حقیقتی از استرالیا روی پرده سینمای ایران

گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، ونوس بهنود ـ «شعله‌ور» یا «Ablaze» ساخته «آلیس مورگان» و «تریکی اونوس» یکی از آثار شرکت‌کننده در بخش فیلم‌های بلند شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینما حقیقت» است. این فیلم به واسطه پرداخت قوی به موضوع تبعیض نژادی و ظلم بر بومیان استرالیا یکی از آثار خوب بخش بین‌الملل این جشنواره محسوب می‌شود.

راوی داستان نوه فردی به نام «بیل اونوس، Bill Onus» است که از او به عنوان یکی از رهبران مدافع بومیان استرالیا یاد می‌شود. فردی که زندگی خود را صرف مبارزه با قوانین نژادپرستانه و ظلم سفید پوستان به بومیان استرالیا کرد.

مستند مورگان در ۸۰ دقیقه به دلایلی که ذکر آن خواهد رفت توانسته به شکل جامعی سوژه خود را به مخاطب ارائه کند.

** تمرکز بر مهمترین اتفاقات تاریخی به همراه مستندات

سینمای مستند که از آن با نام سینمای حقیقت یاد می‌شود در واقع بازگویی واقعیتی است که به نظر کارگردان بازخوانی و توجه و تمرکز بر آن ضروری است. در مستند شعله ور نیز مورگان رسالت مستند سازی خود را به جای آورده و با تکیه بر مهمترین اتفاقات تاریخی توانسته مبارزاتی نزدیک به نیم قرن را تنها در ۸۰ دقیقه بگنجاند.

ارتباط معنایی اتفاقات و سیر دقیق تاریخی با ارائه مستندات به همراه روایت جذاب و شنیدنی نوه بیل اونوس موجب شده تا بازخوانی تاریخ به شکل درستی انجام شود.

مخاطب با وجود اینکه موضوع در استرالیا و مربوط به نژاد پرستی (در ظاهر موضوعی که کلیشه‌ای است و دیگر محلی از اعراب ندارد) پرداخته، اما خسته نمی‌شود و به دنبال این است که فصل بعدی داستان را بشنود و ببیند.

از طرفی مورگان توانسته با جانمایی مناسب مصاحبه با افراد مرتبط با اونوس و مبارزات استرالیایی‌ها، ارتباط روحی و روانی نیز با مخاطب به وجود آورد. در کل داستان صحنه‌ای که اضافی بوده باشد یا موسیقی متن بی‌ربط و یا مصاحبه‌ای که از مسیر اصلی و پاسخ‌های مورد انتظار تخطی کرده باشد، مشاهده نمی‌شود و همین جایگذاری تکه‌های این پازل موجب شده تا طرح یکدست و مطلوبی در مستند شعله‌ور مشاهده شود.

** پرهیز از شعار در روایت تاریخی

کادر‌های انتخابی مورگان کاملاً واقعی و متناسب با نیاز داستانی است که می‌خواهد مطرح کند. او اولین تصویر را بر روی نتیجه بیل اونوس می‌بندد تا گویای این واقعیت باشد که ثمرات روایت تاریخی او تا نسل امروز تداوم داشته است.

در ادامه از فیلم‌های گم‌شده با هویت نامشخص و بدون یادداشت می‌گوید که گمان می‌رود ساخته بیل اونوس است، اما راوی بدون هیچ شعار یا تهییج غیرواقعی احساسات می‌پرسد چرا باید پدربزرگ او از بومیان استرالیا فیلمی بسازد؟ پاسخ به این سؤال سلسله وار از زبان مستندات تاریخی و مصاحبه با افراد در طول فیلم جاری می‌شود و در نهایت نوه اونوس فیلمی از تئاتر ساخته شده در خصوص مبارزات بومیان را حتی برای بازماندگان بومی استرالیا نیز پخش می‌کند تا به آن‌ها بگوید که چه مسیر دشواری برای آزادی و داشتن حداقل حقوق طی کرده‌اند.

در مستند‌هایی که یکی از اعضای خانواده راوی داستان است ممکن است سوءگیری و طرح شعاری مشاهده شود، اما بیان واقعیت و کمک گرفتن از نظرات دیگران ترمز هر گونه سوءگیری در روایت نوه اونوس است.

** رسانه ابزار قدرتمند از دیروز تا به امروز

«بیل اونوس» زمانی که ظلم و بیداد سفید پوستان بر علیه بومیان استرالیا را می‌بیند به دنبال راهی می‌گردد تا صدای این ظلم را به گوش جهانیان برساند. از دعوت به اعتصاب و اعتراض گرفته تا تلاش برای مبارزه با قوانین. اما مهمترین اقدامی‌که نتیجه بخش است استفاده از قدرت رسانه است. تا جایی که اونوس فیلمی از حرکات نمایشی بومیان وهمچنین تئاتری را تولید می‌کند که در آن ظلم رفته بر بومیان و بی‌پناهی در مقابل قوانین نژادپرستانه را نشان می‌دهد.

این تئاتر بدون دیالوگ فیلم برداری نیز می‌شود و مدت‌ها فیلم آن پنهان و مخفی می‌ماند. اونوس از ابزار رسانه‌های دیگر از جمله مطبوعات نیز مدد می‌گیرد و با وجود فشار‌های مضاعف سفیدپوستان در مقابل اعتراض‌ها، در نهایت نیز مبارزات او موجب می‌شود تا سفید پوستانی که سرزمین آن‌ها را اشغال کرده‌اند حقوق شهروندی آن‌ها را بپذیرند.

یکی از افرادی که در طول مستند با او مصاحبه می‌شود، زن سالخورده‌ای است که می‌گوید زمانی که زبان و فرهنگ تو را می‌گیرند در واقع هویت تو را گرفته‌اند و سفید‌ها می‌خواستند همین کار را با ما بکنند.

در انتخاب لوکیشن و موسیقی متن نیز مورگان نهایت دقت و حوصله را به کار برده است. می‌توان گفت این فیلم مستند یکی از مهم‌ترین روایت‌های تاریخی از تبعیض نژادی است که پرده سینمای ایران میزبان آن شد.