روایتی از تلاش یک شهر برای بازسازی ویرانیهای جنگ تحمیلی ۱۲ روزه
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، تهران هنوز در شوک بود؛ گرد و غبار موشکهایی که آسمان شهر را شکافته بودند، هنوز فرو ننشسته بود و ساختمانهای نیمهویران، خیابانهای پر از نخاله و چهرههای خسته و بیخواب، تصویر روزهای پس از جنگ ۱۲ روزه را شکل داده بودند. در همان روزهایی که دستگاههای دولتی تازه کار برآورد خسارت را آغاز کرده بودند، شهرداری تهران تصمیمی غیرمنتظره گرفت: بر عهده گرفتن مسئولیت مستقیم جبران خسارات.
این تصمیم، نه در چارچوب وظایف مصوب شهرداری بود و نه مسبوق به سابقه در بحرانهای شهری. مدیریت شهری، در مواجهه با بحرانی که فراتر از توان دستگاههای امدادی بود، وارد میدانی شد که معمولاً جای وزارتخانهها و نهادهای دولتی است. این میدان گسترده شامل بازسازی خانهها، اسکان موقت خانوادهها، جمعآوری آوار و ساماندهی پسماند، و حتی مدیریت دفن و تشییع جانباختگان در بهشت زهرا(س) بود.
وقتی مدیران در میدان ماندند
در روزهای آغازین جنگ، سازمان بهشت زهرا(س) رویکردی متفاوت برای مدیریت بحران اتخاذ کرد. تصمیم گرفته شد که تیم مدیریتی برای بیش از ۲۰ روز مستمر در محل حضور داشته باشد تا روند دفن روزانه متوفیان که بهطور متوسط ۲۰۰ نفر در روز بود و همچنین مدیریت تدفین شهدا و قربانیان جنگ، با کمترین اختلال انجام شود.
این رویکرد غیرکلاسیک، الگویی تازه از مدیریت بحران ایجاد کرد؛ الگویی که خارج از چارچوب بروکراتیک معمول و بر پایه انعطاف، سرعت عمل و اخلاق وظیفهگرا استوار بود. هماهنگی میان نهادهای مختلف از جمله بنیاد شهید، نیروهای مسلح، وزارت کشور و پزشکی قانونی، امکان انتقال سریع، شناسایی و تطهیر پیکرها را فراهم کرد. کمبودهای لجستیکی نیز با پیشبینیهای سالهای قبل جبران شد، به گونهای که هیچ فرآیند کلیدی متوقف نشد.
اما وجه متمایز این رویکرد، خدمات انسانی به خانوادهها بود. تشییعهای کوچک و مستمر، پذیرایی، نصب سایهبان، انتخاب سنگ مزار، برگزاری مراسم سوم و هفتم و ویدئووالها، همه به شکل یکپارچه در اختیار خانوادهها قرار گرفت تا تکریم اجتماعی شهدا و قربانیان حتی در شرایط جنگ حفظ شود. حضور مستمر مدیریت و فراهم کردن امکان انتخاب برای خانوادهها، نشان داد که در بحران، انسانمحوری میتواند همزمان با مدیریت عملیاتی پیش رود و آرامش نسبی شهروندان حفظ شود.
آواربرداری و پاکسازی در شهر
در همان ساعات اولیه بحران، ستاد مدیریت بحران شهرداری تشکیل شد و سازمان مدیریت پسماند با استقرار دهها دستگاه ماشینآلات سنگین شامل کمپرسی، بیل و لودر، عملیات شبانهروزی پاکسازی و آواربرداری را آغاز کرد. این عملیات نه تنها برای جمعآوری نخالهها، بلکه برای حفظ آرامش روانی شهروندان و صیانت از اموال آنان انجام شد.
سازمان مدیریت پسماند با اجرای طرحهای نظارتی و برخورد با پیمانکاران متخلف، فعالیتهای غیرقانونی و سوءاستفاده از اتباع در جمعآوری ضایعات را به حداقل رساند. همزمان، دیگر بخشهای شهرداری از جمله شهربان و حریمبان با شیفتبندی ۲۴ ساعته، مدیریت امنیت، امداد و نجات و ساماندهی خدمات شهری را در مناطق آسیبدیده بر عهده گرفتند و بیش از ۱۳ هزار کارگاه ساختمانی نیمهکاره را شناسایی و مدیریت کردند.
آمادگی آتشنشانها در ۱۴۰ نقطه شهری
سازمان آتشنشانی نیز در خط مقدم بحران فعالیت کرد و با واکنش سریع به بیش از ۱۴۰ نقطه شهری، از گسترش خسارتهای انسانی جلوگیری کرد. آموزش مداوم نیروها، هماهنگی میان سازمانها و بهرهگیری از تجربه حوادث گذشته، کلید موفقیت در مدیریت بحران بود.
خانهها دوباره جان گرفتند
عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران در توضیح روند بازسازی پس از جنگ گفت: شهرداری تهران همزمان با عملیات پسماند، مسئولیت بازسازی خانههای آسیبدیده را بر عهده گرفت. تاکنون تعمیرات جزئی و متوسط در بیش از ۷.۸۰۰ واحد مسکونی تکمیل شده و ساکنان به خانههای خود بازگشتهاند. روند نوسازی نیز با سرعت پیش رفته است؛ از میان ۶۶۰ واحد نیازمند نوسازی، ۹۰ درصد تعیین تکلیف شده و تنها بخش کوچکی از پروژهها در انتظار توافق نهایی با مالکان است.
وی افزود: همچنین مقاومسازی ۵۹ واحد در چهار ساختمان اصلی با موفقیت انجام شده تا امنیت ساکنان افزایش یابد. طرحهای اسکان اضطراری هم به حداقل رسیده است؛ از بیش از ۵۰۰ خانوار اسکانیافته در هتلها، امروز تنها ۹۲ خانوار باقی ماندهاند که بهزودی به خانههای خود بازمیگردند.
انتهای پیام/
