نگاهی به وضعیت سلامت ایران از منظر شاخص‌های لگاتوم
بر اساس آخرین ارزیابی لگاتوم، وضعیت سلامت در میان سایر شاخص‌های حکمرانی وضعیت مناسبتری دارد و بهترین رتبه ایران محسوب می‌شود
به گزارش آنا، یکی از شاخص‌هایی که هر ساله وضعیت سطح رفاه، کیفیتت زندگی و کامیابی را در کشورهای مختلف ارزیابی می‌کند شاخص لگاتوم یا Legatum Prosperity Index است. نتایج این ارزیابی برای سال ۲۰۲۳ در روز‌های گذشته اعلام شد که بر اساس آن ایران در شاخص سلامت با رتبه ۵۸ در میان ۱۲ شاخص دیگر از جمله کیفیت اقتصادی، حکمرانی، آزادی فردی، امنیت و ایمنی، سرمایه اجتماعی، سلامتی، محیط‌زیست، شرایط زندگی و زیرساخت‌ها رتبه بهتری کسب کرد. در واقع می‌توان گفت که حمرانی سلامت وضعیت بهتری در میان سایر شاخص‌ها داشته است.
در شاخص لگاتوم برای ارزیابی شاخص سلامت زیرشاخص‌هایی مانند دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، کیفیت مراقبت‌های بهداشتی، نتایج بهداشتی مانند امید به زندگی، نرخ مرگ و میر نوزدان و بزرگسالان و سلامت روان جمعیت و دسترسی به خدمات مربوطه را مورد ارزیابی و مقایسه قرار می‌دهند.
اگرچه به غیر لگاتوم می‌توان شاخص‌های دیگری نیز در نظر گرفت با این حال برخی از آمار‌ها در حوزه‌های مختلف وضعیت را تا حد زیادی روشن کرده و بر اساس آن می‌توان دریافت که سلامت ایران در کجا ایستاده است.
وضعیت مرگ و میر نوزدان
مثلا در زیرشاخص مرگ و میر کودکان و نوزادان بر اساس آخرین آمار‌های وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۲، میزان مرگ و میر کودکان کمتر از ۵ سال ۱۵.۵۱ در هزار تولد زنده و همچنین میزان مرگ و میر نوزادان کمتر از ۳۸ روز، ۸.۳ در هر هزار تولد زنده است.
مقایسه این آمار‌ها با گذشته نشان از رشد وضعیت مراقبت از نوزدان و کودکان است اگرچه به گفته صابر جباری رئیس مرکز سلامت جمعیت و مدارس وزارت بهداشت کودکان به دلیل ابتلا به بیماری‌های عفونی و انگلی مانند اسهال و استفراع، در گذشته جان خود را از دست می‌دادند، اما علل مرگ‌ومیر کودکان در این روز‌ها متفاوت است. «سوانح و حوادث غیرعمدی» مانند حوادث ترافیکی و غرق شدگی، شایع‌ترین علل مرگ کودکان «یک تا ۵۹ ماهه» در این روز‌ها هستند. این نشان می‌دهد که اگر سوانح ترافیکی و یا غرق شدگی کاهش پیدا کند چه بسا آمار مرگ و میر در این حوزه نیز کاهش پیدا کرده و رتبه ایران در شاخص لگاتوم نیز افزایش پیدا کند.
کاهش میزان مرگ و میر نوزدان با توجه به قانون جوانی جمعیت یکی ازمهمترین برنامه‌های وزارت بهداشت است که بر اساس آن «کاهش میزان مرگ‌ومیر کودکان در سوانح و حوادث غیرعمدی و بیماری‌های شایع کودکان»، «افزایش تغذیه با شیر مادر» و «توجه به احیا کودکان» از جمله اولویت‌های این وزارت‌خانه در سال ۱۴۰۳ قرار گرفت.
امید به زندگی
یکی دیگر از زیرشاخص‌هایی که در لگاتوم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، وضعیت امید به زندگی است که بر اساس آماری که سال گذشته سید صولت مرتضوی وزیر وقت رفاه اعلام کرد، توسط نرخ امید به زندگی در ایران پیشرفت زیادی داشته و به بیش از ۷۸ سال رسیده است. این یک روند عمومی بوده و تقریباً تمام مردم کشورهای منطقه امید به زندگی بالایی دارند. همچنین بنابر اعلام وزارت بهداشت و بر اساس آخرین سر شماری انجام شده امید به زندگی در مردان سالمند ۶۰ تا ۶۴ سال در حدود ۲۱.۴ و در زنان ۶۰ تا ۶۴ سال ۲۳.۴ سال است. افزایش امید به زندگی در ایران به دلیل پیشرفت‌های پزشکی و پوشش بالای واکسیناسیون و در نتیجه کاهش مرگ و میر‌های ناشی از بیماری‌های عفونی، آموزش و آگاهی عمومی در رابطه با سلامت، بهبود تغذیه، کاهش مرگ و میر نوزادان، توسعه زیرساخت‌های بهداشتی، برنامه پیشگیری از بیماری‌ها و غربالگری‌های مختلف و همچنین تغییرات اجتماعی و اقتصادی مثبت رخ داده است.
وضعیت دسترسی به خدمات بهداشتی
در دهه شصت و همزمان با جنگ تحمیلی، نظام سلامت ایران با راه‌اندازی شبکه بهداشت یکی از جسورانه‌ترین و در عین کاراترین سیستم‌های بهداشتی را طراحی و اجرا کرد. این شبکه با تأسیس خانه‌های بهداشت روستایی و به کارگیری افرادی به نام بهورز جمعیت روستایی ایران که در آن زمان بیشترین گروه جمعیتی ایران را شامل می‌شدند تحت پوشش خدمات مراقبت از سلامت قرار داد. پس از چند دهه موفقیت این شبکه در دهه ۹۰ مراکز جامع سلامت نیز تأسیس تا جمعیت شهری نیز تحت پوشش این خدمات قرارگیرد چرا که جمعیت شهری به ویژه حواشی آن علی‌رغم دسترسی مناسب به خدمات درمانی، از خدمات پیشگیری و بهداشتی بهره کمتری داشتند. در همین راستا برنامه‌هایی مانند، کمپین‌های پیشگیری از فشار خون، دیابت و سلامت خانواده نیز اجرا شد که در سال ۱۴۰۲ بر اساس اعلام حسین فرشیدی معاون سابق بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، برنامه سلامت خانواده ۱۹۵ شهر و ۶ منطقه از تهران و به طور کلی حدود جمعیت ۲۷ میلیون نفر را پوشش داده است. همچنین بیش از ۴۶ میلیون نفر یعنی بیش از نیمی از جمعیت کشور تحت پوشش غربالگری‌های سلامت قرار گرفت.
سلامت روان ایرانیان
یکی دیگر از زیرشاخص‌های لگاتوم وضعیت سلامت روان است. در رابطه با این شاخص اگرچه هنوز نتایج ارزیابی سلامت روان ایرانیان اعلام نشده است با این برخی از آمار‌های اعلامی مانند آنچه محمد رضا شالبافان مدیرکل دفتر سلامت روان و اعتیاد وزارت بهداشت به آنا گفت، شیوع اختلالات سلامت روان در میان ایرانیان حدود ۲۵ درصد است و بیشترین اختلالات شایع، اختلالات خلقی و در رأس آنها افسردگی است، همچنین اختلالات اضطرابی مانند بسیاری از نقاط جهان نیز شایع هستند.
گفتنی است تا پایان سال ۱۴۰۲ وزارت بهداشت، ۸۳ مرکز سلامت روان با عنوان سراج را راه‌اندازی کرده بود که قرار بود این مراکز به ۱۰۰ مرکز افزایش پیدا کند، همچنین بر اساس اعلام وزارت بهداشت بیش از ۳هزار روانشناس یعنی به ازای هر ۲۰ هزار نفر جمعیت یک روانشناس در مراکز دولتی فعالیت می‌کند. اگرچه میزان دسترسی به روانشناس در مراکز دولتی وزارت بهداشت عدد مطلوبی نیست با این حال با توجه به اینکه مراکز دولتی دیگری مانند بهزیستی نیز مراکز خاص خود را داشته و همچنین فعالیت روانشناسان به صورت خصوصی تا حدی این کمبود‌ها پوشش داده می‌شود، اما لازم است که برای افزایش دسترسی عموم مردم این شاخص مراکز بیشتری راه‌اندازی و شاخص دسترسی به خدمات روانشناسی به ازای جمعیت افزایش پیدا کند.
انتهای پیام/
