مراقب باشید نفتی نشید!
از صید نهنگ تا پالایش نفت: نگاهی به تاریخچه و نقش سوخت‌ها در زندگی بشر
انسان در طول تاریخ برای تامین نیازهای خود همواره به منابع طبیعی متکی بوده است. یکی از داستان‌های قابل‌توجه، ماجرای صید نهنگ و استفاده از روغن آن در قرون گذشته است. همان‌طور که در داستان ناخدا ایهب از رمان موبی‌دیک اثر هرمان ملویل آمده، صید نهنگ در سده‌های ۱۷ تا ۲۰ میلادی به یکی از صنایع پرسود تبدیل شد. روغن نهنگ که از چربی حیوان تهیه می‌شد، مصارف متنوعی همچون روشنایی لامپ‌ها و روان‌کاری صنعتی داشت. با کاهش شدید تعداد نهنگ‌ها و گرانی روغن آن، بشر به سراغ منابع جایگزین رفت.
این جایگزین، نفت بود که در دهه‌های بعدی به محور توسعه صنعتی و اقتصادی تبدیل شد. اولین کشف مدرن نفت در ایران، در سال ۱۹۰۸ در مسجد سلیمان، گواهی بر آغاز دورانی جدید بود. نفت، از بقایای گیاهان و جانوران قدیمی تشکیل شده و طی میلیون‌ها سال تحت گرما و فشار به ماده‌ای تبدیل شده که امروز به عنوان یکی از حیاتی‌ترین منابع انرژی جهان شناخته می‌شود.
آینده نفت: عبور از انرژی فسیلی به سوی فناوری‌های پاک
هرچند نفت از اصلی‌ترین موتورهای رشد اقتصاد جهانی در ۱۶۵ سال گذشته بوده است، اما وابستگی به این منبع بی‌پایان نیست. شواهد نشان می‌دهد که پیشرفت فناوری‌های پاک و گسترش استفاده از انرژی‌های جایگزین می‌تواند نقش نفت را در آینده کمرنگ کند.
یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش مصرف نفت، ظهور خودروهای برقی است که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ بازار جهانی خودرو را تسخیر کنند. علاوه بر این، حوزه‌هایی مانند هوانوردی به استفاده از سوخت‌های جایگزین (SAFs) روی آورده‌اند. با این حال، چالش‌هایی مانند وابستگی صنعت کشتیرانی به نفت و مشکلات ذخیره‌سازی سوخت‌های جایگزین نشان می‌دهد که گذار به دوران پس از نفت زمان‌بر خواهد بود.
کارشناسان معتقدند که پایان نفت به دلیل تمام شدن ذخایر آن نخواهد بود، بلکه ظهور فناوری‌های ارزان‌تر و دوست‌دار محیط‌زیست عامل اصلی این تغییر است. همان‌طور که صنعت صید نهنگ به خاطره‌ای از گذشته تبدیل شد، شاید در آینده‌ای نه چندان دور، چاه‌های نفت نیز به جاذبه‌های تاریخی بدل شوند، گواهی بر عصری که بشر با سوخت‌های فسیلی جهان خود را متحول کرد.
پرسشی برای شما: آیا می‌توانید روزی را تصور کنید که انسان دیگر از نفت استفاده نکند؟ این دنیای جدید چگونه خواهد بود؟