آیا زحل تنها سیاره منظومه شمسی است که حلقه دارد؟

به گزارش خبرگزاری آنا، وقتی صحبت از حلقه‌ سیارات می‌شود، اغلب تصویر سیاره زحل با حلقه‌های درخشان و زیبایش به ذهن می‌رسد. این حلقه‌ها که از قطعات یخ، سنگ و گردوغبار تشکیل شده‌اند، زحل را به یکی از اجرام نمادین و شمایلیِ منظومه شمسی تبدیل کرده‌اند. 

اما آیا می‌دانستید که زحل تنها سیاره دارای حلقه نیست؟ دیگر سیارات غول‌پیکر منظومه شمسی (موسوم به غول گازی) نیز دارای حلقه‌هایی هستند، هرچند که از لحاظ وضوح و جذابیت به پای زحل نمی‌رسند.

بیشتر بخوانید

حقایق نجومی ۸۳؛

آیا در فضا سکوت مطلق حاکم است؟

زهره؛ سیاره‌ای با آسمان زردرنگ

نزدیکترین سیاهچاله به زمین کجاست؟!

مشتری، اورانوس و نپتون نیز دارای حلقه‌هایی هستند، اما چرا حلقه‌های آنها به اندازه حلقه‌های زحل مشهور نیست؟ دلیل آن ساده است حلقه‌های این سیارات کم‌رنگ‌تر و باریک‌تر هستند.

مشتری، بزرگ‌ترین سیاره منظومه شمسی، حلقه‌هایی دارد که بیشتر از گردوغبار ریز تشکیل شده و به سختی از زمین قابل مشاهده‌ است. این حلقه‌ها برای اولین بار توسط فضاپیمای وویجر ۱ در سال ۱۹۷۹ کشف شدند.

اورانوس حلقه‌های پیچیده‌تری دارد که در سال ۱۹۷۷ کشف شد. این حلقه‌ها از ذرات کوچکِ تیره تشکیل شده‌ و ویژگی خاص آنها، نحوه چرخش موازی آنها با محور عجیب این سیاره است.

نپتون نیز دارای حلقه‌هایی کم‌رنگی است که شامل ذرات غبار و یخ می‌شود. این حلقه‌ها دارای نواحی متراکم و گسسته هستند که آنها را از حلقه‌های دیگر سیارات متمایز می‌کند.

شاید این پرسش مطرح شود که چرا زحل حلقه‌های درخشان‌تر و نمایان‌تر از هر سیاره دیگری دارد. حلقه‌های زحل عمدتاً از یخ تشکیل شده‌اند که نور خورشید را به‌خوبی منعکس می‌کند. این خاصیت بازتابندگی باعث می‌شود که حلقه‌های زحل بسیار درخشان‌تر از حلقه‌های دیگر سیارات به نظر برسند. همچنین تراکم بالای ذرات در حلقه‌های زحل، نمایان‌گر ساختاری بسیار پویا و پیچیده است.

در مقابل، حلقه‌های دیگر سیارات منظومه شمسی بیشتر از ذرات غبار و مواد تیره تشکیل شده و همین موضوع دلیل کم‌رنگ‌تر بودن آنهاست.
حلقه‌های یک سیاره اغلب در نتیجه برخورد‌های عظیم کیهانی به وجود می‌آید. این برخورد‌ها می‌توانند باعث درهم شکستن اقمار یا برخورد سیارک‌ها با سیارات شود. ذرات حاصل از این برخورد‌ها در اطراف سیاره باقی می‌مانند و تحت تأثیر گرانش سیاره، به شکل حلقه‌ای در می‌آیند.

البته در این رابطه اختلاف نظر جزئی وجود دارد و یک نظریه دیگر این است که حلقه‌ها از موادی تشکیل شده که هرگز نتوانسته‌اند به یک قمر تبدیل شوند، زیرا گرانش سیاره بسیار قوی بوده و از تجمع این مواد جلوگیری کرده است.

خبر بد برای طرفداران منظومه شمسی اینکه حلقه‌های زحل دائمی نیستند. تحقیقات نشان داده که این حلقه‌ها به‌آرامی در حال ناپدید شدن هستند. پدیده‌ای به نام باران حلقه‌ای (Ring Rain) باعث می‌شود ذرات حلقه‌ها به‌تدریج به سمت سطح زحل سقوط کنند. با این حال محو شدن حلقه زحل ناگهانی نیست. دانشمندان تخمین می‌زنند که حلقه‌های زحل ممکن است طی ۱۰۰ میلیون سال آینده به طور کامل ناپدید شوند.

اگرچه حلقه‌های زحل از لحاظ ظاهری بسیار قابل توجه است، اما منظومه شمسی دارای تنوع از حلقه‌های سیاره‌ای است! حلقه سیارات جدای از بحث زیبایی‌شناسی اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخچه سیارات و همچنین خود منظومه شمسی به ما می‌دهد.