در یک پژوهش بررسی شد؛
چالش‌های کارکردهای واسطه‌های تبادل فناوری
واسطه‌های نوآوری، دسته‌ای از بازیگران هستند که با گسترش نوآوری باز ظهور کرده و با ایفای نقش‌های مختلف موجب تسهیل و تسریع همکاری بین بازیگران نظام نوآوری می‌شوند.
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، همکاری‌های فناورانه بین بنگاهی به‌ویژه بین بنگاههای بزرگ صنعتی و شرکت‌های کوچک فناوری، برای خلق نوآوری و تحقق اقتصاد مبتنی بر دانش ضروری است؛ با‌این‌حال همکاری‌های بین بنگاهی اغلب با چالش‌هایی همراه است که نیازمند نقش‌آفرینی واسطه‌های نوآوری است.
باتوجه‌به نقش قابل توجه واسطه‌های تبادل در نظام نوآوری، شناسایی کارکردهای مورد انتظار از آنها برای توسعه همکاری‌های فناورانه، باتوجه به ویژگی‌های زمینه‌ای (مانند شرایط کشور‌های در حال توسعه مثل ایران) راهگشا خواهد بود.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «کارکردهای واسطه‌های نوآوری در فرآیند همکاری‌های فناورانه بین بنگاهی» به این موضوع پرداخته‌اند که در عصر اقتصاد دانشی، نوآوری به عنوان پیشران اصلی رشد صنعتی و توسعه اقتصادی شناخته شده است. سازمان‌های صنعتی، تجاری و نهاد‌های دولتی به دنبال خلق و توسعه فناوری‌های نوین برای افزایش رشد اقتصادی و بهره‌وری هستند.
* رویکرد نوآوری باز در سازمان
این پژوهش مطرح می‌کند که در گذشته، نوآوری بیشتر در داخل سازمان‌ها انجام می‌شد، اما با ظهور چالش‌های تأمین منابع داخلی و توزیع منابع نوآوری میان سازمان‌ها، رویکرد نوآوری باز شکل گرفت.
در این پژوهش مطرح شده است که به مرور زمان و با ظهور چالش‌هایی که شرکت‌های مختلف طی همکاری با آنها مواجه شدند موضوع واسطه‌های نوآوری مطرح شد. واسطه‌های نوآوری، دسته‌ای از بازیگران هستند که با گسترش نوآوری باز ظهور کرده و با ایفای نقش‌های مختلف موجب تسهیل و تسریع همکاری بین بازیگران نظام نوآوری می‌شوند.
در این پژوهش آمده است که واسطه‌های نوآوری بازیگران دارا‌ی موقعیت مرکزی در بازار هستند که از یک طرف نیاز‌های بنگاههای صنعتی را شناسایی کرده و از طرف دیگر افراد و نهاد‌هایی که منابع مکمل برای رفع آن نیاز‌ها را در اختیار دارند، شناسایی می‌کنند و طرفین عرضه و تقاضا را به هم متصل می‌کنند.
* کارکردهای واسطه‌های تبادل فناوری
نکته قابل ذکر در این پژوهش این است که بسیاری از فعالان نوآوری این تصور را دارند که واسطه‌های نوآوری بازیگرانی هستند که صرفاً به دنبال آشنا کردن طرفین همکاری با یکدیگر و کمک به شکل‌گیر‌ی همکاری هستند. ازاین‌رو اغلب مطالعات گذشته به کارکردهای ذیل بُعد مدیریت همکاری و تعامالت طرفین همکاری مانند تسهیل مذاکره بین طرفین و ارائه مشاوره اشاره کردند.
به زعم این پژوهش از طرف دیگر برخی دیگر از مطالعات نمود واقعی واسطه‌های نوآوری را پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ها در نظر گرفتند و لذا این دسته از مطالعات به کارکرد های مرتبط با توسعه بازار اشاره کردند.
از دیگر کارکرد‌هایی که تعداد بیشتری از مطالعات قبلی به آنها اشاره کرده‌اند می‌توان به کارکرد‌هایی مانند؛ ترویج و اطالع‌رسانی در مورد فناوری‌ها، اعتبارسنجی تقاضا و آینده‌پژوهی و رصد فناوری، شناسایی راهکار‌های فناورانه بالقوه اشاره کرد.
* بررسی واقعی بودن و اهمیت نیاز متقاضی
به گفته این پژوهش یکی از دغدغه‌های بنگاه های عرضه کننده فناوری در بوم‌سازگان نوآوری کشور این است که در برخی موارد بنگاههای صنعتی بدون داشتن نیاز واقعی و صرفاً باهدف نمایش یا پیرو‌ی از دستور‌های مدیران بالادستی، وارد فرآیند اعلام نیاز فناورانه و همکاری می‌شوند.
این پژوهش مطرح می‌کند که در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که همکاری و تعامل بین بنگاه‌ها با موفقیت همراه باشد؛ زیرا حتی اگر بنگاه دانش‌بنیان محصول یا فناوری مناسب برای رفع نیاز را توسعه دهد، چون متقاضی نیاز واقعی به آن محصول ندارد حاضر به صرف هزینه برای به کارگیری آن محصول نیست.
به زعم این پژوهش حضور واسطه‌های نوآوری به منظور انجام ارزیابی‌های لازم در مورد واقعی بودن نیاز فناورانه مطرح شده، بررسی اهمیت نیاز و همچنین حجم بازار آن ضروری است. به صورت کلی واسطه‌های نوآوری با انجام فعالیت های مختلف می‌توانند این کارکرد را ایفاء کنند که عبارتاند از:
- اعتبارسنجی تقاضا
- انجام مطالعات بازار و امکان سنجی
- اعتبارسنجی متقاضی
- اخذ تضمین خرید محصول یا فناوری یا دریافت پیش‌پرداخت
در پایان پژوهش حاضر آمده است که سیاست‌گذاران نیز باتوجه به کارکردهای متنوعی که از این بازیگران نظام نوآوری انتظار می‌رود، می‌توانند حمایت‌های خود را به کارکردهای مختلف اختصاص دهند و فقط بر یک یا چند کارکرد خاص متمرکز نشوند.
همچنین باید توجه داشت که یکی از چالش‌های اصلی واسطه‌های تبادل فناوری در نظام نوآوری ایران، کنار گذاشته شدن توسط طرفین همکاری پس از مراحل اولیه است که این موضوع به این دلیل است که واسطه‌ها صرفاً بر ارائه کارکرد‌هایی متمرکز هستند که ارزش افزوده خاصی برای طرفین همکاری به همراه ندارد؛ لذا لازم است که واسطه‌ها باتوجه به مجموعه کارکردهای شناسایی شده در این پژوهش، بر ارائه مجموعه گسترد‌ه‌ای از آنها متمرکز شوند و با نقش آفرینی مناسب مانع از حذف خود توسط طرفین همکاری شوند.
این پژوهش به کوشش آرمان خالدی و رضا اسدی‌فرد (استادیار گروه سیاست نوآوری و آینده‌نگاری پژوهشکده مطالعات فناوری تهران) و سید‌رضا میرزائی دورکی (پژوهشگر، گروه سیاست نوآوری و آینده‌نگاری پژوهشکده مطالعات فناوری تهران) انجام شده است.
انتهای پیام/
