چند عادت ساده، اما آگاهانه، از خاموش کردن نوتیفیکیشنها گرفته تا تمرکز بر یک کار در لحظه و نوشتن افکار پیش از خواب میتواند ذهن را آرامتر و بهرهوری را بیشتر کند. این تغییرات کوچک، احساس تسلط بر زمان و کیفیت زندگی را به شکل چشمگیری افزایش میدهند.
ذهن ما روزانه در معرض تصمیمگیریهای کوچک فراوانی قرار دارد، از پاسخ دادن به پیامها گرفته تا انتخاب محتوا در شبکههای اجتماعی و هر یک از این تصمیمهای خُرد انرژی ذهنی زیادی مصرف میکنند. در پایان روز، فرد احساس میکند هیچ کاری انجام نداده و زمانش از بین رفته، در حالی که واقعاً زمان کم نبوده بلکه تمرکز او تقسیم شده است.
با گسترش فناوریهای ارتباطی و رواج دورکاری، مرز میان کار و زندگی شخصی بیش از هر زمان دیگری کمرنگ شده است. بسیاری از کارکنان خود را موظف میدانند حتی خارج از ساعت اداری نیز به تماسها و پیامهای کاری پاسخ دهند که این کار عوارضی دارد.
وابستگی به گوشی یک سرگرمی بیضرر نیست. یک استاد دانشگاه آزاد، از برنامه ۶ هفتهای برای کمک به والدین میگوید که چگونه میتوانند کودکان خود را از دام اعتیاد دیجیتال رها کرده و با شروع مدارس عادتهای سالم را جایگزین کنند.
دبیر کارگروه سالمندی معاونت اجتماعی معاون اول رئیسجمهور در گفتوگو با آناتک:
عضو هیئت علمی و پژوهشگر سالمندی جهاد دانشگاهی با تأکید بر ضرورت برنامهریزی چندجانبه برای مواجهه با موج سالمندی در ایران گفت: حل این مسئله تنها از مسیر دولت نمیگذرد، بلکه نیازمند همکاری بیمهها، شهرداریها، استارتآپها و مشارکتهای مردمی است.
سالمندان امروز ایران در دنیایی زندگی میکنند که دیجیتالی شده، اما زیرساختهای آن برایشان طراحی نشده است. از بانکداری و سلامت گرفته تا خرید آنلاین و دسترسی به اطلاعات معتبر، همه نیازمند فناوریهای سادهشده هستند. دبیر کارگروه سالمندی معاونت فرهنگی و اجتماعی معاون اول رئیسجمهور توضیح میدهد که چگونه حمایت جدی دولت از استارتاپهای هوشمند میتواند گامی مؤثر در جهت تسهیل زندگی سالمندان در عصر فناوری باشد.
دبیر کارگروه سالمندی معاونت اجتماعی معاون اول رئیسجمهور در گفتوگو با آناتک:
با افزایش روزافزون جمعیت سالمندان و رشد سریع فناوریهای نوین، بسیاری از سالمندان در استفاده از ابزارهای دیجیتال با چالشهایی مواجه میشوند. حس بیارزشی، انزوا و ناتوانی در یادگیری تکنولوژی، از جمله مشکلات رایج آنهاست.
معماری سنتی ایران قرنها بر پایه آرامش و تداوم شکل میگرفت؛ از بادگیرهای یزد تا بافتهای تاریخی کاشان. اما با ورود اینترنت، همهچیز ناگهان تغییر کرد؛ ذائقهای که آرام رشد میکرد، به یکباره جهش یافت و معماری در برابر خواستههای تازه مردم دچار گسست شد.
دسترسی آسان به اطلاعات شخصی کاربران در فضای مجازی، آنها را در معرض سوءاستفاده شکارچیان آنلاین قرار میدهد. نوجوانان و سالمندان بیشترین قربانیان این تهدید هستند و ضعف قوانین و مجازاتهای ناکافی، مقابله با مجرمان سایبری را دشوار کرده است.
نفیسه افشاری بصیر، استادیار گروه معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد تهران میگوید: معماری سنتی ایرانی تحت فشار مدرنیته به حاشیه رفته، اما هرگز ناگزیر به کنار گذاشته شدن نیست. آینده موفق معماری در ترکیب هوشمندانه سنت و فناوری است.
تا همین دو دهه پیش، معاشرتهای ما بوی چای تازهدم و سلام و تعارفهای طولانی داشت. دیدارها در کوچه و بازار شکل میگرفت و فاصله نسلها با کلمات و احترامها حفظ میشد. اما امروز کافی است گوشی هوشمندمان را برداریم تا با یک «سلام» کوتاه یا حتی یک ایموجی، همان نقش را ایفا کنیم.
روزبهانی، مشاور و روانشناس هشدار میدهد که نوجوانان در صورت مواجهه با محدودیتهای افراطی و فاصله عاطفی والدین، مهارتهای معاشرت و آداب گفتوگو را در خانه نمیآموزند و این کمبود را در فضای مجازی جستوجو میکنند. به گفته او، گفتوگوی سازنده و الگو بودن والدین کلید تربیت اجتماعی سالم نسل جدید است.
صبح که گوشی را برمیدارید، صفحه نمایش پر از اعلانهایی از پیام دوستان و یادآوریهای کاری است تا خبرهای فوری شبکههای اجتماعی. ذهن شما هنوز آرام نگرفته، اما هر اعلان به نحوی توجه شما را جلب میکند و حس میکنید روزتان با عجله و بدون وقفه شروع شده است. این تجربه برای بسیاری از ما آشناست؛ لحظاتی که میخواهیم تمرکز کنیم یا استراحت کنیم، اما جریان مداوم نوتیفیکیشنها اجازه نمیدهد.
یک روانشناس گفت: فشار شبکههای اجتماعی بیش از همه متوجه دختران است؛ چرا که آنها بیشتر در معرض مقایسههای ظاهری، قلدری آنلاین و اضطراب ناشی از بازخوردهای مجازی قرار میگیرند.
نسل زد اغلب بهعنوان نسلی جسور و بیپروا معرفی میشود اما امیر مظاهری، جامعهشناس، معتقد است این ویژگیها محصول مستقیم شبکههای اجتماعی نیستند. او میگوید بخشی از این رفتارها در نسلهای پیشین هم وجود داشت، اما شرایط اجتماعی اجازه بروز آن را نمیداد و امروز شبکههای اجتماعی تنها بستری فراهم کردهاند که این شجاعت بیشتر دیده و برجسته شود.
فرض کنید از یک سایت اینترنتی خرید کردهاید؛ سفارش ثبت شده و از برنامه خارج شدهاید. حالا برای اطلاع از وضعیت ارسال، مدام به گوشی خود سر میزنید و منتظر پیامکی هستید. این وضعیت خستهکننده است، زیرا تمام تمرکز شما به گوشی معطوف شده است. در چنین شرایطی، فعالکردن نوتیفیکیشن یا اعلان برنامه میتواند کمککننده باشد و شما بدون نیاز به چککردن مداوم، از تغییر وضعیت سفارش مطلع میشوید.
وقتی تعداد نوجوانانی که گرفتار استفاده اعتیادگونه از شبکههای اجتماعی میشوند و تنها در چهار سال از ۷ به ۱۱ درصد میرسد، زنگ خطری جدی به صدا درمیآید؛ هشداری که سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد. یک کارشناس در گفتوگو با آناتک تأکید میکند حضور کودکان و نوجوانان در فضای مجازی به خودی خود ممنوع نیست؛ آنچه اهمیت دارد، کنترل و تناسب سنی محتوایی است که برای نوجوانان طراحی شده است.
یک روانشناس میگوید: وابستگی نوجوانان به فضای مجازی نهتنها ریتم خواب و کیفیت استراحت آنها را مختل میکند، بلکه با فعال کردن بیش از حد سیستم پاداش مغز، زمینهساز اضطراب، افسردگی و احساس تنهایی روزافزون میشود.
«سازندگان میخواهند ارزان بسازند و گران بفروشند»، به عقیده نسیم اشرافی، استاد دانشکده معماری یکی از مهمترین دلایل به صرفه نبودن ساخت خانههای سبز، طمع سازندگان است.