در یک پژوهش مطرح شد؛
برنامه‌های توسعه به مشارکت‌دهی سازمان‌های مردم‌نهاد توجه بیشتری نشان دهند
در این گزارش به برنامه های توسعه اول تا چهارم پس از انقلاب از منظر محرومیت زدایی پرداخته شده ست. روش بررسی کتابخانه ای یا و در قالب شیوه تحلیل محتوای مضمونی بوده است.
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، پرداختن به محرومیت و تلاش نظام‌مند برای کاهش و رفع آن در کشور نیازمند برنامه‌ای مدون در سطح ملی است.
در این رابطه، مهم‌ترین سند برنامه‌ای بالادستی برنامه‌های پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است که جهت دهنده به مسیر توسعه کشور و قانونی برای تخصیص منابع و امکانات در مناطق کشور و گروه‌های مختلف اجتماعی و مبنای عملکرد دستگاه‌های مدیریتی است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «محرومیت‌زدایی در برنامه‌های توسعه (۱)؛ برنامه‌های اول تا چهارم پس از انقلاب: ۱۳۸۸- ۱۳۶۸» مطرح می‌کند که کاهش و رفع محرومیت در کشور نیازمند تدوین برنامه‌ای دقیق و عملی در سطح ملی است. مهم‌ترین سند برنامه‌ای بالادستی در این زمینه برنامه‌های پنج‌ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است که جهت‌دهنده به مسیر توسعه کشور و قانونی برای تخصیص منابع و امکانات در مناطق کشور است و نقشه عمل دستگاه‌های مدیریتی را ترسیم می‌کند. بر این اساس، متن پیش‌رو در پی پاسخ به چنین پرسش‌هایی است: آیا برنامه‌های توسعه ملی آن‌گونه که انتظار می‌رود ملی است و گروه‌های مختلف برسازنده ملت ایران از جمله اقشار و مناطق محروم کشور را نیز پوشش می‌دهد و دغدغه بسامان‌سازی و رفع محرومیت‌های آنان را نیز دارد؟ در حوزه محرومیت‌زدایی دارای چه مزایا و معایبی است؟ درواقع، در پی سنجش آنیم که در مهم‌ترین برنامه‌های توسعه اجتماعی کشور، توجه به موضوع محرومیت‌زدایی چگونه بوده و چه تحولاتی یافته‌است؟
در این گزارش بیان می‌کند که در برنامه‌های اول و دوم نگاه غالب این بوده است که به توسعه همه‌جانبه مناطق محروم اهتمام ورزند و دولت در جایگاه دولت مسئولیت‌پذیر اجتماعی به گروه‌ها و مناطق محروم نظر افکنده‌است. از برنامه سوم توسعه به‌بعد دولت مسئولیت‌زدایی اجتماعی را آغاز کرده است، گویی گروه‌های محروم بار اضافی بر دوش دولت و برنامه‌های توسعه کشورند. از برنامه‌های سوم و چهارم دولت از دولت مسئولیت‌پذیر اجتماعی به دولتی مسئولیت‌زدا در حوزه اجتماعی تبدیل و محرومیت‌زدایی از مرکز توجه برنامه‌ها به حاشیه رانده می‌شود. درواقع، نوعی غیاب بر آنها تحمیل می‌شوند.
این گزارش ادامه می‌دهد که به‌جز برنامه اول، که آن هم بلندپروازانه و غیرواقع‌بینانه خواسته است ظرف یک برنامه پنج‌ساله و در شرایط سخت دولت تازه از جنگ رهاشده، مناطق محروم را به سطح مناطق غیر محروم در ابتدای برنامه برساند، دیگر برنامه‌ها فاقد شاخص‌ها و معیار‌های دقیق و قابل سنجش پایشی برای رفع محرومیت و عملکرد برنامه‌ها در این زمینه بوده‌اند. همچنین، به‌جز برنامه اول توسعه، سطح ژئوپلیتیکی عملکرد برنامه‌ها در تعیین مناطق محروم به مثابه مهم‌ترین سند توسعه‌ای کشور مشخص نیست.
در این گزارش آمده است که در برنامه اول، سطح بخش به‌عنوان مبنای عمل برنامه برای توسعه مناطق محروم تعیین شده‌است. نیز، لازم است تعیین تکلیفی اساسی صورت گیرد که در برنامه توسعه اولویت با آمایش سرزمین است یا محرومیت‌زدایی از مناطق محروم؟ ضمن اینکه، نباید از نظر دور داشت که از برنامه‌های توسعه سوم به‌بعد مسئله زنان در مناطق محروم مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرد و درواقع موضوع تأمل برنامه می‌شوند. همچنین مشارکت‌دهی به سازمان‌های مردم‌نهاد پیشرفت قابل‌توجهی داشته و جایگاهی در برنامه‌ها یافته‌اند تا از این پتانسیل جامعه استفاده بیشتری شود.
این گزارش پیشنهاد می‌دهد که گروه‌ها و مناطق محروم موضوع هدف و مخاطب مستقیم برنامه‌های توسعه باشند. همچنین با توجه به اهمیت موضوع و منابع گسترده مالی که سالیانه برای محرومیت‌زدایی اختصاص می‌یابد لازم است تعریف قانونی و مدون از مفهوم محرومیت و شاخص‌ها و مصادیق آن به‌عنوان مبنای عمل صورت گیرد. لازم است سطح ژئوپلیتیکی (تقسیمات سیاسی- اداری) منطقه محروم در کشور مشخص شده و در برنامه‌ها تصریح شود. لازم است لیست دقیقی از مناطق محروم و اینکه از چه نظر محروم به‌حساب می‌آیند تهیه شود.
دیگر پیشنهادات مرکز پژوهش‌های مجلس مبنی بر این است که برنامه‌های توسعه به زنان مناطق محروم و نیز مشارکت‌دهی سازمان‌های مردم‌نهاد توجه بیشتری نشان دهند. مشخص شود که در برنامه توسعه، اولویت با آمایش سرزمین است یا محرومیت‌زدایی. پیشنهاد می‌شود در برنامه‌ها، اولویت با اقدامات از نوع توسعه‌ای باشد، در غیر این‌صورت، اقدامات عمرانی و خدماتی و رفاهی کارآمدی چندانی نداشته و حتی گاه به تسهیل‌کننده مهاجرت از روستا‌ها و مناطق شهری کوچک تبدیل می‌شوند.
انتهای پیام/
