عطریانفر: حوزه رسانه‌ای دولت را منفعل نمی‌دانم؛ روحانی بخش سنگینی از مأموریت سخنگویی دولت را عهده‌دار است/ ذهن لیست امید نباید معطوف به مناصب اداری مجلس باشد

گروه سیاسی- مهدی روزبهانی: در سال پایانی کار دولت تدبیر و امید فشارها بر حسن روحانی افزایش یافته است. محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی این فشارها را طبیعت رقابت‌های سیاسی در کشور می‌داند. وی درباره ترکیب دولت می‌گوید که در مجموع احساسم این است که انسجام دولت روحانی برقرار است و تا پایان این دوره هم این ترکیب حفظ خواهد شد.

در ادامه مشروح گفت‌وگوی خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا با عطریانفر را درباره دولت روحانی و فراکسیون امید می‌خوانید.

وضع سیاسی دولت حسن روحانی را در سال پایانی ریاست جمهوری چگونه می‌بینید؟

دولت آقای روحانی همان مسیری را که در گذشته طی کرده است، در سال پایانی ادامه خواهد داد و حتما هم بر برخی از مشکلاتی که بر سر راهش است، فائق می‌آید.

من فکر می‌کنم مجموع حملات و فشارهایی که به صورت روانی و رسانه‌ای بر دولت روحانی اعمال می‌شود، طبیعت رقابت‌های سیاسی در کشور ماست. در همه دولت‌های پیشین ما این را شاهد بودیم و نباید خیلی نگران باشیم.

آقای روحانی در دو سال اول کاری خود، تمام ظرفیت دولت را برای حل مسأله هسته‌ای ایران بسیج کرد که خوشبختانه دستاورد بزرگی را به همراه داشت. اما دولت روحانی از منظر مسائل سیاست داخلی و گرفتاری‌های اقتصادی یک سال است به مقوله اقتصاد توجه جدی کرده است و توانسته برخی از مشکلات اقتصاد کلان کشور را حل کند. پیش‌بینی می‌شود با توجه به این روند، باز هم وضع بهتر شود. طبیعی است که نمی‌توانیم خیلی برای حجم حملاتی که نسبت به ایشان صورت می‌گیرد وزن قابل توجهی قائل باشیم.

تحلیل شما از انسجام کابینه در سال پایانی دولت روحانی چیست؟ برخی کابینه روحانی را در مقابل هجمه تبلیغاتی و انتقادها منفعل می‌دانند.

کابینه روحانی حداقل انسجام مورد نیاز را دارد. ولی اینکه انتظار داشته باشیم در همه سطوح همبستگی‌های محکم و غیرقابل گسستی باشد، انتظار بجایی نیست. وزرای محترم کابینه و همکاران آقای روحانی گرفتاری‌ها‌یی در حوزه عملکردشان دارند که بخش بزرگی از آن ناشی از گذشته و مسائلی است که از دولت احمدی‌نژاد به ارث بردند. باید این را بپذیریم که وزرای دولت هم تلاش می‌کنند.

در این حال نباید توقع داشته باشیم که همه وزرا از ظرفیت یکسانی در مدیریت برخوردار باشند. در هر کابینه‌ای وقتی وزرا را ارزیابی می‌کنیم، شاهد توانمندی‌های متفاوتی در آنان هستیم. از این رو در بخشی از سرفصل‌ها موفقیت‌هایی دارند و در بخشی دیگر ممکن است توفیق چندانی نداشته باشند. اما در مجموع احساسم این است که انسجام دولت روحانی برقرار است و تا پایان این دوره هم این ترکیب حفظ خواهد شد. هر تغییری در این شرایط خیلی به نفع ادامه کار دولت آقای روحانی نخواهد بود.

تعریف از واکنش منفعلانه، اگر سکوت است، باید گفت سکوت الزاما دلیل بر انفعال نیست. برخی از نقدها قابل توجه و عالمانه نیست. اصلا نباید به آن‌ها پاسخ داد. لکن اگر از ناحیه منتقدان و مخالفان سیاسی دولت نقدهایی می‌شود که منشأ واقعی داشته باشد، حتما باید دولت راجع به آنها اظهارنظر کند و موضع خود را نسبت به آن بیان کند و جواب لازم را بدهد.

من فکر نمی‌کنم دولت و حوزه رسانه‌ای آقای روحانی در شرایط انفعال قرار داشته باشد. انفعال الان معنا ندارد. طبیعی است که الان آقای روحانی بخش سنگینی از مأموریت سخنگویی دولت را در حوزه‌های کلان مسائل سیاسی و اجتماعی عهده‌دار است. بخش‌هایی که آقای نوبخت آنچنان به آن نمی‌پردازد یا در حوزه تخصصی ایشان به حساب نمی‌آید، شخص آقای روحانی این مأموریت را به خوبی انجام می‌دهد و از انسجام کابینه و عملکرد کابینه و از برنامه‌هایی که در پیش دارند، به خوبی دفاع می‌کند.

اما واکنش‌ها به تغییرات در معاونت حقوقی و پارلمانی رئیس‌جمهوری مثبت نبود.

حوزه معاونت‌های ریاست جمهوری، حوزه ستاد عمومی شخص رئیس‌جمهوری است و رئیس‌جمهوری برای توفیق خودش دستیارانی انتخاب می‌کند که آن‌ها می‌توانند مسائل را تعقیب کنند. این جابه‌جایی‌ها که در حوزه ستاد عمومی آقای روحانی انجام شده است، خیلی دلالت بر نکته خاصی نمی‌کند.

ضمن اینکه برای این تغییرات، دلایل کافی وجود دارد‌. آقای انصاری به دلیل تجربیات حقوقی و آقای امیری هم به دلیل سطح ارتباطی که می‌تواند با نمایندگان داشته باشد، جابه‌جا شده‌اند. نباید برای این دلایل سیاسی خاصی در نظر گرفت. این اتفاق عادی است و نباید چندان روی آن متمرکز شد.

اخیرا اخباری منتشر می‌شود مبنی بر اینکه شاید اصلاح‌طلبان از روحانی در انتخابات ریاست جمهوری دفاع نکنند؟

سخنگویی اصلاح‌طلبان را مشخصا افراد نام‌آور جریان اصلاحات عهده‌دار هستند. این‌که کسی از اعضای جبهه اصلاحات، اظهار‌نظر شخصی کند، دلالت بر نظر و سخنگویی رسمی اصلاح‌طلبان نیست. ما در حد اطلاعاتی که در اختیار داریم، می‌دانیم که سران و چهره‌های شاخص اصلاحات و همچنین شورای عمومی و مشورتی اصلاح‌طلبان همچنان بر همراهی با آقای روحانی تأکید دارند و در دور آینده هم جز آقای روحانی، چهره‌ دیگری را با عنوان نامزد انتخاباتی نخواهند داشت.

اصولگرایان هم لاجرم باید در مقام طرح یک چهره در انتخابات جاری تلاش کنند؛ اگرچه برخی از شخصیت‌های ممتاز اصولگرایی نکاتی را مطرح کردند که دلالت بر حمایت احتمالی از آقای روحانی دارد. بنابراین به نظر من چشم‌انداز حمایتی از آقای روحانی اگر بیشتر از 92 نباشد، کمتر نخواهد بود.

با توجه به گذشت چند ماه از آغاز مجلس، انتقاداتی به فراکسیون امید که برآمده از لیست امید در انتخابات است، وارد می‌شود. ارزیابی شما از عملکرد نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس چیست؟

فراکسیون امید به اهداف خودش رسیده است. اگر خاطرتان باشد ما در مرحله تبلیغات پیش از انتخابات، برای رقابت‌های انتخاباتی هدف‌گذاری کردیم. هدف‌گذاری لیست امید این بود که از کسانی حمایت کند که با حضور آن افراد در صحنه، از حضور نیروهای افراطی و تندرو در مجلس جلوگیری شود. این محوری‌ترین هدفی بود که برای لیست امید در نظر گرفته شد. به نظر من این اتفاق افتاد و وقتی نتایج را بررسی کنید می‌بینید که جریان جبهه پایداری و نیروهای افراطی رادیکال وزن سنگینی را در مجلس پیدا نکردند و اندک هستند که از برخی حوزه‌های غیرشهری یا شهرهای دور افتاده به مجلس راه پیدا کردند. از این جهت باور من این است که لیست امید به اهداف اولیه قبل از تشکیل مجلس دست یافته است.

درباره پس از تشکیل مجلس، باید یک نکته‌ای را مطرح کنم. اهدافی که نامزدهای انتخاباتی و احزاب حامی آن‌ها برای انتخابات مجلس دنبال می‌کنند باید از قبل روشن باشد. اشاره کردم که هدف اولیه جلوگیری از پیروزی نیروهای رادیکال و افراطی بود. اما باور من این بود که اهدافی که برای مجلس مد نظر می‌گیریم باید اهدافی در شأن پارلمان ایران باشد. هدف‌هایی که ما امروز برای مجلس مطرح می‌کنیم نگاه تقلیل‌گرایانه است. اگر نمایندگانی به مجلس راه پیدا کردند و آن‌ها مأموریت خود را در حد به چنگ آوردن مناصب مدیریت در درون مجلس با هدف کسب قدرت سیاسی در دستور کار قرار داده باشند، یک مقداری نازل کردن شأن مجلس است. با اشغال جایگاه اداری درون مجلس ما، در واقع برای اهداف مورد نظرمان برای تشکیل پارلمان موفق و پیروز تلاش نکرده‌ایم. وقتی فکر می‌کنیم که مأموریت انتخاباتی ما در مرحله برگزاری و تبلیغات به این خلاصه می‌شود که ریاست مجلس و روسای کمیسیون‌ها را تعیین کنیم، از شأن و کارکرد اصلی مجلس فاصله گرفته‌ایم.

می‌تواند این هم باشد اما این یک هدف کوتاهی است و هدفی است که وجه طریقی دارد و وجه موضوعی ندارد. وجه موضوعی مجلس عبارت است از تلاش برای تأثیرگذاری پارلمان روی روندهای اجرایی و سیاسی کشور با هدف تأمین مصالح مردم که از طریق تدوین و اصلاح مقررات صورت می‌گیرد.

فراکسیون‌بندی‌هایی که معطوف به نقش اصلی مجلس باشند البته خیلی قابل احترام هستند. به صورت کلی و گذرا می‌خواهم اشاره کنم که لیست امید تکلیف و کارکرد انتخاباتی خود را به‌خوبی به نتیجه رساند و از بعد تشکیل مجلس دهم با تشکیل فراکسیون امید نباید انتظار داشته باشیم که با همان هدف پیشین کار خود را دنبال کند. این فراکسیون‌بندی‌ها با هدف تلاش در مسیر موضوعیت اصلی مجلس قابل گفت‌و‌گو هستند.

به‌هرحال این انتظار وجود نداشت که یک عده از لیست امید برای خود فراکسیونی ج جدا تشکیل دهند یا در سال پایانی دولت تلاش کنند وزیری را برخلاف نظر فراکسیون استیضاح کنند.

اینکه توقع داشته باشیم نمایندگانی که به مجلس راه پیدا می‌کنند، در یک پیمان حزبی و گروهی فقط چشم‌بسته حامی دولت باشند، توقع غلطی است. نمایندگان از مردم رأی می‌گیرند که بر عملکرد دولت نظارت کنند. لذا طرح سؤال، استیضاح یا عزل وزرا جزء وظایف ذاتی‌ای است که برای نماینده قائل هستیم و نمی‌توانیم بگوییم چون یک فرد وابستگی سیاسی دارد الا و لابد چشم‌بسته از دولت حمایت کند و یا چشم‌بسته علیه دولت باشد.

اما اگر یک نماینده‌ای بخواهد وزیر را به صورت شخصی و بدون استدلال موجه مورد سؤال یا استیضاح قرار بدهد، مجموعه نمایندگان یک عقل منسجم و قابل دفاعی دارند که آن سؤال یا استیضاح را نمی‌پذیرند. این نگران‌ننده نیست که چند نماینده که از مقام همراهی دولت یا با حمایت حزب طرفدار دولت به مجلس راه پیدا کرده‌اند، نقدی به دولت وارد کنند. فکر نکنیم که این مسأله خطری ایجاد می‌کند.

این‌که فراکسیون‌بندی‌هایی امروز در مجلس صورت گرفته و اینکه تعدادی از نیروها از لیست امید در درون فراکسیون امید نیستند، اشکال ندارد. امروز از فراکسیون امید انتظار هست که بتوانند به موضوع کارکرد مجلس توجه کنند و ذهنشان را معطوف به مناصب اداری مجلس از قبیل ریاست مجلس یا مسئولیت‌های مدیریتی کمیسیون‌ها نکنند. ما امروز این را پذیرفتیم که ریاست مجلس، سخنگوی مجلس و یک عضو مجلس است. مأموریت و مدیریت ریاست مجلس دلالت بر نماینده‌تر بودن رئیس مجلس نمی‌کند. تک‌تک نمایندگان می‌توانند ظرفیت داشته باشند و با ظرفیت خوبشان تأثیرگذار باشند. در مجالس پیشین ما چهره‌های عزیزی از اصلاحات داشتیم که هیچ موقعیت مدیریتی در مجلس نداشتند، رئیس کمیسیون و عضو هیأت رئیسه نبودند، ولی وقتی هدف‌گیری می‌کردند که یک طرح یا لایحه‌ای را به جریان بیندازند، به صورت جدی و مؤثر روی آن کار می‌کردند و آن را به یک قانون تبدیل می‌کردند. ما باید نقش موضوعی را برای فراکسیون امید تقویت کنیم و از آن‌ها بخواهیم ولو با تعداد اندک مسائل را پیگیری کنند. چون بارها اشاره شده است که حتی یک نماینده می‌تواند تأثیر ملی داشته باشد و با زحماتی که می‌کشد و برخوردهای حرفه‌ای قوانینی را به تصویب مجلس برسانند که به نفع مردم باشد. ازین جهت باید برای این فراکسیون آرزوی موفقیت کرد که تکالیف خود را در آیینه آن اهدافی تعریف کند که پارلمان و مجلس ما مبتنی بر شئون آن شکل گرفته است.