تأمین «نیروی انسانی ماهر» دغدغهای اصلی در حوزه بهداشت محیط
احمد رضازاده مسئول واحد بهداشت محیط بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی امام سجاد (ع) به مناسبت چهارم مهر (۲۶ سپتامبر) روز جهانی بهداشت محیط در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری آنا به بررسی تاریخچه شکلگیری، وظایف و تحولات مهندسی بهداشت محیط در ایران پرداخت و اظهار کرد: این حوزه بیش از نیم قرن سابقه دارد و از تأمین آب آشامیدنی سالم تا بهسازی روستاها، کنترل فاضلاب و ارتقای بهداشت محیط در مراکز درمانی نقشآفرینی کرده است.
رضازاده با بیان اینکه خدمات بهداشت محیط در ایران سابقهای نزدیک به هفت دهه دارد از شکلگیری نخستین تشکیلات بهداشت محیط تا نقش حیاتی آن در مراکز درمانی امروز سخن گفت و درباره آغاز به کار بهداشت محیط در ایران و تشکیل یک ساختار منسجم در این حوزه اظهار کرد: تاریخچه خدمات بهداشت محیط به صورت یک فعالیت منسجم دولتی در ایران، چندین دهه سابقه دارد. فعالیتها از سال ۱۳۳۱ در وزارت بهداری وقت با تشکیل یکی از واحدهای فعال سازمان همکاری بهداشت مهندسی آغاز شد. در ابتدا، این مهندسان به صورت تیمهایی از کادر ستادی وزارتخانه در نقاط مختلف کشور فعالیت میکردند. وظیفه اصلی آنها تهیه دستورالعملها و فرمها در زمینههای مختلفی مانند کنترل مواد غذایی، مبارزه با حشرات و جوندگان، دفع زباله و بهسازی منابع آب بود.
وی تمرکز اصلی بهداشت محیط در دهه چهل خورشیدی را بهسازی منابع آب برشمرد و ادامه داد: آن سالها، یعنی از ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۵ تیمهای بهداشت محیط توانستند به اجرای پروژههای آب آشامیدنی در ۴۶ شهر کشور اقدام کنند. این پروژهها که با همکاری یک مشاور خارجی به نام «فیلد لیج» طراحی و اجرا شدند، از نظر تأمین آب آشامیدنی بسیار موفق بودند و سالها مورد بهرهبرداری قرار گرفتند.
مسئول واحد بهداشت محیط بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی امام سجاد (ع) دانشگاه آزاد واحد علوم پزشکی تبریز ادامه ادا: با توجه به خدمات مهم این تیم از سال ۱۳۳۵ ادارات مهندسی بهداشت به صورت یک اداره کل در بسیاری از استانهای کشور تشکیل شدند و گسترش یافتند. سال ۱۳۴۰ برای مدتی مهندسی بهداشت با بخش ریشهکنی مالاریا ادغام شد تا فعالیتهایش در مراکز استانها گسترش یابد؛ اما به دلایلی، ادامه فعالیت واحدهای ادغامیافته ممکن نشد و اداره کل مهندسی بهداشت مجدداً مستقل به کار خود ادامه داد. در همین دوره با تشکیل وزارتخانههایی مانند وزارت آب و برق، وظیفه تأمین آب شهری به آنها واگذار شد و بهداشت مهندسی تمرکز خود را بر بهسازی محیط و تأمین آب آشامیدنی در روستاها معطوف کرد.
به گفته رضازاده، یکی از اقدامات مهم این دوران، اعزام تعدادی از مهندسان رشتههای شیمی، ساختمان و الکترومکانیک به خارج از کشور بود تا در زمینه بهداشت محیط تخصص کسب کنند.
وی اظهار کرد: تأمین نیروی انسانی ماهر، همواره یکی از دغدغههای اصلی در حوزه بهداشت محیط بوده است. سالهای قبل و بعد از ۱۳۴۰، تعدادی از مهندسین رشتههای ساختمان و شیمی با استفاده از بورسهای تحصیلی به خارج از کشور اعزام شدند تا در زمینه مهندسی بهداشت تخصص کسب کنند. این فارغالتحصیلان، بعدها بنیانگذاران اصلی شرکتهای مشاورهای در زمینه آب و فاضلاب کشور شدند. در ادامه با گسترش فعالیتها، نیاز به توسعه نیروی انسانی در کشور بیشتر احساس شد.
مسئول بهداشت محیط بیمارستان امام سجاد(ع) به تبیین ساختار اداری بهداشت محیط در دهه ۴۰ خورشیدی پرداخت و عنوان کرد: اوایل تشکیل مهندسی بهداشت، نخستین دوره بهسازی برای لیسانسههای هود (شیمی، فیزیک، و...) در دانشکده بهداشت دانشگاه تهران فعالیت خود را آغاز کرد. این دوره در سال ۱۳۴۵ به دوره عالی بهسازی تبدیل شد. علاوه بر این، سال ۱۳۴۴، تشکیلات اداره کل مهندسی بهداشت شامل ادارات آب و فاضلاب، بهسازی (روستایی و شهری)، هوا و بهداشت محیط کار بود. فعالیتهای استانی به صورت مستقیم زیر نظر اداره کل قرار داشت.
رضازاده یکی از مهمترین تحولات قانونی که با ایجاد ساختار بهداشت محیط در ایران شکل گرفت را تصویب قانون مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی در سال ۱۳۴۶ دانست و گفت: این قانون نقش بزرگی در کنترل بهداشتی مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی ایفا کرد.
گفتوگو: محمد ابراهیمنژاد
انتهای پیام/
