوغان» راه و روش «نواز شریف» را دنبال کند. «نواز شریف» سه روز پیش در آنکارا برای پی بردن به دیدگاه «اردوغان» درباره ائتلاف سنی پیشنهادی عربستان، مذاکره کرد و همچنان از مشارکت در ائتلافی سنی علیه ائتلاف شیعی خودداری می‌کند.

گزینه سوم این است که «اردوغان» با استفاده از روابط خوبش با ایران و عربستان، نقش کبوتر صلح یا میانجی را ایفا کند و پیشنهادهایی برای حل اختلافات ارایه کند.

سفر ناگهانی روز گذشته (دوشنبه) «محمد بن نایف» وزیر کشور و جانشین ولیعهد عربستان به ترکیه یعنی 24 ساعت پیش از سفر «اردوغان» به تهران شاید نقش مهمی در گزینه‌ای که «اردوغان» انتخاب خواهد کرد، داشته باشد.

«عطوان» افزود: ما نمی‌دانیم «محمد بن نایف» چه پیشنهادهای اقتصادی و سیاسی وسوسه‌انگیزی برای «اردوغان» داشت ولی می‌دانیم که عربستان جنگ شدیدی را در یمن آغاز کرده است و فقط با حملات هوایی نمی‌تواند این جنگ را به سرانجام برساند و تحولات میدانی نشان می‌دهد ائتلاف جنبش انصارالله و «علی عبدالله صالح» در میدان درگیری در حال پیشروی است، لذا عربستان برای پیشبرد عملیات نظامی خود در یمن نیاز به ترکیه دارد و اگر

«اردوغان» هم مانند «نواز شریف» از مشارکت در ائتلاف سنیِ 10 کشوری خودداری کند، باز به ترکیه برای ایفای نقش «میانجی» نیاز خواهد داشت.

پیش‌بینی می‌شود «محمد بن نایف» پیشنهادهای مالی و اقتصادی بزرگی را به «اردوغان» برای ترغیب وی به مشارکت در ائتلاف سنی ارایه و طرح‌هایی را هم برای حل بحران یمن پیشنهاد کرده است تا «اردوغان» این طرح‌ها را به ایران ابلاغ کند.

توپ هم اکنون در زمین «اردوغان» است و گزینه نهایی‌اش هرچه باشد، تأثیر زیادی در منطقه و نزاع‌های آن خواهد گذاشت و ما باید به دقت سفر «اردوغان» به تهران و دیدارش با مقام‌های ایرانی به ویژه با رهبر انقلاب ایران را دنبال کنیم.

«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه پیش ازظهر امروز سه‌شنبه در صدر هیاتی عالی‌رتبه وارد تهران شد و در مجموعه فرهنگی و تاریخی سعدآباد با استقبال رسمی «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران مواجه شد.

مذاکرات دوجانبه، نشست هیات‌های عالی‌رتبه و شورای عالی روابط ایران و ترکیه به ریاست روسای‌جمهوری دو کشور و امضای اسناد همکاری، از جمله برنامه‌های این سفر است.

این سفر یک روزه به دعوت رسمی «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران انجام شده است.