یکم بهمن در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز یکم بهمن برابر با ۲۱ ژانویه را ورق می‌زنیم.

****

محمد قریب

یکم بهمن ۱۳۵۳ خورشیدی، دکتر محمد قریب، پزشک و متخصص اطفال درگذشت. قریب در شمار اولین پزشکان متخصص پزشکی کودکان و بنیان‌گذار دانش امروزی طب اطفال در ایران بود. سال ۱۳۱۹ قریب در مقام دانشیار پزشکی کودکان در دانشگاه تهران و در بخش اطفال بیمارستان رازی مشغول به‌کار شد و بعد از آن به بیمارستان هزار تختخوابی رفت و در آنجا بخش اطفال را راه‌اندازی کرد. محمد قریب در سال ۱۳۲۱ نشان عالی دولت فرانسه را دریافت کرد و در سال ۱۳۵۰ هیئت مدیره انجمن بین‌المللی بیماری‌های کودکان شد. همچنین در آخرین سال‌های عمرش موفق به دریافت نشان درجه اول فرهنگ از وزارت آموزش و پرورش شد. او همچنین نخستین تعویض خون را در ایران انجام داد و از بنیان‌گذاران انتقال خون در ایران به‌شمار می‌رفت.

واکسن آبله

۲۱ ژانویه ۱۷۹۹ میلادی برابر با یکم بهمن ۱۱۷۷، استفاده عمومی از واکسن آبله ادوارد جنر، به‌عنوان اولین واکسن دنیا در مبارزه با یک بیماری مهلک آغاز شد. سال 1796 ادوارد جنر، پزشک انگلیسی آزمایشی را انجام داد که باعث نابودی ویروس می‌شد. او مقداری از چرک آبدانه‌های بازوی دختری شیردوش را که به آبله گاوی- بیماری بسیار نزدیکی به آبله- مبتلا بود استخراج کرد و آن را به بازوی پسربچه‌ای 8 ساله بدون هیچ عوارض جانبی مایه‌کوبی کرد. این‌گونه جنر نتیجه گرفت که اگر فردی بخواهد دربرابر آبله ایمن شود مجبور است مستقیما درمعرض آن قرار بگیرد. توماس جفرسون، رئیس‌جمهوری آمریکا در سال 1806 طی نامه‌ای به جنر نوشت: «نسل‌های آینده بر پایه تاریخ فقط خواهند دانست که این آبله منفور وجود داشته و به‌دست شما منقرض شده است.» به‌دلیل واکسیناسیون همگانی، سازمان جهانی بهداشت در ۸ می ۱۹۸۰ با تصویب قطعنامه‌ای رسما ریشه‌کنی بیماری آبله را اعلام کرد.

کنکورد

۲۱ ژانویه ۱۹۷۶ میلادی برابر یکم بهمن ۱۳۵۴ خورشیدی، خدمات تجاری هواپیمای فراصوت مسافری با دو پرواز هواپیمای جت کنکورد به‌طور هم‌زمان آغاز شد. یکی فرودگاه هیترو لندن را به مقصد بحرین در خلیج فارس ترک کرد و دیگری از فرودگاه اورلی خارج از پاریس به ریودوژانیرو، برزیل، ازطریق سنگال در آفریقای غربی پرواز کرد. با موتورهایی دو برابر نیرومندتر از جت‌های معمولی، سرعت این هواپیماها دوبرابر سرعت صوت یا عدد ماخ ۲.۰۴ بود و زمان سفر هوایی را در ارتفاع ۱۷هزارو۷۰۰متری به نصف کاهش داد. هزینه هنگفت تولید هواپیماهای کنکورد بین دولت‌های بریتانیا و فرانسه تقسیم شد. چالش‌های فنی، ساخت قاب هواپیما برای مقاومت در برابر فشار شدید ناشی از امواج ضربه‌ای و تحمل دمای بالا ناشی از اصطکاک هوا را شامل می‌شد. کنکورد از پیکربندی بال دلتا برخوردار بود و اولین هواپیمای مسافربری غیرنظامی به‌شمار می‌رفت که به سامانه کنترل پرواز آنالوگ هدایت پرواز با سیم مجهز شد. آخرین پرواز تجاری کنکورد در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۳ بود.

فلیکس هافمن

۲۱ ژانویه ۱۸۶۸ میلادی برابر با یکم بهمن ۱۲۴۶ خورشیدی، فلیکس هافمن، شیمیدان آلمانی و کاشف آسپرین به‌دنیا آمد. هافمن که به‌عنوان شیمی‌دان در شرکت داروسازی بایر آلمان کار می‌کرد در جست‌وجوی یافتن مسکن بهتری برای روماتیسم مزمن پدرش بود که آن را جایگزین استفاده از اسیدسالیسیلیک کند که طعم بدی داشت و باعث ناراحتی معده می‌شد. در ۱۰ آگوست ۱۸۹۷ او با استیل‌کردن اسیدسالیسیلیک با اسیداستیک، یک مشتق به نام استیل‌سالیسیلیک‌اسید تشکیل داد. آزمایش‌های شرکتی نشان داد که این داروی ایمن و موثر برای تسکین درد و کاهش تب است و می‌تواند به‌عنوان داروی ضد التهاب استفاده شود. از سال ۱۸۹۹ این ماده با نام تجاری آسپرین به بازار عرضه شد. نام هافمن در حق ثبت اختراع وجود دارد و او رئیس بخش بازاریابی این دارو شد، اما هیچ سهم مالی از موفقیت جهانی آن دریافت نکرد.