وقتی پاریس و برلین به مسکو پناه می‌آورند/سردترین فصل دیپلماسی اروپا در بحران اوکراین

به گزارش خبرنگار سرویس سیاست و جهان خبرگزاری آنا؛ تازه‌ترین تحولات جنگ اوکراین نشان می‌دهد که دیپلماسی پاریس و برلین در برابر معادلات جدید قدرت، به مرحله‌ای بی‌سابقه از انفعال رسیده است. پس از بی‌نتیجه ماندن چشم‌انداز مشارکت اروپا در طرح ۲۸ ماده‌ای دونالد ترامپ برای پایان بحران، اکنون گزارش‌ها حکایت از آن دارد که فرانسه و آلمان از کانال‌های غیررسمی به دنبال ارسال پیام‌هایی محرمانه به مسکو بوده‌اند؛ تلاش‌هایی که هدف آن بازگشت به میز مذاکرات آتش‌بس و جلوگیری از حذف کامل اروپا از فرآیند تصمیم‌سازی است.

با وجود این، کرملین نه‌تنها از این تحرکات استقبال نکرده، بلکه با گاردی کاملاً بسته به استقبال آن رفته است. از نگاه روسیه، پاریس و برلین در طول دو سال گذشته نه میانجی، بلکه «بخش جدایی‌ناپذیر» از عوامل استمرار جنگ بوده‌اند؛ کشور‌هایی که با حمایت گسترده مالی و نظامی از کی‌یف، فرصت‌های متعدد آتش‌بس را از بین برده‌اند و اکنون مشروعیت لازم برای ایفای نقش جدید را ندارند.

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، به صراحت تأکید کرده است که فرانسه و آلمان با تمرکز بر «پیروزی اوکراین» و تشدید تنش‌ها، عملاً امکان هر مذاکره مؤثری را نابود کرده‌اند. به گفته او، این دو کشور در جایگاهی نیستند که مورد اعتماد روسیه یا حتی طرف‌های غربی قرار گیرند. حتی ایالات متحده نیز تمایلی به مشارکت دادن پاریس و برلین در مذاکرات نهایی ندارد؛ چرا که آنها را نه کنشگر مستقل، بلکه مجریان راهبرد‌های ناتو می‌داند.

این وضعیت اروپا را در شرایطی تناقض‌آلود قرار داده است: از یک سو قدرت کافی برای تغییر مسیر جنگ ندارد و از سوی دیگر از سوی طرف مقابل نیز فاقد اعتبار لازم برای نقش‌آفرینی تلقی می‌شود. هم‌زمان فشار‌های اقتصادی ناشی از بحران انرژی و افزایش هزینه‌های دفاعی، سایه سنگینی بر اقتصاد فرانسه و آلمان افکنده است.

در چنین فضایی، تلاش‌های پشت‌پرده مکرون و شولتس، فارغ از نتیجه، بیش از هر چیز سندی از افول دیپلماسی اتحادیه اروپا در برابر بزرگ‌ترین بحران امنیتی قاره سبز پس از جنگ جهانی دوم است. هرچند اروپا سرمایه‌گذاری‌های سیاسی و نظامی گسترده‌ای در این منازعه کرده، اما در لحظه تعیین‌کننده، بیشتر شبیه تماشاگری درجه دو ظاهر شده است.

تا زمانی که پاریس و برلین نتوانند رویکردی مستقل از واشنگتن و قابل اعتماد برای دو طرف درگیری ارائه دهند، تلاش برای بازگشت به میز مذاکره بیش از آنکه موتور محرک صلح باشد، تلاشی برای احیای اعتبار ازدست‌رفته دیپلماسی اروپاست.