آشنایی با مفاهیم اقتصاد دانش‌بنیان (۱۱)؛
دانش‌بنیان‌ها با برنامه هفتم توسعه به کدام سمت می‌روند؟
اقتصاد دانش‌بنیان با افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه، سرعتبخشی به پاسخگویی و رفع نیازهای مصرف‌کننده ارتقاء می‌یابد و باید با برنامه‌ریزی‌های درست زمینۀ این ارتقاء را فراهم کرد.
به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا، نگاهی به دستاوردهای برنامهٔ ششم توسعه در حوزهٔ اقتصاد نشان می‌دهد که این برنامه نتوانسته همهٔ اهداف این برنامه را محقق کند و ضروری است که از اشتباهات گذشته برای رسیدن به موفقیت در برنامۀ آینده درس گرفت.
اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان تا جایی است که دستیابی به این نوع از اقتصاد از ضروریات بسیاری از کشورها محسوب شده و باعث می‌شود مباحثی همچون فرایندهای خلق و ایجاد دانش و نوآوری و توانایی تبدیل آن‌ها به محصولات از طریق سرمایه‌گذاری اولویت سیاست‌گذاری‌های اقتصادی بسیاری از کشورها باشد.
اقتصاد دانش‌بنیان در ایران در سند چشم‌انداز
اقتصاد دانش‌بنیان در ایران در سند چشم‌انداز بیست‌ساله به شکل جدی مطرح و مورد پیگیری قرار گرفت، اما در این مسیر کشور با چالش‌هایی مواجه بود که نشان‌دهنده این موضوع است که ارکان اقتصاد دانش‌بنیان در کشور هنوز فراهم نیست.
سادینا آبایی، نایب‌رئیس کمیسیون احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا عنوان کرد: برخی مفاهیم و تعاریف اقتصادی کارکردی سیال در اقتصادها دارند و نیاز است تا هنگام ورود آن‌ها به شکل درست و دقیقی تعریف شوند در غیر این صورت بسیاری از بخش‌ها دچار چالش می‌شوند. گاهی تصور می‌شود اگر هر موضوعی را به دانش‌بنیان تفسیر کنیم و به آن ربط دهیم و از امتیازات تولیدات دانش‌بنیانی استفاده کنیم، اقتصاد دانش‌بنیانی نیز شکل گرفته است درصورتی‌که این‌گونه نیست.
اقتصاد دانش‌بنیان فرآیندها را علمی و مطابق با پاسخگویی به نیازها می‌کند
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران افزود: هر فرآیندی که بر اساس دانش و علم نو قابلیت پاسخگویی به نیازی از جامعه باشد مفهوم دانش‌بنیان خواهد داشت. نیازها به‌طورمعمول بر اساس موضوعات تجاری شکل می‌گیرند یا به تولید انبوه می‌رسند، به این فرآیند اقتصاد دانش‌بنیان گفته می‌شود.
اقتصاد دیجیتال در تمامی بخش‌های اقتصادی قابلیت پیاده‌سازی دارد
آبایی عنوان کرد: مفاهیم دانش‌بنیان و اقتصاد دیجیتال در تمامی بخش‌های اقتصادی قابلیت پیاده‌سازی داشته و محدود به فناوری نیست. گاهی این تصور وجود دارد که الزاماً دانش‌بنیان‌ها تنها محدود و محصور در فناوری اطلاعات و ارتباطات و مبتنی بر آیتی هستند درحالی‌که این‌گونه نیست.
نایب‌رئیس کمیسیون احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران خاطرنشان کرد: هر فعالیتی که بر پایه دانش و مطابق با رویه‌های جدید علمی صورت گرفته باشد و زمینه‌ساز رشد بهره‌وری شود به معنای آن است که آن فعالیت در پلتفرم دانش‌بنیان پیاده‌سازی شده است و می‌توان به آن اقتصاد دانش‌بنیان نیز نام داد.
آبایی تصریح کرد: یکی از مقولات اقتصاد دانش‌بنیان افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه و سرعتبخشی به پاسخگویی و رفع نیازهای مصرف‌کننده است.
وی با بیان اینکه هر تولیدی نیازمند مصرف‌کننده است، اظهار کرد: در کشور ما سال‌هاست که اقتصاد دانش‌بنیان مطرح شده است، اما تا رسیدن به اقتصادی که بر پایه دانش باشد فاصله بسیاری وجود دارد.
آبایی با بیان اینکه اقتصاد ایران در بسیاری از زمینه‌ها و بخش‌ها به حضور دانش‌بنیان‌ها نیازمند است، تصریح کرد: حتی برخی از حوزه‌ها مانند آب که در ظاهر ارتباط چندانی با دانش‌بنیان ندارد نیز نیازمند دانش و اطلاعات و روش‌های مدیریتی بر اساس علم روز و مطابق با داده‌های اقتصاد دانش‌بنیانی است.
ضرورت استفاده از علم دانش‌بنیان برای تأمین مقوله‌ای مهم مانند آب
وی خاطرنشان کرد: جنگ آیندۀ دنیا بر سر آب خواهد بود و استفاده از دانش و علم دانش‌بنیانی برای تأمین مقوله‌ای مهم مانند آب به معنای آن است که ما توانسته‌ایم تا حدودی اقتصاد دانش‌بنیان را در کشور عملیاتی کنیم.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران عنوان کرد: اقدامات مناسبی در زمینۀ اقتصاد دانش‌بنیان در کشور ما طی سال‌های گذشته و طی سال‌های برنامه ششم توسعه صورت گرفته، اما به‌صورت جزیره‌ای عمل شده است. بسیاری از ایده‌ها و دانش دانش‌بنیانی تجاری‌سازی نشده و به تولید انبوه نمی‌رسند نمی‌تواند مبنایی برای آمارهای واقعی رشد در حوزه دانش‌بنیانی قرار گیرد.
نایب‌رئیس کمیسیون احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران تصریح کرد: گاهی حتی تولید یک کارخانه که بر اساس یک فرآیند انجام می‌شود دانش‌بنیان محسوب می‌شود و اقتصاد دانش‌بنیان در کشور ما توانسته در برخی از زمینه‌های اقتصادی یا تولیدات جنبه عملیاتی پیدا کند.
از شعارزدگی در اقتصاد دانش‌بنیان فاصله بگیریم
آبایی در پاسخ به این پرسش که با بسترسازی می‌توان اقتصاد دانش‌بنیان را در اقتصاد عملیاتی کرد، تصریح کرد: ابتدا باید تعریف درست و دقیقی از دانش‌بنیان تعریف شده و در همان بستر حرکت کرد. باید از شعارزدگی فاصله گرفت و اقتصاد کشور نیاز به فرایندهای خروجی محور دارد و باید این فاصله‌ها را برطرف کرد. در برنامه ششم توسعه فرآیندها چندان خروجی‌‍محور نبوده‌اند و نتوانسته‌اند مؤثر عمل کنند.
وی افزود: این امیدواری وجود دارد که در برنامۀ هفتم توسعه یا در سایر برنامه‌ریزی‌های خارج از برنامه بتوان فاصله‌ها را برطرف کرد و رسیدن به نقطۀ مطلوب نیازمند آن است که از شعارزدگی در بحث اقتصاد دانش‌بنیان دور شویم.
ضرورت استفاده از ظرفیت و دانش بخش خصوصی و تشکل‌ها در تصویب نهایی برنامه هفتم توسعه
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درباره اقتصاد دانش‌بنیان در برنامه هفتم توسعه، عنوان کرد: نیاز به جلسات کارشناسی برای چکش‌کاری برنامه توسعه هفتم وجود دارد و صفحه پرکردن منجر به تحقق اهداف نمی‌شود. باید از افراد متخصص در حوزه‌های مختلف به‌ویژه در بخش خصوصی و تشکل‌ها که توان علمی و فنی بالایی دارند بهره برده شود.
نایب‌رئیس کمیسیون احداث، خدمات فنی و مهندسی اتاق ایران ادامه داد: باید ارتباط بین قانون‍نویسان، تصمیم‍گیران و برنامه‍نویسان را با تشکل‌ها افزایش داد تا بتوان از فرآیندهای کارشناسی و عملیاتی استفاده کرد. کارآفرینی دانش‌بنیان می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. زمان ممکن است کم باشد، اما در این زمان کم هم می‌توان با گفتگو و انتقال تجربیات و اصلاح مشکلات گذشته نقص‌ها را برطرف کرد.
تولیدات دانش‌محور مالک قدرت اقتصادی
به گزارش آنا، اکنون شاهد عصر جدیدی از اقتصاد هستیم که در آن دانش منبع اصلی ثروت به حساب می‌آید و به‌عنوان یک منبع دائمی در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار می‌گیرد. همچنین در کنار ایجاد ارزش افزوده باعث افزایش مزیت‌های رقابتی در فرایندهای گوناگون تولیدی و خدماتی می‌شود؛ پدیده‌ای که موجب شده دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان از الزامات و ضروریات بسیاری از کشورها در دنیا به حساب آید.
در آینده‌ای نه‌چندان دور این تولیدات دانش‌محور است که به‌عنوان مالک قدرت اقتصادی کشورها محسوب می‌شود که البته این خود نیازمند برنامه‌ریزی هدفمند و اتخاذ سیاست‌هایی درست در جهت ایجاد زیرساخت‌های مناسب است.
این امکان و قابلیت وجود دارد که با برطرف کردن ضعف‌های زیرساختی و بسترسازی‌های مناسبی همچون ایجاد محیط مناسب برای سرمایه‌گذاری‌ها و سیاست‌های حمایتی دولت و فراهم آوردن زیرساخت‌های فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات بتوان با ایجاد یک محیط مهیا و آماده زمینه را برای بروز خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها فراهم آورد.
انتهای پیام/
