۱۶ آبان در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری  آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۶ آبان برابر ۶ نوامبر را ورق می‌زنیم.  

*** 

مخترع ساکسفون 

۶ نوامبر ۱۸۱۴ میلادی برابر با ۱۶ آبان ۱۱۹۳ خورشیدی، آنتوان ژوزف آدولف ساکس، مخترع بلژیکی‌فرانسوی به‌دنیا آمد. او در سن ۱۵ سالگی شروع به خلق اشکال جدیدی از آلات موسیقی کرد و اواخر دهه ۱۸۳۰ هورن‌ساکس، در سال ۱۸۴۶ ساکسفون و در سال ۱۸۴۵ ساکس‌ترومبا را اختراع کرد. ساکس صدای متمایز ساکسفون را با ترکیب تک نی کلارینت و قطعه دهانی با سوراخ مخروطی گشادشده ابوا به‌وجود آورد. اولین ساکسفون او از جنس چوب بود و هرچند خیلی زود این سازهای بادی را با برنج (آلیاژ مس و روی) طراحی کرد اما آنها را همچنان به‌عنوان سازهای بادی چوبی طبقه‌بندی می‌کنند. ساکس سازهای مختلفی را به ثبت رساند که گروه‌های موسیقی ارتش فرانسه آنها را پذیرفتند. او هیچ تولید کارخانه‌ای نداشت، سود کمی می‌برد و ۱۰ سال ویرانگر را برای حفاظت از حق ثبت اختراعش پله‌های دادگاه را بالا و پایین رفت و آخرین سال‌های زندگی‌اش را در فقر سپری کرد. 

مخترع لیتوگرافی 

 ۶ نوامبر ۱۷۷۱ میلادی برابر با ۱۶ آبان ۱۱۵۰ خورشیدی، یوهان نپوموک فرانتس آلویس زنفلدر، مخترع آلمانی  لیتوگرافی به‌دنیا آمد. زنفلدر خواننده اپرا بود اما برای اینکه بتواند تصنیف‌هایش را چاپ کند پول کافی نداشت زیرا هزینه‌های چاپ با دستگاه گوتنبرگ بسیار بالا بود. سال ۱۷۹۶ زنفلدر به‌طور تصادفی و زمانی که داشت از تیزاب روی سنگ‌های نرم و مسطح و سبک‌وزن کنار رود راین استفاده می‌کرد به روش چاپ سنگی (لیتوگرافی) دست یافت. اختراع او بزرگترین انقلاب در صنعت چاپ از زمان ماشین چاپ یوهانس گوتنبرگ بود. امروزه از تصاویر لیتوگرافی برای چاپ مجلات و کتاب‌ها استفاده می‌شود، اما روند اصلی طراحی با دست روی سنگ‌های لیتو هنوز در دنیای هنرهای زیبا وجود دارد. سطح سنتی برای لیتوگرافی سنگ آهک باواریایی است که برای هر بار استفاده با دست، مجدداً جمع‌آوری می‌شود.  

مخترع تلسکوپ گریگوری 

۶ نوامبر ۱۶۳۸ میلادی برابر با ۱۶ آبان ۱۰۱۷ خورشیدی، جیمز گریگوری، ریاضیدان اسکاتلندی، اخترشناس و مخترع نوعی از تلسکوپ بازتابی به‌دنیا آمد. او اولین کسی بود که سری‌های اعداد همگرا را بررسی کرد که دارای تعداد نامتناهی اما مجموع متناهی هستند. گریگوری همچنین کمک‌های مهمی به توسعه حساب دیفرانسیل و انتگرال کرد، اگرچه برخی از بهترین کارهای او تا مدت‌ها پس‌از مرگش تقریبا ناشناخته باقی ماندند. سال ۱۶۶۰ او با انتشار کتاب Optica Promota (پیشرفت اپتیک) در آن اولین تلسکوپ بازتابی عملی را که به تلسکوپ گریگوری معروف است را توصیف کرد. در این طرح، نور منعکس‌شده از یک آینه ثانویه بیضی شکل مقعر دقیقاً پشت سوراخی در آینه اولیه متمرکز می‌شود. طرح تلسکوپ گریگوری زودتر از اولین تلسکوپ بازتابی عملی منتشر شد که سر آیزاک نیوتن در سال ۱۶۶۸ آن را ساخت درواقع، طرح گریگوری در سطح نظری باقی ماند و این تلسکوپ تا پنج سال پس از اولین تلسکوپ بازتابی نیوتن با موفقیت ساخته نشد. گریگوری همچنین تخمین فواصل ستارگان را با روش‌های فتومتریک معرفی کرد. 

دیوید مارین  

۶ نوامبر ۱۹۷۶ میلادی برابر با ۱۶ آبان ۱۳۵۵ خورشیدی، دیوید مارین، آسیب‌شناس آمریکایی درگذشت. تحقیقات اساسی مارین در مورد درمان گواتر با ید منجر به یددار شدن نمک خوراکی شد. مارین طی آزمایشی که بین سال‌های ۱۹۱۷ تا  ۱۹۲۲ روی گروه بزرگی از دختران مدرسه‌ای انجام داد ارزش قابل توجه ید را در کاهش بیماری گواتر نشان داد. مارین بعدها در سازمان جهانی بهداشت روی استفاده از ید در نمک کار کرد و مزایای آن را بیشتر گسترش داد. به‌این‌ترتیب، با اصرار انجمن پزشکی ایالت میشیگان و طرحی که پس‌از نتایج مارین، ازسوی دیوید موری کاوی آغاز و رهبری شد، شرکت نمک مورتون ردی از ترکیب ید را از ماه می سال ۱۹۲۴ به محصولات نمک سفره خودش افزود که ابتدا با بی‌میلی همراه بود اما تا پایان همان‌سال مصرف بازار ملی را تامین کرد.