جلوگیری از اثرات سمی آفت‌کش‌ها به کمک نانوذرات

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از ستاد ویژه توسعه نانو، ترکیبات ارگانوفسفره از حشره‌کش‌ها و آفت‌کش‌های مهم هستند که اشکال مورد استفاده آنها در جنگ شیمیایی به‌عنوان عامل اعصاب معروف‌ است. وجود آنها یکی از مشکلات اصلی کلینیکی در دنیا با هزاران قربانی در سال است. سموم ارگانوفسفره که در برخی کشورها به‌صورت گسترده در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند، گاهی اوقات علاوه بر کشتن آفت‌ها و حشرات مزاحم، سلامت انسان‌ها را نیز به خطر می‌اندازد. از این ‌رو تعدیل سمیت این سموم خطرناک می‌تواند راهی برای ارتقای سلامت جامعه باشد.

منا نوایی نیگجه از نانوذرات اکسید منیزیم به‌عنوان یک نانوذره پرکاربرد در صنایع و حوزه‌های مختلف علم یاد کرد و افزود: «نانوذرات اکسید منیزیم یکی از ذرات اکسید فلزی است که به‌طور گسترده در صنایعی نظیر داروسازی، لوازم‌آرایشی، بسته‌بندی مواد غذایی، پزشکی و الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارزان بودن، زیست سازگاری، غیرسمی بودن و پایداری حرارتی بالا از مزایای عمده این نانوذرات است. در این مطالعه ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و آنتی‌بیوتیکی نانوذرات مذکور در برابر یکی از رایج‌ترین سموم ارگانوفسفره روی لنفوسیت جدا شده از خون انسان ارزیابی شده است».

وی تأکید کرد: «با توجه به قابلیت قابل‌توجه آنتی‌اکسیدانی و آنتی‌بیوتیکی نانوذرات اکسید منیزیم، می‌توان از آنها جهت کنترل اثرات مضر سموم مختلف در حوزه سم‌شناسی و پزشکی بهره برد و به این ترتیب اثرات جانبی حاصل از استفاده این سموم بر سلامت انسان را کاهش داد».

بر اساس مطالعات انجام شده، اکسید منیزیم در ابعاد نانومتری و در غلظت‌های میکرویی می‌تواند خواصی متفاوت و معکوس نسبت به حالت سمی از خود بروز دهد. همچنین کاربرد این نانوذرات به همراه سم کلروپیریفوس، نه‌تنها سبب مقاومت سلول‌ها در برابر این سم می‌شود، بلکه با خنثی کردن اثرات سمی این ماده می‌تواند به‌عنوان یک ماده آنتی‌اکسیدان و آنتی‌بیوتیک مورد استفاده قرار گیرد.

نوایی نیگجه در رابطه با مراحل انجام طرح حاضر گفت: «در این تحقیق پس از سنتز و مشخصه یابی نانوذرات اکسید منیزیم و اطمینان از ابعاد نانومتری آن با استفاده از آزمون MTT، چهار غلظت از آن انتخاب شد. در ادامه تأثیرات غلظت‌های مختلف نانوذره اکسید منیزیم در حضور سم کلروپیریفوس روی لنفوسیت‌های جدا شده از خون انسان بررسی شد و پس از گذشت 72 ساعت فاکتورهای مربوط به حیات سلولی و اکسیدانو استرس مورد بررسی قرار گرفت. در انتها آزمون‌های مربوط به ردیابی مکانیسم اثرگذاری سم کلروپیریفوس و نانوذرات اکسید منیزیم انجام شد».

این محقق در پایان افزود: «نتایج نشان داده‌اند که نانوذرات اکسید منیزیم با مهار مسیرهای اثرگذاری سم کلروپیریفوس، سبب خنثی شدن اثرات منفی و مخرب این سم روی لنفوسیت‌های انسانی می‌شود».

این تحقیقات حاصل یکی از تحقیقات ادامه دار تیم تحقیقاتی دکتر محمد عبدالهی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با همکاری منا نوایی نیگجه، دانشجوی مقطع دکترای دانشگاه علوم پزشکی تهران، ویدا حیدری، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، و همکارانی از مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران است.