محیط آموزشی تعاملی چه تاثیری بر تفکر خلاق دانش‌آموزان دارد؟
به گزارش خبرگزاری آنا، طراحی آموزش کلاس درس مبتنی بر محیط آموزشی تعاملی به واسطه تلفیق نمایش‌های خلاق با روش تدریس پنج مرحله‌ای بایبی تأثیر مثبتی در پرورش مهارت تفکر خلاق و مؤلفه‌های آن نسبت به طراحی آموزشی کلاس درس مبتنی بر نمایش خلاق و طراحی آموزشی کلاس به شیوه متداول (سخنرانی) دارد.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «اثربخشی محیط آموزشی تعاملی به واسطه تلفیق نمایش‌های خلاق با روش تدریس پنج مرحله‌ای بایبی بر مهارت تفکر خلاق دانش‌آموزان» به این موضوع پرداخته است که محیط آموزش تعاملی به واسطه نمایش‌های خلاق موجب افزایش تفکر خلاق می‌شوند، زیرا جریان آموزش را به سمتی هدایت می‌کند که در آن دانش‌آموزان از طریق فعالیت و توجه بیشتر به جزییات پدیده و موضوع مورد یادگیری به تفکر بیشتر درباره مسائل برانگیخته می‌شوند و راه حل‌های متنوع را به طریق روش‌های بدیع ارائه می‌دهند.
* مهارت تفکر خلاق
به زعم این پژوهش مهارت تفکر خلاق یکی از مهارت‌های ده گانه زندگی است که مهارت‌های دیگر زندگی در پرتو این مهارت، کارایی مطلوب‌تری خواهند داشت؛ زیرا با این توانایی دانش‌آموزان می‌توانند با موقعیت‌های جدید سازگار شوند. تفکر خلاق در ترکیب چهار عامل اصلی به شرح زیر تعریف شده است:
خلاقیت و عناصر تشکیل دهنده آن تحت تأثیر آموزش افزایش می‌یابد
- سیالی (روانی): توانایی است که باعث افزایش تعداد پاسخ‌ها در موقعیت می‌شود.
- انعطاف‌پذیری: به معنای توانایی تفکر به راه‌های متفاوت برای حل کردن مسائل جدید است.
- اصالت (ابتکار): به معنای توانایی تفکر با شیو‌های است که با عادت‌های معمول همخوانی ندارد و متداول نیست. در اصل فکری منحصر‌به‌فرد است که همراه با جواب غیرمعمول، عجیب و زیرکانه است.
- بسط: به معنای توجه به جزئیات در حین انجام یک فعالیت است.
این پژوهش بیان می‌کند که نحوه آموزش دروس در مدرسه تأثیر زیادی بر شکل‌گیری تفکر خلاق دارد، اما باید توجه داشت تفکر خلاق فرایندی نیست که بتوان آن را در یک تلاش اولیه آموخت و نیازمند برنامه‌ریزی و طراحی مناسب است.
* تلفیق شیوه نمایش خلاق با روش پنج مرحله‌ای
تفکر خلاق و مؤلفه آن شامل انعطاف‌پذیری، ابتکار، روانی ذهن و بسط به وسیله آموزش افزایش می‌یابد
نتایج تحلیل فرضیه اصلی این پژوهش نشان داد که تلفیق شیوه نمایش خلاق با روش پنج مرحله‌ای بر خلاقیت و مؤلفه‌های تفکر خلاق شامل: بسط، انعطاف، سیالی و ابتکار در دانش‌آموزان دختر پایه چهارم ابتدایی تأثیر مثبت و معناداری دارد.
به گفته این پژوهش مشخص شد دانش‌آموزانی که با شیوه نمایش خلاق مبتنی بر روش پنج مرحله‌ای آموزش دیدند در مقایسه با دانش‌آموزانی که صرفاً با روش نمایش خلاق و روش سخنرانی آموزش دیده‌اند.، خلاقیت بیشتری از خود نشان دادند.
در تبیین یافته‌های حاصل از این پژوهش و مطابق با دیدگاه کاردانان حوزه خلاقیت می‌توان گفت تفکر خلاق و مؤلفه آن شامل انعطاف‌پذیری، ابتکار، روانی ذهن و بسط به وسیله آموزش افزایش می‌یابد. حال چنانچه این آموزش از نوعی باشد که فعالانه دانش‌آموزان را درگیر کند و به شکل یادگیری مشارکتی باشد، بی‌شک باعث پویا شدن ذهن دانش‌آموزان می‌شود.
* تاثیر آموزش در خلاقیت
نگاهی به پژوهش‌های گذشته در حوزه خلاقیت هم نشان داده است خلاقیت و عناصر تشکیل دهنده آن تحت تأثیر آموزش افزایش می‌یابد. بر اساس آنچه گفته شد، طراحی آموزشی مبتنی بر تلفیق روش پنج مرحله‌ای همراه با نمایش‌های خلاق موجب افزایش مهارت تفکر خلاق می‌شود و توجه به جنبه‌های مختلف در طراحی نمایش‌ها می‌تواند توانمندی دانش‌آموزان را در حل مسائل و یادگیری افزایش دهد.
در ادامه این پژوهش آمده است که با توجه به اهمیت پرورش خلاقیت در عصر امروز، شرایط تسهیل و رشد این ویژگی برای دانش‌آموزان در مدارس مفید است و معلمان می‌توانند با استفاده از روش‌های تدریس فعال و راهبرد‌های آموزشی متناسب با موضوع درسی، به افزایش مهارت تفکر خلاق و آفرینندگی در یادگیرندگان اقدام کنند.
در پایان این پژوهش به عنوان جمعبندی امده است که به مسئولین برنامه‌ریزی کتب درسی توصیه می‌شود در ابتدا و پایان هر مبحث درسی تمرین‌هایی مبتنی بر نمایش‌ها بگنجانند و همچنین معلمان را با شیوه تلفیق نمایش خلاق در برنامه درسی و آموزش موضوعات مختلف درسی و به‌کارگیری شیوه‌های ترکیبی راهبرد‌های آموزش در کلاس‌های درس آشنا کنند.
این پژوهش به کوشش زهرا بهاری (کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشی دانشگاه بوعلی سینا همدان)، مریم پورجمشیدی و حسین زنگنه (دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه بوعلی سینا همدان) انجام شده است.
انتهای پیام/
