چالش کلاس‌های پرتراکم؛ از سردرگمی تا توقعات نابجا از معلمان

فرهاد شکیبایی، معاون آموزشی یک دبستان غیردولتی در پاسخ به این سوال که آیا در مدرسه شما کلاس‌هایی با تراکم جمعیتی 45 نفره تشکیل می‌شود، به خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: در مدرسه ما نه اما چنین کلاس‌هایی در مدارس دولتی وجود دارد.

وی علت تشکیل کلاس‌هایی با تراکم جمعیتی 45 نفره را کمبود معلم و فضای آموزشی دانست و ادامه داد: وزارت آموزش و پرورش به‌صورت مداوم اعلام می‌کند که تعداد معلمان کافی نیست. سال ۱۴۰۲، ۵۰ هزار معلم از طریق آزمون استخدامی و ۲۵ هزار نفر از طریق دانشگاه فرهنگیان استخدام شدند و این وزارتخانه درصدد است تا ۱۴۰۳، ۷۲ هزار معلم استخدام کنند.

معلمان در کلاس‌های 45 نفره بیشتر از دانش‌آموزان سردرگم می‌شوند

این معاون آموزشی با اشاره به گله‌مندی والدین و معلمان، مطرح کرد: والدین و به‌ویژه معلمان از تشکیل کلاس‌های 45 نفره نارضایتی خود را اعلام می‌کنند و معلمان همیشه بابت این موضوع در برنامه‌ریزی‌ها، سردرگم هستند. توقعات بسیار نابجایی از معلمان در راستای افزایش کیفیت تحصیلی دانش‌آموزان انتظار می‌رود و ازدحام کلاس‌های مدرسه نیز این توقعات را نابجاتر می‌کند.

شکیبایی با بیان اینکه پیشنهادهایی درباره ارتقای کیفیت تحصیلی در کلاس‌هایی با تراکم جمعیتی 45 نفره دارم، ادامه داد: تنظیم درست توقعات جزء اولین راهکارهاست و به معنای این است که باید توقعات خود را به مناسب‌ترین شکل برسانیم.

این معاون آموزشی با اشاره به اینکه معلمان باید در کلاس درس درباره ارائه تکالیف و مدیریت کلاس اختیار تام داشته باشند، اظهار کرد: کلاس‌هایی با تراکم 45 نفر، خارج از استاندارد محسوب می‌شود؛ بنابراین انتظار اداره کلاس درس براساس استانداردهای تعیین‌شده توسط وزارت آموزش و پرورش کمی بی‌انصافی است.

مشارکت والدین در مدیریت کلاس‌های پرجمعیت موثر است

وی مشارکت اولیا را در اداره کلاس‌های 45 نفره مهم تلقی کرد و ادامه داد: والدین برای حضور دانش‌آموزان در کلاس درس باید به معلمان کمک‌های ویژه‌‌ای ارائه کنند. اگر توقع ارائه نتایج از پیش مشخص شده از معلمان به کمترین میزان خود برسد، معلمان انگیزه پیدا می‌کنند تا راهکارهای خلاقانه و مناسب را با دلسوزی دریابند.

این معاون آموزشی ادامه داد: یکی از مسائل مهم به‌ویژه در دوره ابتدایی این است که معلم نسبت به احوالات روحی و روانی، آموزشی و شناختی اشراف جامع داشته باشد؛ لذا این اشراف و توجه لحظه‌به‌لحظه به دانش‌آموزان می‌تواند تاثیرات خیلی مثبتی در دوره تحصیلی دانش آموزان داشته باشد.

شکیبایی با بیان اینکه دانش آموزان روحیه بسیار حساسی دارند، اضافه کرد: کوچکترین حرکات معلم می‌تواند بر روحیه دانش آموزان اثر مثبت یا سو داشته باشد.

وی افزود: اشراف معلم باعث می‌شود که حرکات، بازخورد، منش و رفتار معلم با دانش‌آموز منطبق بر واقعیت احوال دانش‌آموز و رشددهنده باشد. به عبارت دیگر، اگر بازخورد معلم می‌خواهد برای دانش‌آموز رشددهنده باشد، باید از احوالات دانش‌آموز آگاه و تسلط کامل هنگام پاسخ‌دهی داشته باشد.

این معاون آموزشی ادامه داد: رشددهندگی به این معنا نیست که همیشه دانش‌آموز مورد تایید قرار بگیرد، بلکه گاهی اوقات باید دانش آموز پاسخ عدم تایید را از معلم دریافت کند و این موضوع به رشد و بالندگی آن کمک ویژه‌ای می‌کند.

معلمان باید اشراف کامل به احوالات دانش‌آموزان داشته باشند

شکیبایی با بیان اینکه پاسخ معلم به دانش آموز باید مهربان؛ اما قاطعانه باشد، ابراز کرد: گاهی اوقات دانش‌آموزان نیاز دارند که پاسخ مهربان و بدون قطعیت دریافت کنند. به عبارت دیگر، شرایط ایجاب می‌کند که دانش آموزان پاسخ باب میل خود را دریافت کنند. اشراف معلم به رفتار دانش آموزان پاسخ درست و مناسب را به صورت طبیعی تنظیم می‌کند.

وی با اشاره به اینکه اشراف کامل بر احوالات دانش‌آموز با تعداد بالای دانش‌آموزان در کلاس مختل می‌شود، توضیح داد: این اختلال به بدترین شکل ممکن بر پیشرفت تحصیلی کودکان تاثیر می‌گذارد. همچنین رسیدگی‌های آموزشی، تصحیح برگه‌های امتحانی دانش‌آموزان و... با مشکلات بسیار زیادی مواجه می‌شود.

شکیبایی با بیان اینکه معلمان در کلاس‌های پرتراکم معمولا نیمی از وظایف خود را به خانواده‌ها واگذار می‌کنند، ادامه داد: اما خانواده‌ها در جایگاهی نیستند که معلم کودکان خود باشند و نسبت به انجام کار آگاهی لازم را ندارند؛ بنابراین بین خانواده‌ها و دانش آموزان درگیری پیش می‌آید. درواقع، این اتفاق می‌تواند مهم‌ترین وجه مادر یعنی مادری کردن را زیر سوال ببرد.

این معاون آموزشی خاطرنشان کرد: زمانی که رابطه مادر و فرزند به رابطه شاگرد و معلمی، تبدیل شود، اتفاقات خوشایندی پیش نمی‌آید، زیرا رابطه شاگرد و معلم یک رابطه همراه با تشنج و اختلال است.