راهبرد تولید آبزیان در دریا بر پایه اقتصاد دانش‌بنیان

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، نادرقلی ابراهیمی در قالب یادداشتی راهبرد تولید آبزیان در دریا را بر پایه اقتصاد دانش‌بنیان دانست و دلایل آنرا را توضیح داد.

سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO) میزان سرانه مصرف ماهی در جهان در ۲۰۲۰ را حدود ۲۰.۲ کیلوگرم به ازای هر فرد اعلام کرده، اما مصرف سرانه ماهی در کشور ایران در سال گذشته ۱۳.۸ کیلوگرم در سال است.

سیاست‌های پیش‌رو در باب افزایش سرانه مصرف ماهی در کشور تا رسیدن به میانگین جهانی در راستای تأمین غذای مورد نیاز، بالا بردن امنیت و کیفیت غذایی، بهبود رژیم غذایی و به تبع آن سلامتی و همچنین بهره‌وری از مواهب الهی و پتانسیل‌های طبیعی موجود در کشور است.

از طرفی صید جهانی آبزیان به حدی رسیده که با شیوه‌های کنونی مدیریت ذخایر، نمی‌توان تولید (صید) بیشتری را انتظار داشت. از سوی دیگر تقاضا برای ماهی و دیگر غذا‌های دریایی رو به فزونی است.

طی دو دهه اخیر، پرورش آبزیان با رشد سالانه حدود ۵.۲ درصد سریعترین و با ثبات‌ترین نرخ رشد را در تولید پروتئین‌های جانوری در جهان داشته است.

محدودیت منابع آب شیرین از یکسو، افزایش جمعیت و در نتیجه افزایش نیاز به تولید پروتئین، از سویی دیگر، لزوم استفاده از روش‌های نوین و کارآمد علمی برای تولید پروتئین با حداقل مصرف آب و بازدهی بالا بیش از پیش ضرورت دارد.

با توجه به وجود خطوط ساحلی وسیع و ارزشمند در کشور یکی از مناسب‌ترین روش‌های قابل استفاده پرورش ماهی در قفس‌های دریایی است.

استفاده از این روش دارای مزایایی از قبیل کاهش مصرف آب شیرین برای تولید پروتئین (تقریبا برابر صفر)، افزایش تولید پروتئین، ایجاد امنیت غذایی، افزایش دیپلماسی دریایی، هزینه سرمایه‌گذاری پایین در برابر سایر روش‌ها و تولید ماهیان با کیفیت بالا است.

بر اساس آمار شیلات ایران، تولید ماهی در قفس طی ۱۴۰۰ بالغ‌بر ۹ هزار تن در ۱۵۲ قفس از ۲۸۰ قفس انجام شده است (۱۲۸ قفس کشت نشده‌اند). این درحالی است که هدف‌گذاری تولید ماهی در دریا با روش قفس در برنامه ششم توسعه ۲۰۰ هزار تن بوده و پیش‌بینی برنامه هفتم تولید ۵۰۰ هزار تن است.

فاصله هدف برنامه و اقدامات انجام شده سوالات زیادی را ایجاد می‌کند که ناگفته پیداست مهمترین علت، نبود نگاه علمی در برنامه‌ریزی، اجرا و بهره‌برداری است.

کاربست موارد زیر جریان‌سازی مطمئن و پایداری را برای پرورش ماهی در دریا رقم می‌زند؛

ایجاد و توسعه واحد‌های تولید آبزی با اولویت واحد‌های نگهداری ماهیان مولد، واحد‌های هچری لارو ماهیان و وزن‌دهی

ایجاد کنسرسیوم‌هایی شامل نهاد تأمین مالی، شرکت بهره‌بردار و شرکت‌های فناور با اولویت جذب، به‌کارگیری و هدایت سرمایه‌گذاران خرد و کارآفرینان با تأمین منابع جمعی و حمایت و تسهیلگری دولتی

فعال‌سازی، ارتقای بهره‌وری و عملکرد مزارع موجود با به‌کارگیری فناوری‌ها با قابلیت تجاری‌سازی بالا

طراحی، ایجاد و توسعه مزارع پرورش ماهی و سایر آبزیان در دریا با رویکرد پهنه‌های حفاظت‌شده و ایمن

تدوین نظام بهره‌برداری مبتنی‌بر اقتصاد دانش‌بنیان مناسب برای اداره مزارع تولیدی در قالب مجتمع‌های تولید

ایجاد مدیریت یکپارچه و هدفمند برای افزایش بهره‌وری از منابع

ارزان‌سازی و تسهیل در بهره‎برداری از فناوری‌های مرتبط با زنجیره ارزش در تولیدات آبزیان

تکمیل زنجیره ارزش پرورش ماهی در دریا

حمایت از ایجاد مزارع الگویی پرورش ماهی در دریا با ارائه بسته خوراک با راندمان بالا، قفس‌های فناورانه با قابلیت اطمینان بالا، سامانه‌های هوشمند پایش وضعیت، تجهیزات تورشویی

کمک به حضور مؤثر در بازار‌های داخلی و خارجی محصولات آبزیان

*نادرقلی ابراهیمی؛ مدیر برنامه ملی توسعه شهرک های گلخانه ای و شیلاتی