گام تازه در دفاع از منابع طبیعی، بعد از بیانات رهبر معظم انقلاب

در چند سال اخیر با کمال تأسف، کشور شاهد بی‌توجهی‌های شدید به عرصه منابع طبیعی در قالب‌های مختلف بوده است.

تبدیل عرصه های جنگلی منابع طبیعی به اراضی کشاورزی، ایجاد باغ و ویلا، ساخت‌وساز درحریم رودخانه ها، دخالت های مدیران اجرایی و سیاسی، بی توجهی و ضعف در برخوردهای قانونی و قضایی، نگاه کوتاه مدت و درآمدزای شوراهای محلی، فرمانداری‌ها و بخشداری‌ها، توسعه و گسترش بی‌رویه شهرها، اجرای طرح‌های ساخت‌وساز مسکن، ایجاد رستوران‌ها و تفریحگاه‌ها در عرصه های بکر طبیعی بدون رعایت ضوابط قانونی، اخذ سندهای غیرمجاز برای عرصه های طبیعی توسط زمین‌خواران، احداث چاه های غیرمجاز و برداشت غیرقانونی از سفره ها، صدور مجوزهای منجر به تخریب از طرف مراکز قدرت همه و همه اقدامات نادرستی بوده اند که در سالیان دور و نزدیک به ویژه 10سال گذشته بر عرصه منابع طبیعی وارد شده است. ظاهرا روش‌ها و اقداماتی که تاکنون دستگاه‌های مسئول در جهت حفاظت اعمال کرده‌اند، از اثربخشی لازم برخوردار نبوده است.

راه چاره چیست و چه باید کرد تا دیگر شاهد این همه تخریب و تضعیف و هدر رفت ثروت‌های محدود و ارزشمند زیست محیطی که متعلق به نسل فعلی و همه نسلهای بعدی است، نباشیم؟

نکاتی را بر اساس اطلاعات و تجارب محدود خود پیشنهاد می‌نمایم که امید است مورد توجه قرار گیرند.

1 – قوانین مرتبط با حفظ منابع طبیعی در سطح وسیع به جامعه اطلاع رسانی شود و مجریان متناسب با مسئولیت خود و البته هماهنگ و منسجم و قاطعانه با همراهی و حمایت دستگاه قضایی و عوامل انتظامی در اجرای کامل آنها اقدام نمایند.

2 – بین دو سازمان اصلی کشور یعنی سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری و سازمان حفاظت محیط زیست با تشکیل جلسات مشترک و تنظیم تفاهم نامه ها و دستورالعمل های مشترک هماهنگی های منظم و مستمر به عمل آید، به گونه ای که در چارچوب سیاستی واحد هر یک مکمل دیگری محسوب شوند.

3 – حریم روستاها و شهرها و حریم عرصه های منابع طبیعی با نشانه گذاری‌های مشخص در نقشه ها و در خور خود عرصه ها کاملاً روشن و تثبیت شود، به گونه ای که همه مردم و دستگاه‌های اجرایی از آن مطلع شوند و قابل رؤیت باشند و هیچ مقام مسئولی به خود اجازه عبور از حریم را ندهد. اصلاح حریم در موارد خاص و کاملاً ضروری صرفا با تایید شورای عالی محیط زیست و تصویب دولت امکان پذیر باشد.

4 – هرگونه ساخت و ساز در خارج از محدوده قانونی شهرها و روستاها علاوه بر تخریب، با مجازات‌های مؤثر متخلفین همراه باشد و هیچ گونه مماشاتی در حوزه های انتظامی و قضایی رخ ندهد.

5 – آنچه که در برنامه سوم و چهارم برای جبران خسارات به منابع طبیعی در اثر اجرای طرح های عمرانی ضروری مثل راه، راه آهن، سد و ... ذکر شده با تقویت و جامعیت و اثربخشی بهتر در برنامه ششم پیش بینی و همه دولت و دستگاه های اجرایی خود را ملزم به رعایت آن بدانند.

6 – فرهنگ درخت کاری، گسترش فضای سبز، حفاظت از منابع طبیعی و جلوگیری از هرگونه تخریب و آلوده سازی محیط زیست با مشارکت مؤثر رسانه ملی، دانشگاه‌ها، مدارس، مطبوعات و فضاهای مجازی به فرهنگ و حساسیت عمومی تبدیل شود.

7 – تقویت مشارکت همه‌جانبه مردم بویژه جنگل نشینان، مرتعداران، شوراهای شهر و روستا، شهرداری‌ها و نهادهای غیردولتی به عنوان یک مسئولیت فراگیر اجتماعی تبدیل شود. در این رابطه لازم است همه دوستداران و علاقمندان طبیعت و محیط زیست در تشکیل و تأسیس سازمان‌های غیردولتی و کارآمد تلاش کنند و البته دولت و بویژه وزارت کشور نیز حمایت و همراهی لازم را برای ثبت و فعالیت فرهنگی، اجتماعی آنها فراهم سازد.

8 – در نهایت به نظر می رسد سازمان‌های مسئول منابع طبیعی و محیط زیست لازم است به صورت همه جانبه از نظر نیروی انسانی، بودجه و اعتبارات تقویت شوند تا نگهبانی این ثروت عظیم را با اقتدار و توانمندی هر چه بیشتر و اثربخش‌تر به منصه ظهور برسانند.

امید است با اجرایی نمودن مدبرانه سیاست‌ها، دیدگاه‌ها و تذکرات مطروحه از طرف رهبر معظم انقلاب در همه سطوح، شاهد حفاظت و احیاء هرچه شایسته‌تر عرصه‌ها باشیم.

* رئیس پیشین سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور