سودای استقلال اداره کل تجهیزات پزشکی؛ یک نوستالژی یا رویایی برای آینده؟

به گزارش آنا- یاسر مختاری؛ اداره کل تجهیزات پزشکی، ذیل سازمان غذا و دارو یکی از مهمترین نهاد‌های رگولاتوری کالا‌های سلامت محور اعم از کالا‌های تشخیصی، درمانی، کمک درمانی و ملزومات مصرفی در کشور است که به عنوان یکی از مهمترین ادارات کل سازمان غذا و دارو در حال فعالیت است و مدیرکل آن نیز از سوی رئیس سازمان غذا و دارو که همزمان معاون وزیر بهداشت است منصوب می‌شود.

تمامی زنجیره تجهیزات و ملزومات پزشکی تحت نظر این سازمان این سازمان بوده و هرگونه، تولید و واردات مواد اولیه یا کالای نهایی نیز بای با مجوز این سازمان صورت بگیرد، لذا با توجه به نقشی که این اداره کل در  تأمین کالای پزشکی و سلامت محور در کشور دارد، جایگاه خاصی در نظام سلامت کشور پیدا کرده است.

یک سابقه از اداره کل تجهیزات پزشکی

تأمین تجهیزات پزشکی در کشور تا پیش از تشکیل سازمان غذا و دارو در دهه ۸۰ خورشید ذیل معاونت درمان وزارت بهداشت بود اگرچه پیش از آن هم در چارچوب معاونتی در وزارت بهداری سابق به نام حوزه معاونت دارویی، غذایی و آزمایشگاهی صورت می‌گرفت با این حال در سال ۱۳۸۹ با مصوبه شورای عالی اداری سازمان غذا و دارو تشکیل و امور مرتبط با تجهیزات و ملزومات پزشکی نیز ذیل این سازمان قرار گرفت.

اگرچه این اداره کل از ستاد وزارت بهداشت به سازمان غذا و دارو که خود تابع وزارت بهداشت است، انتقال یافت با این حال هر از گاهی تلاش‌هایی برای بازگشت به ستاد وزارت‌خانه انجام می‌شود. این تلاش‌ها هر بار با بهانه‌ای انجام می‌شود، در زمان صدارت قاضی‌زاده هاشمی نیز تلاش‌هایی صورت گرفت، اما اداره کل تجهیزات پزشکی همچنان ذیل سازمان غذا و دارو باقی‌ماند با این حال سید حسن قاضی زاده هاشمی وزیر وقت بهداشت در آن زمان طی حکمی رضا مسائلی که مدیرکل تجهیزات پزشکی بود را همزمان مشاور خود کرد تا وی به صورت مستقیم نه به رئیس سازمان غذا و دارو بلکه به شخص وزیر گزارش دهد.

با آمدن سعید نمکی به وزارت بهداشت او نه تنها اداره کل تجهیزات پزشکی، بلکه با تشکیل قرارگاهی در دل سازمان غذا و دارو، تمامی این ارکان این سازمان را تحت سیطره خود قرار داد. پس از نمکی و آمدن بهرام عین‌الهی قرارگاه موجود نیز رفت و روال طبیعی سازمان غذا و دارو جریان پیدا کرد. حال چندماه از رفتن بهرام عین‌اللهی و آمدن محمد رضا ظفرقندی به وزارت بهداشت، مهدی پیرصالحی هم جایگزین سید حیدر محمدی در سازمان غذا و دارو شد. این اتفاق بهانه‌ای شد تا بار دیگر برخی از انجمن‌های صنفی و همچنین نمایندگان مجلس خواستار استقلال اداره کل تجهیزات پزشکی از سازمان غذا و دارو و رفتن آن به ستاد وزارت بهداشت شوند.

سودای استقلال

چراغ اول درخواست جدایی تجهیزات پزشکی از سازمان غذا و دارو را احمد مسلمی، رئیس انجمن صنفی متخصصین تجهیزات پزشکی کشور که در حال با حاضر با یکی دیگر از انجمن‌های مرتبط با تجهیزات پزشکی به نام اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی ایران هم سو است، روشن کرد. او در نامه خود به ظفرقندی وزیر بهداشت، تمرکز حوزه تجهیزات پزشکی ستاد وزارت‌خانه و دانشگاه‌های علوم پزشکی را خواستار شد. استدلال مسلمی جلوگیری از دخالت افراد غیر متخصص در سطوح مدیریتی تجهیزات پزشکی، جلوگیری از تقسیم یک حوزه تخصصی به حوزه‌های سرمایه‌ای و مصرفی در معاونت‌های درمان و غذا و دارو دانشگاه‌های علوم پزشکی بود.

همزمان با این نامه، حسیعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به وزیر بهداشت همین خواسته را به گونه‌ای دیگر مطرح کرد و نوشت: حوزه تجهیزات پزشکی  نیازمند بازنگری بوده و عملکرد سازمان غذاو دارو نمی‌تواند پاسخگوی نیاز‌های این بخش از حوزه سلامت باشد چرا که تجهیزات پزشکی هیچ وقت اولویت اصلی سازمان غذا و دارو نبوده است.

رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در پایانِ نامه خود از وزیر بهداشت خواست تا همچون دولت‌های هشتم تا دهم، امور این حوزه را به طور متمرکز در وزارت بهداشت قرار دهد.

کاهش قدرت رگولاتوری در پی استقلال

این خواسته‌ها در حالی مطرح می‌شود که به نظر می‌رسد سایر تشکل‌های صنفی مرتبط با تجهیزات پزشکی موافق این خواسته نباشند.

علیرضا چیذری رئیس انجمن صنفی تولید، تأمین، توزیع و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی و دارویی در گفتگو با خبرنگار آنا، در این رابطه گفت: تمام وظایف رگولاتوری دارو، تجهیزات پزشکی و مکمل در همه کشور‌های جهان با سازمان‌های غذا و داروی آنها است. در ایران نیز همینگونه است. در یک دوره‌ای حلقه‌ای که می‌خواستند کار جدیدی را انجام داده و مستقل باشند خواستار این شدند که اداره کل تجهیزات پزشکی مستقل باشند. این ایده هیچگاه موفق نشد چرا که هیچ تجربه واقعی و موفقی هم در جهان نداشت.

وی افزود: از سوی دیگر اگر چنین اتفاقی رخ دهد و تجهیزات پزشکی از سازمان غذا و دارو مستقل شود، سطح مطالبات این سازمان و قدرت چانه‌زنی آن کاهش پیدا می‌کند. مثلا اگر بودجه‌ای قرار است به این سازمان تعلق گیرد، ۶۰ درصد آن متعل به دارو و ۴۰ درصد متعلق به تجهیزات پزشکی است. مذاکره کننده یعنی رئیس سازمان و وزارت بهداشت راجع به ۱۰۰ درصد می‌تواند مذاکره کند. اما اگر مستقل شود قدرت مذاکره کننده هم کاهش پیدا می‌کند.

چیذری بیان کرد: برخی از انجمن‌ها به دلایلی برای رسیدن به خواسته‌های خود ورای استاندارد‌های جهانی که در این قالب فعلی توانایی رسیدن به این خواسته‌ها را ندارند موافق جدا شدن اداره کل تجهیزات پزشکی از سازمان غذا و دارو هستند.

وی بیان کرد: برخی از این خواسته‌ها می‌تواند ممنوعیت واردات کالای پزشکی یا آنچه قیمت بازار غیر رسمی است منشأ قیمت ارز باشد. این در حالی است که در هیچ کشور جهان بازار غیر رسمی منشأ قیمت ارز نیست. اینها به دنبال این هستند که واردات و در واقع تأمین کالا گران شود. این بدین معنی است یک کالای ۱۰۰ تومنی که ۱۸ درصد سود دارد، اگر این کالا ۲۰۰ تومن شود سود آن هم ۳۶ تومن می‌شود پس در نتیجه یک تولید کننده برای اینکه بازار رقابت آن کوچک شده و رقبا کمتر باشد کالا گران‌تر شود. این همان تجربه بدی است که در خودروسازی نیز وجود دارد.

وی بیان کرد: این یک رویه اشتباه است، ۹ انجمن صنفی که ۹۵ درصد بازار در اختیار آنها است یک جا قرار می‌گیرند، اما دو تشکل دیگر که یکی از آنها خود را صادر کننده می‌داند مخالف آنها است. برای صادر کننده ارز حاصل از صادارات مهم است که هرچه گران‌تر باشد سود بیشتری هم نصیب او می‌شود.

وی یادآور شد: یکی از این تشکل‌های مخالف یکی از مسئولان کارمند وزارت بهداشت و بنابراین منویات آنها بیشتر در جا‌هایی مانند مجلس انعکاس پیدا می‌کند.