چرا توسعه مراکز خصوصی جمع آوری پلاسما و مشوق‌های صادراتی دنبال می‌شود؟
یک متخصص خون شناسی بالینی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در یادداشتی به انگیز حامیان توسعه مراکز خصوصی جمع آوری پلاسما پرداخت.
گروه سلامت خبرگزاری آنا- کریم شمس؛ در جمهوری اسلامی ایران، صادرات به دلیل یارانه‌های پنهان و آشکار در بخش انرژی و مواد اولیه همواره از مباحث مورد توجه بوده است. این حمایت‌ها که به‌منظور تقویت صنایع داخلی و کمک به تولیدکنندگان انجام می‌شود، فرصت‌ها و چالش‌هایی را در اقتصاد کشور ایجاد کرده است.
در حوزه علوم پزشکی، این یارانه‌ها تأثیر چشمگیری دارند. دولت برای حمایت از بیماران، یارانه‌های گسترده‌ای را برای مواد دارویی، تجهیزات پزشکی و فرآورده‌های مرتبط تخصیص داده است و جمع آوری پلاسمای خون در ایران به شدت به این یارانه‌ها وابسته است؛ همین موضوع، این حوزه را به یک فرصت اقتصادی قابل‌توجه در عرصه صادرات تبدیل کرده است.
نقش یارانه‌ها در کاهش هزینه‌های جمع‌آوری پلاسما
در جمع آوری پلاسما، اثر یارانه‌ها به وضوح دیده می‌شود. تجهیزات لازم برای جمع‌آوری پلاسما از جمله کیسه‌های پلاسما با ارز نیمایی وارد کشور می‌شوند و هزینه هر کیسه برای جمع‌آوری پلاسما در حدود ۲ تا ۳ دلار است.
مواد مصرفی هر کیسه و آزمایش‌های مربوط به بیماری‌های منتقل‌شونده از راه خون نیز با نرخ‌های یارانه‌ای تامین می‌شود. به‌طور متوسط، هزینه آزمایش‌های مرتبط با هر واحد پلاسما حدود ۳ تا ۴ دلار است که این هزینه‌ها نیز از یارانه‌های پنهان تأمین می‌شوند.
همچنین، نرخ حامل‌های انرژی در ایران، از جمله سوخت‌های فسیلی و برق مصرفی سردخانه‌ها و دستگاه‌های جمع‌آوری پلاسما، به‌طور قابل توجهی پایین‌تر از نرخ جهانی است. این اختلاف قیمت گاهی تا ۵۰ تا ۱۰۰ برابر ارزان‌تر از نرخ‌های بین‌المللی است و هزینه‌های عملیاتی جمع‌آوری‌کنندگان پلاسما را کاهش می‌دهد.
تفاوت هزینه‌های نیروی انسانی و مزیت رقابتی
یکی دیگر از عوامل مهم، نرخ پایین دستمزد‌ها در ایران است. میانگین دستمزد نیروی انسانی در مراکز اهدای پلاسما در ایران بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار در ماه است، در حالی که در کشور‌های اروپایی یا ایالات‌متحده این رقم گاهی به ۳ تا ۵ هزار دلار می‌رسد. این تفاوت چشمگیر در هزینه‌ها باعث افزایش رقابت‌پذیری جمع‌آوری‌کنندگان پلاسما در ایران در بازار‌های جهانی می‌شود.
پرداخت به اهداکنندگان پلاسما
پرداختی به اهداکنندگان نیز در ایران بسیار کمتر از کشور‌های دیگر است. در کشور‌های اروپایی، اهداکنندگان به ازای هر بار اهدا ۳۵ تا ۵۰ دلار دریافت می‌کنند، اما در ایران این مبلغ به کمتر از ۷ یا ۸ دلار می‌رسد. این اختلاف در پرداختی‌ها هزینه‌های جمع‌آوری پلاسما در ایران را کاهش داده و باعث سودآوری بیشتر این مراکز می‌شود.
تفاوت نظارت بهداشتی و مالی در ایران و کشور‌های پیشرفته
در کشور‌های پیشرفته، نظارت‌های مالی و بهداشتی بسیار سختگیرانه‌ای بر فرآیند‌های جمع‌آوری و تجارت پلاسما اعمال می‌شود. نهاد‌های مالی و بهداشتی، تمامی مراحل جمع‌آوری و توزیع را بررسی می‌کنند تا از شفافیت و انطباق با استاندارد‌های بهداشتی اطمینان حاصل شود.
در مقابل، در ایران، به دلیل نبود نظارت کافی از سوی ارگان‌های مالی و بهداشتی، اطلاعات شفافی از حاشیه سود مراکز جمع‌آوری پلاسما وجود ندارد و این فعالیت‌ها در فضایی کاملاً غیرشفاف انجام می‌شوند.
آسیب به اهداکنندگان خون داوطلبانه
گسترش مراکز جمع‌آوری پلاسما پولی، به اعتماد عمومی و انگیزه‌های انسانی برای اهدای خون داوطلبانه آسیب وارد کرده است. با تمرکز این مراکز بر جذب اهداکنندگان پولی، سرمایه اجتماعی اهداکنندگان داوطلب به خطر افتاده و انگیزه‌های انسانی کاهش یافته است.
وضعیت بازار جهانی و ایران
در بازار‌های جهانی، ارزش‌گذاری پلاسما بر اساس استاندارد‌های ثابت صورت می‌گیرد و پلاسما‌های ایرانی، مشابه دیگر کشورها، بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار در بازار جهانی ارزش‌گذاری می‌شوند. با این حال، هزینه تولید پلاسما در ایران به دلیل یارانه‌ها، بین ۲۰ تا ۴۰ دلار در هر لیتر است، در حالی که این رقم در کشور‌های اروپایی و آمریکا بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ دلار است. این اختلاف هزینه باعث افزایش سودآوری جمع‌آوری‌کنندگان پلاسما در ایران شده و انگیزه آنها را برای صادرات افزایش می‌دهد.
چالش تأسیس پالایشگاه پلاسما
راه‌اندازی یک پالایشگاه پلاسما با ظرفیت ۳۰۰ هزار لیتر و تکنولوژی روز حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار هزینه دارد. این در حالی است که جمع‌آوری‌کنندگان پلاسما پولی به دلیل سودآوری وضعیت فعلی و هزینه‌های پایین سرمایه‌گذاری، تمایلی به تأسیس پالایشگاه ندارند.
پس از راه‌اندازی پالایشگاه، شرکت‌ها موظف خواهند بود با نرخ تعدیل‌شده و شفاف، پلاسمای خود را در اختیار پالایشگاه قرار دهند. این فرآیند نیازمند شفافیت، سرمایه‌گذاری زیاد و نظارت دقیق است.
راه‌حل‌ها و نظارت‌های ضروری
سازمان بهداشت جهانی و بسیاری از مراکز علمی توصیه می‌کنند که جمع‌آوری پلاسما باید به‌صورت داوطلبانه و برای تأمین داروهای مشتق از پلاسما برای بیماران داخلی صورت گیرد. همچنین تجارت پلاسما در ایران باید تحت نظارت سخت‌گیرانه قرار گیرد و سرمایه‌گذاری در تأسیس پالایشگاه‌های بومی با فناوری روز به‌عنوان راهبرد اصلی دنبال شود.
تبدیل سازمان انتقال خون ایران از حالت دولتی به یک سازمان ملی غیرانتفاعی برای مدیریت جمع‌آوری پلاسما براساس نیاز واقعی و نه نیاز‌سازی تجاری و پیوند زدن جمع آوری پلاسما در بخش خصوصی به عنوان مشوق سرمایه گذاری در تاسیس پالایشگاه می‌تواند از سوءاستفاده‌ها جلوگیری کرده و دسترسی به داروهای مشتق از پلاسما برای بیماران نیازمند را تضمین کند.
انتهای پیام/
