ای‌کاش اهل فرهنگ بر جهان حکم می‌راندند

گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا - بهمن اکبری، مدرس دانشگاه؛ درهم‌آمیختگی فرهنگ و خرد و پیروزی تدبیر بر شمشیر آرزوی همه ماست، جهان اکنون بیش از همه تاریخ نیازمند حضور خردورزان فرهنگی در عرصه سیاست و تدبیر است. درهم‌آمیختگی فرهنگ و خرد برای جامعه بسیار اهمیت دارد، این درهم‌آمیختگی می‌تواند به‌صورت مثبتی روی توسعه و پیشرفت جامعه تأثیرگذار باشد.

ایجاد تعامل و تبادل نظر از جمله اهمیت درهم‌آمیختگی فرهنگ و خرد به‌شمار می‌آید، این درهم‌آمیختگی باعث ایجاد تعاملات بین افراد و گروه‌های مختلف می‌شود و این تعاملات می‌تواند به تبادل نظر، درک و فهم بهتر از یکدیگر، و ایجاد همبستگی در جامعه کمک کند. فارابی معتقد است که تنوع فرهنگی و زبانی در جوامع مختلف می‌تواند منشأ مبادله، ابداع و خلاقیت میان انسان‌ها باشد و برای بشر همان اهمیتی را دارد که تنوع زیستی برای زندگان.

تنوع و غنای فرهنگی منجر به ارتقای آگاهی و دانش می‌شود

درهم‌آمیختگی فرهنگ و خرد باعث افزایش تنوع و غنای فرهنگی در جامعه می‌شود. این تنوع و غنای فرهنگی می‌تواند منجر به ارتقای آگاهی و دانش افراد، توسعه هنر و ادبیات، و ایجاد محیطی پویا و زنده برای جامعه شود.

متاسفم از همه خون‌هایی که به ناحق در سرزمین غزه به هر سببی ریخته شده است، ای کاش اهل فرهنگ تا زمانی‌که خونی ریخته نشود و دلی آشوب نگیرد، بر جهان حکم می‌راندند. دل هیچ انسان فرهنگی‌ای نیست که بر ناله کودکان غزه نسوزد و هر انسانی که خون آن به ناحق ریخته می‌شود این نیست مگر به تدبیر بی‌تدبیران، تصمیم بی‌خردان و تسلط شمشیر بر تدبیر و انسان‌هایی که برای انسانیت ارزش قائل نیستند که این موارد از جمله دغدغه‌های فارابی بود.

درهم آمیختگی فرهنگی و خرد باعث افزایش قابلیت‌های نوآوری و پیشرفت در جامعه است با ترکیب دانش و فرهنگ‌های مختلف، افراد قادر خواهند بود به راحتی مشکلات پیچیده را حل کنند.

فارابی، که به عنوان یکی از بزرگترین فیلسوفان جهان اسلام شناخته می‌شود، به دلیل تلاش‌های بی‌وقفه و موفقیت‌آمیز خود در برقراری گفتگو و هماهنگی میان فلسفه یونانی و اسلامی، به عنوان فیلسوف گفتگو معرفی شده است. فارابی از نگاه‌ها و ساحات مختلف قابل مطالعه است، برای شناخت آن مرد بزرگ، جهان باید به سخن بیاید تا وصف آن رشک ملک کند. همچنین هر کسی از نگاه و ظن خود می‌تواند فارابی را بازنگری کند. فارابی به بیش از ۷۰ زبان تسلط داشته است؛ این موضوع کنایه از کثرت است و نشان دهنده چیرگی وی به زبان‌های متنوع است.

فعالیت فارابی به مدنیت و تمدن در حوزه سخت‌افزار و نرم‌افزار تلقی می‌شود، وی یک بنای تاریخی را برای ایران تأسیس می‌کند که با اسلام و فرهنگ‌های پیشااسلام گره خورده است. گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهد که فارابی با بهره‌گیری از توانایی خود و تسلط بر زبان‌های مختلف، از زبان اصلی آثار افلاطون و ارسطو استفاده می‌کند. به بیان دیگر، بهره گرفتن از آثار و منابع اصلی بزرگترین مزیت تسلط فارابی به زبان‌های متنوع است.

آشنایی با فرهنگ‌های جدید را با تسلط به زبان‌های مختلف تجربه کنید

فایده مهم تسلط به زبان‌های مختلف آشنایی با فرهنگ‌هاست، من معتقد به زبان‌فرهنگ هستم. در واقع، یعنی زبان به‌خودی خود نیست و بلکه زبان به ریشه‌های فرهنگی گره خورده است. اگر شخصی تسلط به چندین زبان متنوع دارد، یعنی از فرهنگ‌های متنوع نیز برخوردار است. کسانی که یک زبان و فرهنگ را می‌شناسند در خود ایزوله می‌شوند؛ اما کسانی‌که به چندین زبان تسلط دارند، شخصیت چندضلعی در آن‌ها شکل می‌گیرد و می‌توانند زمینه‌های مختلف دانشی را عرضه کنند.

اگر بخواهیم الهیات را وارد حیات اجتماعی یا زمینی کنیم نیاز به سه نظام‌واره از جمله نظام تولید ارزش، نظام تولید ثروت و نظام تولید قدرت داریم؛ البته دغدغه فارابی تنها مباحث الهیاتی و نظری نبود؛ بلکه «حکمت عملی» از جدی ترین دغدغه‌های وی بود. به بیان دیگر، خرد و فرهنگ با یکدیگر درهم‌آمیخته است.