گروه خونی یا فال روزانه؛ نگاهی علمی به یک ادعای عجیب!

خبرگزاری آنا- محمدامین پورحسینقلی: گروه‌های خونی شاخصی پزشکی است که به دسته‌بندی خون بر اساس وجود یا عدم وجود آنتی‌ژن‌ها و آنتی‌بادی‌ها  در سطح گلبول‌های قرمز می‌پردازد. سیستم گروه خونی ABO، که شامل چهار گروه خونی A، B، AB و O است، بر اساس نوع آنتی‌ژن‌های موجود در سطح گلبول‌های قرمز تعیین می‌شود. علاوه بر این، فاکتور رزوس (Rh factor) نیز به عنوان یک عامل مهم دیگر در گروه‌های خونی شناخته می‌شود که می‌تواند مثبت (+) یا منفی (-) باشد. شناخت گروه خونی افراد برای انجام کارهایی همچون انتقال خون ، پیوند اعضا و همچنین در برخی موارد برای تعیین سازگاری در بارداری اهمیت دارد.

بیشتر بخوانید

«ریکی»؛ دستانی که بیشتر جیب‌ها را خالی می‌کنند تا دردها را درمان!

راز مثلث برمودا کشف شد!/ وقتی غرق در تئوری‌های توطئه می‌شویم!

کف‌بینی؛ وقتی خطوط دست، مسیر سرنوشت را گم می‌کنند!

 یکی از عجیب‌ترین ادعا‌های شبه‌علمی این است که گروه خونی شما می‌تواند شخصیتتان را پیش‌بینی کند. این ایده ابتدا در ژاپن مطرح شد و به‌سرعت در فرهنگ عمومی برخی کشور‌ها جا باز کرد. اما آیا واقعاً گروه خونی تعیین‌کننده شخصیت است؟ یا این یک روش جذاب برای ساده‌سازی روان انسان است؟ اجازه بدهید از خودم شروع کنم. من گروه خونی A+ دارم و طبق این تئوری باید فردی منظم، حساس و سخت‌کوش باشم. خب، تا حدی شاید درست باشد، من سعی میکنم آدم منظمی باشم. سخت کوش؟ شاید بله. ولی حساس؟ خیر. بنده کلا پوست کلفت هستم. آیا این واقعاً به خونم مربوط است یا صرفاً نتیجه عادت‌ها و تجربیات زندگی‌ام است؟ به‌عبارت دیگر، اگر فردی با گروه خونی O همین خصوصیات را داشته باشد، باید چه کنیم؟

این تئوری اغلب از ویژگی‌های کلی استفاده می‌کند که تقریباً به هر کسی قابل تعمیم است. مثلاً می‌گویند افراد با گروه خونی B خلاق هستند، ولی کمی خودخواه یا گروه خونی O، رهبر بالفطره است. چنین جملاتی نه‌تنها مبنای علمی ندارند، بلکه بیشتر شبیه فال‌های روزانه‌اند که همه در آنها چیزی برای خود پیدا می‌کنند.

چرا این ایده محبوب است؟

دانش علمی نشان می‌دهد که شخصیت انسان‌ها از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و تجربیات زندگی شکل می‌گیرد. هیچ مطالعه معتبر علمی تاکنون ارتباط معناداری بین گروه خونی و شخصیت پیدا نکرده است. به‌عبارت دیگر، شخصیت شما به گروه خونی‌تان هیچ ارتباطی ندارد. یکی از مشکلات بزرگ در این ادعاها، استفاده از اثر فورر است؛ پدیده‌ای که باعث می‌شود افراد توصیفات مبهم و کلی را به خود نسبت دهند. مثلاً اگر بگویند تو کمی درون‌گرا هستی ولی وقتی لازم باشد برون‌گرا می‌شوی! تقریباً همه می‌توانند با این توصیف موافق باشند.

محبوبیت این تئوری چند دلیل ساده دارد. اول سادگی این تئوری است. مردم دوست دارند که شخصیت را به یک عامل مشخص ربط دهند، چون درک و پیش‌بینی رفتار‌ها را آسان‌تر می‌کند. دوم جذابیت آن است. این ایده به افراد حس خاص بودن می‌دهد. مثلاً اگر کسی بگوید تو، چون گروه خونی A داری، خیلی منظم و دقیق هستی، احتمالاً لبخند رضایت‌بخشی خواهید زد. سوم نوعی بهانه سازی است. گروه خونی بهانه‌ای عالی برای توجیه رفتارهاست. مثلاً اگر کسی با گروه خونی B لجوج باشد، می‌گوید خب، تقصیر گروه خونی من است!

وقتی گروه خونی تبدیل به ابزار بازاریابی می‌شود

این تئوری آن‌قدر محبوب شده که در برخی کشورها، حتی برای بازاریابی هم استفاده می‌شود. شرکت‌های تولیدکننده لوازم آرایشی و مکمل‌های غذایی محصولاتی مخصوص گروه خونی طراحی کرده‌اند. تصور کنید یک بطری ویتامین با این پیام باشد: برای گروه خونی A، مخصوص افراد حساس و سخت‌کوش! این نوع بازاریابی شاید جذاب باشد، اما علمی نیست.

از شوخی تا خطر

ممکن است بگویید خب، این که فقط یک سرگرمی است. اما مشکل اینجاست که این باور‌ها می‌توانند خطرناک شوند. مثلاً اگر کسی باور داشته باشد که به دلیل گروه خونی‌اش مستعد بیماری خاصی نیست، ممکن است از آزمایش‌ها و چکاپ‌های ضروری غافل شود. اینجا جایی است که یک ایده ساده به یک تهدید جدی برای سلامت تبدیل می‌شود.

در علم روان‌شناسی، نظریه‌های معتبر زیادی برای درک شخصیت وجود دارد، از جمله نظریه پنج عامل بزرگ شخصیت که به ویژگی‌هایی مانند برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی و انعطاف‌پذیری می‌پردازد. این نظریه‌ها بر پایه شواهد علمی و آزمایش‌های متعدد طراحی شده‌اند، نه بر اساس گروه‌های خونی.

در پایان، بگذارید خیالتان را راحت کنم: گروه خونی شما ممکن است نقش مهمی در نجات جانتان در اتاق عمل داشته باشد، اما هیچ نقشی در منظم بودن، خلاقیت، یا لجاجت شما ندارد. اگر سخت‌کوش هستید، به‌خاطر تلاش‌ها و اراده‌تان است، نه گلبول‌های قرمزتان؛ و اگر گاهی لج‌بازید، شاید تقصیر تربیت یا حتی فصل تولدتان باشد (شوخی کردم! به فصل تولد هم ربطی ندارد)، اما قطعاً خونتان در این ماجرا بی‌گناه است!

 پس دفعه بعد که کسی گفت: "تو، چون گروه خونی A داری، آدم محتاطی هستی! "، لبخند بزنید و بگویید: "شاید هم، چون دوست ندارم گلدانم بشکند محتاطم! " شخصیت شما خیلی پیچیده‌تر از چیزی است که در چند قطره خون خلاصه شود، پس به‌جای نگاه به گروه خونی، به شخصیت واقعی خودتان افتخار کنید.