سرمایه‌گذاری داخلی؛ از چالش‌های بروکراسی تا راهکارهای تقویت تولید ملی
خبرگزاری آنا؛ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیام نوروزی خود در سال ۱۴۰۴ با تأکید بر نقش زمینه‌ساز دولت برای سرمایه‌گذاری مردم در بخش تولید گفتند: البته در جایی که مردم انگیزه یا توان سرمایه‌گذاری ندارند دولت می‌تواند به عنوان جایگزین و نه رقیب مردم، وارد میدان شود و سرمایه‌گذاری کند.
ایشان لازمه تحقق سرمایه‌گذاری در تولید را ایجاد عزم و انگیزه جدی در دولت و مردم دانستند و تأکید کردند: کار دولت، زمینه‌سازی و برداشتن موانع تولید و کار مردم، وارد کردن سرمایه‌های خرد و کلان خود در راه تولید است که در این صورت سرمایه‌ها دیگر به سمت امور مضرّ همچون ارز و طلا نخواهد رفت و در این زمینه بانک مرکزی و دولت نقش مؤثری دارند.
رهبر انقلاب اسلامی با این مقدمه، شعار سال ۱۴۰۴ را «سرمایه‌گذاری برای تولید» خواندند و ابراز امیدواری کردند با برنامه‌ریزی دولت و مشارکت مردم، گشایشی در امر معیشت ایجاد شود.
سرمایه‌گذاران داخلی به دلیل شناخت بهتر از شرایط اقتصادی کشور، قدرت انطباق بیشتری دارند و می‌توانند نقش محوری در رشد تولید و ایجاد اشتغال داشته باشند
در همین رابطه و به منظور بررسی چالش‌ها در سرمایه‌گذاری و راهکارهای تقویت تولید در کشور، گفت‌وگویی داشته‌ایم با مهدی صفرزاده دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی که در ادامه خواهیم خواند.
آنا: تثبیت نرخ دلار چه تأثیری بر تولید و سرمایه‌گذاری در کشور دارد؟
صفرزاده: تثبیت نرخ دلار می‌تواند دو اثر متضاد داشته باشد. از یک‌سو، ثبات ارزی به فعالان اقتصادی این امکان را می‌دهد که برنامه‌ریزی دقیقی برای تولید، واردات مواد اولیه و صادرات داشته باشند. کاهش نوسانات ارزی باعث می‌شود هزینه‌های سربار تولیدکنندگان کاهش یافته و انگیزه سرمایه‌گذاری در بخش تولید افزایش یابد.
اما از سوی دیگر اگر تثبیت نرخ ارز به‌صورت دستوری و بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های اقتصادی صورت گیرد، می‌تواند به بحران‌های اقتصادی منجر شود. نمونه آن را در برخی دوره‌های گذشته دیده‌ایم که تثبیت مصنوعی نرخ ارز، باعث افزایش واردات، کاهش رقابت‌پذیری تولید داخلی و در نهایت جهش ناگهانی قیمت ارز شده؛ بنابراین، سیاست‌گذاری ارزی باید بر اساس مدیریت علمی و کنترل تورم باشد، نه صرفاً یک اقدام موقتی برای کاهش التهابات بازار.
آنا: ارزیابی شما از شعار‌های سال چیست؟ چرا به این نقطه رسیدیم و شعار امسال در چه شرایطی انتخاب شده است؟ نقاط ضعف امروز کشور را چگونه تحلیل می‌کنید؟
صفرزاده: شعار‌های سال که از سوی مقام معظم رهبری تعیین می‌شود در واقع جهت‌گیری‌های راهبردی کشور را نشان می‌دهد. تأکید مکرر بر مسائل اقتصادی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که چالش اصلی کشور در این حوزه است. شعار امسال نیز دقیقاً بر دو عامل کلیدی یعنی «مهار تورم» و «رشد تولید» تمرکز دارد.
اما اینکه چرا به این نقطه رسیده‌ایم به چندین دهه سیاست‌گذاری نادرست، ضعف در برنامه‌ریزی اقتصادی، وابستگی بیش از حد به نفت و حمایت ناکافی از تولید داخلی برمی‌گردد. امروز نقاط ضعفی مانند تورم مزمن، کاهش ارزش پول ملی، نوسانات شدید اقتصادی و نبود امنیت سرمایه‌گذاری، چالش‌های اصلی کشور هستند. اینها مسائلی نیستند که با یک تصمیم کوتاه‌مدت حل شوند؛ بلکه نیازمند اصلاحات عمیق در ساختار اقتصادی، کاهش فساد و افزایش بهره‌وری هستند.
آنا: از نظر شما به عنوان یک دانشگاهی، کدام دستگاه‌ها ترک فعل داشته و امنیت سرمایه‌گذاری ایجاد نکرده‌اند؟
صفرزاده: ترک فعل در دستگاه‌های اقتصادی و اجرایی به معضل تبدیل شده؛ برخی نهاد‌ها مانند نظام بانکی به جای هدایت نقدینگی به سمت تولید، باعث افزایش نقدینگی بدون پشتوانه و رشد تورم شده‌اند. از سوی دیگر، دستگاه‌هایی مانند سازمان‌های صدور مجوز کسب‌وکار، وزارت صمت، سازمان امور مالیاتی و برخی نهاد‌های نظارتی به جای تسهیل امور، موانعی برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده‌اند.
یکی از مشکلات اصلی، نبود یک نظام حقوقی شفاف برای حمایت از سرمایه‌گذاران است. در بسیاری از موارد، عدم حمایت قضائی و نبود ضمانت اجرایی برای قرارداد‌های اقتصادی، باعث شده که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی ریسک سرمایه‌گذاری در ایران را بالا ارزیابی کنند.
آنا: با نگاهی به ۴۰ سال اخیر، چرا اکنون سرمایه داخلی مهم‌تر از سرمایه خارجی است؟
صفرزاده: سرمایه خارجی بدون شک برای توسعه اقتصادی ضروری بوده؛ اما در شرایط کنونی که تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی وجود دارند، تکیه بر سرمایه داخلی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. سرمایه‌گذاران داخلی به دلیل شناخت بهتر از شرایط اقتصادی کشور، قدرت انطباق بیشتری دارند و می‌توانند نقش محوری در رشد تولید و ایجاد اشتغال داشته باشند.
البته نباید فراموش کرد که یکی از دلایل فرار سرمایه از کشور، نبود امنیت اقتصادی و بی‌ثباتی سیاست‌هاست. اگر نتوانیم سرمایه داخلی را حفظ کنیم، جذب سرمایه خارجی نیز دشوار خواهد بود؛ بنابراین، اولویت اصلی باید بر ایجاد محیطی امن برای سرمایه‌گذاران داخلی باشد تا پس از آن بتوان سرمایه‌های خارجی را نیز جذب کرد.
آنا: رفع موانع تولید چه شد؟ بروکراسی در مقابل سرمایه‌گذاری چگونه و در کدام دستگاه‌ها برطرف می‌شود؟ مجلس شورای اسلامی چه وظیفه‌ای دارد؟
اولویت اصلی باید بر ایجاد محیطی امن برای سرمایه‌گذاران داخلی باشد تا پس از آن بتوان سرمایه‌های خارجی را نیز جذب کرد
صفرزاده: بروکراسی زائد همچنان یکی از موانع اصلی تولید در کشور بوده؛ بسیاری از کارآفرینان برای راه‌اندازی کسب‌وکار خود با موانع اداری متعددی روبه‌رو می‌شوند. برای نمونه، فرآیند دریافت مجوز‌های کسب‌وکار در ایران نسبت به بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته طولانی‌تر است.
مجلس شورای اسلامی باید با تصویب قوانین جدید، مسیر سرمایه‌گذاری و تولید را هموار کند. به‌عنوان نمونه، اصلاح قوانین مالیاتی برای کاهش فشار بر تولیدکنندگان، حذف مقررات دست‌وپاگیر و افزایش شفافیت اقتصادی از اقداماتی است که مجلس می‌تواند انجام دهد.
آنا: سهم دولت در هدایت سرمایه مردم چیست و چگونه می‌توان تمایل به سرمایه‌گذاری در بخش دولتی را افزایش داد؟ نقش دانشگاه‌ها چیست؟
صفرزاده: دولت باید نقش سیاست‌گذار را ایفا کند و نه نقش سرمایه‌گذار. تجربه نشان داده که ورود مستقیم دولت به اقتصاد معمولاً باعث ناکارآمدی و فساد می‌شود؛ بنابراین، دولت باید با سیاست‌های تشویقی، سرمایه‌های مردمی را به سمت بخش‌های مولد هدایت کند.
دانشگاه‌ها نیز می‌توانند با برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی، ارائه مشاوره به کارآفرینان و اجرای پروژه‌های تحقیقاتی در سرمایه‌گذاری، نقش مهمی در بهبود فضای اقتصادی ایفا کنند.
آنا: راهکار هدایت سرمایه‌های خرد چیست و چطور می‌توان این سرمایه‌ها را زودبازده کرد و تضمین سوددهی داد؟
صفرزاده: بهترین راه برای هدایت سرمایه‌های خرد، ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، حمایت از استارت‌آپ‌های نوآورانه و استفاده از روش‌هایی مانند تأمین مالی جمعی است.
دانشگاه‌ها می‌توانند با برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی، ارائه مشاوره به کارآفرینان و اجرای پروژه‌های تحقیقاتی در سرمایه‌گذاری، نقش مهمی در بهبود فضای اقتصادی ایفا کنند
برای تضمین سوددهی این سرمایه‌ها، باید بازار‌های مالی شفاف‌سازی شوند و دولت نیز حمایت‌هایی مانند کاهش مالیات بر سرمایه‌گذاری‌های مولد و ارائه ضمانت‌های دولتی برای پروژه‌های اقتصادی را در دستور کار قرار دهد.
آنا: چطور می‌توان انگیزه خروج از بازار طلا، دلار و مسکن را ایجاد کرد؟
صفرزاده: بازار‌های غیرمولد مانند طلا، دلار و مسکن به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی به مأمن سرمایه‌های سرگردان تبدیل شده‌اند. برای کاهش جذابیت این بازارها، می‌توان از روش‌هایی مانند مالیات بر عایدی سرمایه استفاده کرد که وضع مالیات بر معاملات سوداگرانه می‌تواند جذابیت این بازارها را کاهش دهد.
روش دیگر افزایش نرخ سود سرمایه‌گذاری در بخش تولید است؛ زیرا اگر بازدهی سرمایه‌گذاری در تولید افزایش یابد، مردم تمایل بیشتری به ورود به این بخش خواهند داشت. ثبات اقتصادی نیز راهگشاست به دلیل اینکه اگر تورم مهار و ارزش پول ملی تقویت شود، جذابیت بازار ارز و طلا کاهش می‌یابد.
آنا: توصیه شما برای بهبود شرایط سرمایه‌گذاری در کشور چیست؟
صفرزاده: کلید حل مشکلات اقتصادی کشور، ایجاد اعتماد و امنیت اقتصادی است. دولت باید با سیاست‌های پایدار، امنیت سرمایه‌گذاران را تضمین کند، مجلس باید قوانین حمایتی تصویب کند و بخش خصوصی نیز باید از فرصت‌ها به‌درستی استفاده کند. فقط در این صورت بوده که می‌توان به رشد اقتصادی پایدار دست یافت.
انتهای پیام/
