کاهش 33 درصدی میانگین جرایم در ماه مبارک رمضان

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا از پایگاه اطلاع‌رسانی نیروی انتظامی، چند سالی است در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان مسئولان و فرماندهان نیروی انتظامی از کاهش و تقلیل نرخ وقوع شماری از کجروی‌ها و کژکارکردی‌های اجتماعی در این ایام می‌گویند. البته آنان تنها به ذکر آمار و ارقام این کاهش بسنده نمی‌کنند بلکه علل و دلایل را نیز در تبیین و تفسیر این آمار و ارقام فهرست می‌کنند.

آنان در تبیین‌های خود هم از عوامل «معنوی» سخن به میان می‌آورند و هم از «هوشیاری شهروندان» یاد می‌کنند و هم از کاهش « فرصت» دست یازیدن افراد مستعد کجروی و انحراف به کنش‌های کژروانه و مجرمانه سخن می‌گویند.

به هر روی، صرف‌نظر از چند و چون آمارها و تبیین‌هایی که در سالیان گذشته مسئولان ناجا اعلام کرده‌اند، اینک نیز این سئوال پیش روی ما است که آیا در ماه رمضان امسال نیز همچون سنوات قبل از میزان وقوع جرایم و انحرافات و بدرفتارهای اجتماعی کاسته شده است؟ اگر چنین است آیا می‌توان دلایلی متفاوت از آنچه پیش‌تر گفته شده است را برای این کاهش بر شمرد ؟ برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها با سردار سعید منتظرالمهدی، معاون اجتماعی و سخنگوی ناجا ، به گفت و گو نشستیم.

می دانیم که جرائم پرشمار و پر تعدادند. میزان خشونت آمیز بودن آنها هم متفاوت از یکدیگر است، لاجرم دامنه تاثیر آنها هم بر «امنیت اجتماعی» و احساس امنیت عمومی شهروندان متفاوت از یکدیگر است. سوال این است که در ماه مبارک رمضان امسال نرخ وقوع کدامیک از این جرایم بیش‌تر شده و کدامیک کاهش یافته است؟

همه ما می‌دانیم که جرایم و تخلفات و کجروی‌ها را به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند. در ذیل هر یک از این دسته‌ها نیز چندین و چند جرم و تخلف جای می‌گیرد. یک دسته از آن جرایم سرقت‌ها هستند.

حداقل 10 نوع سرقت داریم از میان این نوع سرقت‌ها چهار نوع آنها یعنی سرقت از بانک‌ها، طلا فروشی‌ها، منازل و سرقت‌های خرد به ترتیب 33، 7/5 7،5 و 2 درصد کاهش داشته‌اند و در مجموع کل سرقت‌ها بیش از سه درصد کاهش داشته است.

سرقت‌ها هم به اشکال مختلفی صورت می‌گیرند که از یک منظر دیگر می‌توان آنها را به دو نوع «سرقت به عنف» ( یعنی خشونت آمیز و تبهکارانه ) و( غیر خشونت آمیز ) تقسیم کرد.

خوشبختانه نوع اول در این ماه 5 درصد تقلیل یافته است. نوع دیگری از جرایم، امنیتی هستند. یکی از این نوع جرایم قتل است . خوشبختانه میزان وقوع این جرم در ماه مبارک، 33 درصد کاهش یافته است. دو نوع جرم و کژ رفتاری دیگر هم داریم که یکی شرارت ( نظیر قمه کشی و ... ) است و دیگری نزاع و درگیری . وقوع این دو نوع جرم هم به ترتیب 19 و 5 درصد کاهش یافته است.در مجموع در ماه مبارک رمضان شاهد کاهش 33 درصدی میانگین جرایم بوده‌ایم.

در بحث جرایم و انحرافات و کجروی‌ها یک بحث دیگری داریم که آن را کشفیات نام نهاده‌ایم. به ویژه دو گروه کشف از اهمیت بیش‌تری برخوردارند. یکی کشف مواد مخدر و دیگری کشف الکل . کشف مواد مخدر در این ماه بیش از 9 درصد کاهش یافته است و کشف الکل نیز 30درصد کاهش یافته است. این در حالی است که فعالیت ماموران ما در این ماه به صورت چشمگیری افزایش یافته است بنابراین این کاهش کشف را می‌توان به کاهش رفتار مجرمانه در این قلمرو نسبت داد.

در قلمرو رفتار رانندگی گرچه در ماه مبارک با حادثه دلخراش و اندوهناک تصادف اتوبوس حامل سربازان پادگان 05 و جان باختن شماری از آن عزیزان روبه‌رو شدیم، اما در مجموع در این قلمرو با کاهش چشمگیری روبه‌رو بودیم به گونه‌ای که در این ماه وقوع تصادف 5 درصد و آمار جانباختگان و مصدومان 14 درصد کاهش پیدا کرد.

خلاصه آن که با ملاحظه در آمار و ارقام‌‌ها می‌توانیم نتیجه بگیریم که در ماه مبارک رمضان؛ اولاً آمار جرایم خشونت آمیز کاهش یافته است. ثانیاً میزان وقوع کنش‌های امنیت زدا و شرارت آمیز و نامتعارف تقلیل یافته است. ثالثاً رفتار رانندگی شهروندان بهبود یافته است.

آیا همزمان با کاهش آمار وقوع برخی جرایم و کجروی‌ها، امنیت اجتماعی بهبود یافته است؟

می‌دانیم که امنیت اجتماعی دارای ابعاد عینی و ذهنی است. بعد عینی متاثر از نرخ وقوع جرایم و کجروی‌ها است. بنابراین، وقتی آمار کژروی‌ها کاهش یافته است می‌توان نتیجه گرفت که امنیت اجتماعی در بعد عینی بهبود پیدا کرده است. لیکن بعد ذهنی متاثر از پرشماری عوامل درون و برون فردی است. تنها یکی از آن عوامل وقوع کجروی و انحراف است. معنویت نیز یکی دیگر از آن عوامل است. زمینه یابی‌ها و سنجش‌های محدود ما نشان از آن دارد که بر اثر مجموع عوامل مختلف احساس امنیت شهروندان در ماه مبارک بین 10 تا 15 نمره ( در مقیاس 100 درجه‌ای) افزایش یافته است.

شما به عنوان یک مسئول انتظامی، که لاجرم ذهنتان درگیر مسائل اجتماعی است و در این خصوص صاحب نظر و تحلیل هستید، مهمترین علل کاهش کجروی‌ها و انحرافات، یا اصلاح رفتارها، را در ماه مبارک چه می‌دانید؟

به باور من این پرسش پاسخ ساده‌ای ندارد. چون همه اذعان داریم که پدیده‌های اجتماعی و کنش‌های فردی و جمعی، چند عاملی ( مولتی فاکتوریال ) هستند و لاجرم ظهور و بروزشان را نمی‌توان در حد یک یا دو عامل فرو کاست. با این وصف من پاسخ پرسش شما را می‌توانم در چارچوب یک مدل عرضه کنم.

بر اساس این مدل کجروی‌ها و کژکارکرد‌ی‌ها متاثر از چهاردسته عامل‌اند: فرد، انگیزه، توانایی و فرصت. ماه مبارک می‌تواند روی برخی از این عوامل تاثیر بگذارد. به عنوان مثال معنویت ماه مبارک فرصتی است برای کاهش تیرگی‌های وجدانی برای افراد مستعد کجروی همچنین، این ماه می‌تواند انگیزه رفتار انحرافی را کاهش و انگیزه رفتارهای نوع دوستی و هنجارمند را افزایش دهد.

همچنین، دراین ماه هم خانواده‌ها، به سبب الگوی خواب و بیداری و حضورشان در منزل و هم پلیس به سبب افزایش حضور فنی و انسانی و ...، می‌توانند فرصت کجروی را کاهش دهند. اصلاح برخی رفتارهای فردی و اجتماعی، مساله رفتار رانندگی و تعاملات بین فردی، را هم می‌توان در چارچوب رفتار فردی و جو اجتماعی تبیین کرد. ماه مبارک از درون آدم‌ها را بر می‌انگیزد تا بر هیجانات رام نشده خود لگام بزنند و اخلاقی عقیدتی‌تر رفتار کند. به هر روی، آنچه اتفاق می‌افتد مبارک است و آرزو می‌کنیم الگوهای رفتاری مطلوب و ماه مبارک بیش از پیش به دیگر ماه‌ها تعمیم یابد.

راهکار شما برای تعمیم این الگوهای رفتاری مطلوب چیست ؟

من سالیانی است که در این خصوص دغدغه دارم و در پی آن هستم تا به یک مدل نظری دست پیدا کنم. باورم بر آن است که با چند عامل می‌توان بستر این تقسیم را فراهم ساخت. یکی از آن عوامل یادآوری است. یعنی پیوسته باید آن اثرات مطلوب و پیامدهای مثبت جمعی و فردی ماه مبارک را به یاد همگان بیاوریم. یعنی در واقع، هر آنگاه که روح معنویت بر جامعه بدمد و اعمال ما برگرفته از آرایه های دینی و مذهبی و اخلاقی شود، جرم کاهش می‌یابد.

عامل دوم، آموزش مهارت‌های خویشتن داری و کنترل درونی است. این مهارت را می‌توان فرا گرفت و از آن برای اصلاح سبک زندگی بری جست.

عامل سوم بازسازی شخصیتی افراد کجرو و منحرف است. می‌دانیم که شمار زیادی از جرایم توسط افرادی صورت می‌گیرد که تجربه این‌گونه کجروی‌ها را دارند و احتمالاً واجد شخصیت بزهکار شده‌اند. این شخصیت‌ها را باید بازسازی کرد و آشکار است که برای این منظور می‌توان از برکات معنوی ماه مبارک بهره گرفت.

عامل چهارم به زعم من مداخله پیشگیرانه است. چنانچه در هر مرحله از وقوع کجروی‌ها، هوشمندانه و منظم و روشمند مداخله درمانگرانه کنیم می‌توانیم از وقوع، یا تشدید کجروی پیشگیری کنیم. به باورم نفس ماه مبارک رمضان دارای خاصیت مداخله پیشگیرانه فعال است. خلاصه آنکه باید در این زمینه بیشتر کند و کاو کنیم و راهکار بیابیم. می‌بایست اهل پژوهش و تحقیق به ویژه جامعه شناسان و علمای علوم رفتاری و علمای دینی، در این خصوص اهتمام بیش تری بورزند.