مادرانههایی با شبکه پویا/ ضرورت دروازهبانی فرهنگی در صنعت پویانمایی
عاطفه خالقی کارشناس فرهنگی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری آنا با اشاره به اینکه در سالهای اخیر، شبکه پویا و سازمانهای وابسته به آن، تحولی مثالزدنی در حوزه برنامههای تولیدی برای کودکان و نوجوانان داشتهاند، بیان داشت: در دهه گذشته، شمار انیمیشنهای سینمایی تولیدی با محتوای تاریخ ملی و مباحث اعتقادی روبه فزونی است. هر ساله، انیمیشنهای کودکانهای تولید میشود که اتفاقاً با استقبال بینظیری از سوی کودکان و نوجوانان مواجه میشود.
گستره فعالیتهای نوآورانه شبکه پویا
وی افزود: چند سالی است که تئاترهای عروسکی و جشنوارههای آن، حرکتی نو و بدیع را در شبکه پویا ایجاد کردهاند. از سوی دیگر، نماآهنگهای مناسبتی (اعم از وقایع تاریخی و ملی تا مراسمهای خاص دینی و مذهبی)، شور و اشتیاقی تازه برای کودکان و نوجوانان رقم زده است. مسابقهها و رویدادهای کتابخوانی و معرفی کتابهای جدید، طرحی نو در جهت اشتیاقبخشی به کتابخوانی آنان پدید آورده است.
نقش برنامهها در شناخت هویت ملی و فرهنگی
خالقی با بیان اینکه مستندهای خانوادگی ایرانگردی طرحی نو و انگیزهای ویژه برای شناخت جایجای ایران در دل آنان جوانه زده است، ابراز داشت: انیمیشنهای چند قسمتی از وقایع تاریخی و تواناییهای علمی و موشکی، حس نوینی از شناخت ایران، ویژگیهای جغرافیایی، فرهنگی، اقوام متفاوت، توانمندیها و اختراعات روز، و آشنایی با ادبیات و غنای زبان فارسی پیش رویشان نهاده است.
وی ادامه داد: انیمیشنهایی از متلها و مثلها، مسابقههای مشاعره، تعزیهخوانی، نقالی و هنرهای بومی اقوام، مواردی هستند که در سالهای اخیر، در قالب کارتون، انیمیشن، مسابقه و جشنوارههای متعدد و معرفی کودکان و نوجوانان موفق در بسیاری از این حوزهها معرفی کرده و به آنها پرداخته شدهاند؛ و اینگونه دریچهای نو و جدید برای شناخت بیشتر کشورشان و هنرهای بی بدیلش رقم زده است.
چشمانداز تربیت نسلی با هویت اصیل و میهندوست
این کارشناس فرهنگی اظهار داشت: اینها گوشهای از تحولی است که در سالهای اخیر در شبکه پویا حاصل شده است؛ فرصتهایی که با نگاهی دقیق و پر کردن خلأهای تربیتی، هویتی و آموزشی میتوان از آنها سود جست و برنامهریزی کرد و نسلی با عزتنفس و میهندوست و با اعتقاد و هویت درونی اصیل به بار آورد.
وی گفت: هویتی که چنان ریشه آنان را در خاک سرزمین شان مستحکم کرده که با هر بادی نمیلرزد و با هجمههای فرهنگی گسترده در شبکههای مجازی و غیر بومی رنگ عوض نمیکند.
لزوم دروازهبانی فرهنگی در عرصه انیمیشن
خالقی تصریح کرد:، اما آنچه متأسفانه، به مثابه تهدیدی برای کودکان و نوجوانان ما عمل میکند، معرفی و نمایش انیمیشنهایی است که با فرهنگ ملی و دینی ما فاصله دارند و شبکه پویا با بیدقتی و به نوعی اهمالکاری، آنها را به کودکان و نوجوانان معرفی و ترویج میکند.
وی افزود: آیا این نهاد چنین میپندارد که در دنیای بزرگ کنونی که به راحتی میتوان محتواهای گوناگون در سراسر جهان، در دسترس افراد قرار بگیرند، این مهم برای کودکان و نوجوانان با هیجانی بیوصف و حس جستجوگرایانه که دارند آنها را پیگیری کند که چه قسمتها و فصلهای جدیدی از آن انیمیشن ساخته شده است؟
این جامعهشناس خاطرنشان کرد: برای نمونه، انیمیشن پرهیجان «دیجیمون» که حال کودک و نوجوان را با جاذبههای تصویریاش خوب میکرد و هیجان او را ارضا میکرد، از این جمله بود. شبکه پویا با نمایش آن، شور و هیجانی ویژه در این قشر به وجود آورد؛ اما جایی که با المانهای غیرعرفی و نامتعارف با آموزههای دینی مواجه شد، از نشان دادن فصلهای بعدی آن امتناع کرد. همین اتفاق، چند روز قبل در مورد انیمیشن «فوتبال روباتیک» افتاد.
راهکارها: تقویت نظارت و آموزش سواد رسانهای
وی با ارائه راهکارهایی در این زمینه ادامه داد: تحول مثبت اخیر در تولیدات داخلی، نویدبخش آیندهای روشن برای هویتبخشی به نسل جدید است؛ با این حال، برای تثبیت این دستاوردها، لازم است چالشهای مدیریتی و محتواییِ پیشِ رو با رویکردی نظاممند مورد بررسی قرار گیرد.
خالقی با تأکید بر تقویت لایه نظارتی و کارشناسی بیان داشت: یکی از پرسشهای بنیادین در مدیریت محتوای رسانه ملی این است که آیا فرآیند غربالگری اولیه به اندازه کافی قوی و تخصصی است، به طور مثال در «صلاحیت کارشناسی»؛ آیا در میان تصمیمگیرندگان یا تیمهای نظارتی، متخصصانی با دانش عمیق در حوزههای «سواد رسانهای»، نشانهشناسی و تحلیل کیفی محتوا حضور دارند تا از ورود محتواهای با المانهای بیگانه (حتی در ظاهر جذاب) از همان ابتدا جلوگیری شود؟
وی با اشاره به ضرورت توجه به «واقعبینی در دسترسپذیری» گفت: آیا این فرض وجود دارد که با ممانعت از پخش فصول بعدی یک انیمیشن داخلی، دسترسی کودک و نوجوان به آن نسخه (که اغلب به زبان اصلی در فضای مجازی موجود است) متوقف خواهد شد؟، در حالی که این امر نشاندهنده درک نشدن ماهیت دسترسیهای امروزین در عصر دیجیتال است.
استراتژی آموزش «ماهیگیری» رسانهای
این جامعهشناس درباره استراتژی آموزش «ماهیگیری» رسانهای (سواد انتخاب محتوا)، اظهار داشت: به جای تمرکز صرف بر فیلترینگ، ضروری است که مهارت تفکر انتقادی در انتخاب محتوا به مخاطبان آموزش داده شود، به عنوان مثال «آموزش سواد رسانهای در قالب طنز» به صورتی که در چارچوب برنامههای جذاب کودک و نوجوان (انیمیشن، عروسکی، نماآهنگ) باید آموزش «ماهیگیری» را جایگزین «ماهی دادن» کرد.
وی افزود: این آموزش میتواند به زبانی کودکانه و جذاب (مشابه آموزش ضربالمثلها و ریشههای تاریخی آنها) ارائه شود تا کودکان نسبت به انتخاب محتواهای بازی، کارتون و فیلم در فضای مجازی حساس شوند و این درک را کسب کنند که هر محتوای انیمیشنی لزوماً برای آنها مناسب نیست.
الگوبرداری از موفقیتهای داخلی و نقش والدین
خالقی با اشاره به «الگوبرداری از موفقیتهای داخلی» تصریح کرد: همانگونه که شبکه پویا در آموزش مفاهیم عمیق فرهنگی (مانند نقالی و تعزیه) موفق عمل شده، باید همین ظرافت را در آموزش نحوه انتخاب محتوای سالم به کار برد.
وی با اشاره به نقش والدین به عنوان خط مقدم ادامه داد: از آنجا که والدین اولین و مهمترین فیلتر هستند، تقویت دانش آنها حیاتی است، به صورتی که «میانبرنامههای هشداردهنده» در کنار برنامههای اصلی لازم است، همچنین از میانبرنامههای کوتاه یا نماآهنگهای هشداردهنده برای بالا بردن سواد رسانهای والدین استفاده شود تا آنها نیز از خطرات و ظرافتهای محتوای دیجیتال آگاه شوند.
انتهای پیام/
