پژوهش در سما دانشگاه آزاد اسلامی؛ تربیت دانشجویانی با مهارت فنی، آموزش دانش‌آموزانی با تفکر پژوهشی

علی نیازی، دکتری شیمی تجزیه با مرتبه علمی استاد تمام و عضو هیأت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی اراک است. او بیش از ده سال سابقه فعالیت اجرایی در دانشگاه آزاد اسلامی دارد که از سوابقش می‌توان رئیس دانشکده علوم و معاون سما واحد اراک، معاون پژوهشی واحد اراک، دبیر منطقه پنج سما، دبیر هیأت اجرایی جذب هیأت علمی استان مرکزی و رئیس شوراهای مختلف در استان مرکزی را نام برد.

وی آذر سال جاری با تایید رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به مرتبه علمی استادی ارتقا پیدا کرد. نیازی که اکنون مدیریت پژوهش سما دانشگاه آزاد اسلامی را بر عهده دارد، مدرک تحصیلی دکتری تخصصی خود را از دانشگاه رازی در سال 83 اخذ کرده و در دانشگاه آزاد اسلامی اراک به عنوان عضو هیأت علمی مشغول به همکاری شد. او حالا دارای مرتبه علمی استادتمامی است و حاصل تلاش او در بخش پژوهشی چاپ بیش از 120 مقاله علمی-پژوهشی (ISI) و (WOS)، ارائه بیش از 300 مقاله در همایش‌های علمی ملی و بین المللی، تألیف و ترجمه 10 جلد کتاب و اجرای بیش از 15 طرح پژوهشی کاربردی است.

نیازی فارغ‌التحصیل سال ۱۳۸۳ رشته شیمی تجزیه با تخصص کمومتریکس از دانشگاه رازی کرمانشاه و عنوان رساله دکتری تخصصی وی با عنوان کاربرد‌های روش‌های دو- و سه- بعدی کمومتریکس در آنالیزهای کمی و کیفی بوده و از سال ۱۳۸۲ به عنوان عضو هیات علمی تمام وقت در گروه شیمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک دارای فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و اجرایی است.

از جمله افتخارات علمی و پژوهشی وی، پژوهشگر بر‌تر دو سال پیاپی در دانشگاه آزاد اسلامی اراک، پژوهشگر بر‌تر در سال‌های ۸۵، ۸۶ و ۸۷ در منطقه پنج (سابق) دانشگاه آزاد اسلامی، پژوهشگر بر‌تر در سال ۸۷ در استان مرکزی و پژوهشگر بر‌تر در سال‌های ۸۶ و ۸۷ در کشور است.

یکی از معیارهای موثر در سنجش کمیت و کیفیت تولیدات علمی هر محقق ضریب تاتیر H-index است که اکنون H-index دکتر نیازی بر اساس پایگاه علمی SCOPUS برابر ۲۱ است.

او از 25 مهر سال جاری بنا به پیشنهاد معاون آموزشی و پژوهشی سما دانشگاه آزاد اسلامی در حکمی از سوی دکتر زرهانی رئیس سما به عنوان سرپرست مدیریت پژوهشی این سازمان منصوب شد و اکنون در این سمت در حال فعالیت است و رئیس ستاد راه‌اندازی پژوهش‌سرا‌ها و مراکز تحقیقاتی نانو سما هم هست.

از آنجایی که وی دارای طرح‌ها و پروژه‌های کاربردی پژوهشی، سوابق اجرایی و مدیریتی و افتخارات علمی و پژوهشی است به همین مناسبت با وی به گفت‌وگو نشستیم و از او خواستیم که از طرح‌های کاربردی پژوهشی، حوزه کاری‌ فعلی‌اش در سما، برنامه‌ها و اولویت‌های پژوهشی سما و ... برای‌مان بگوید.

متن گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری آنا با مدیر پژوهش سما دانشگاه آزاد اسلامی را پی می‌گیریم:

* لطفاً درباره حوزه کاری فعلی خود توضیح دهید

- سازمان سما در سال ۱۳۷۰ تأسیس شده است و اکنون با بیش از ۶۲۰ مدرسه در مقاطع ابتدایی، متوسطه اول و دوم و با بیش از ۱۲۰ هزار دانشجو در مقطع کاردانی در آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای در بخش آموزشی، پژوهشی و فرهنگی در حال فعالیت است. با توجه به مسئولیت بنده به عنوان مدیر امور پژوهشی سازمان سما، فعالیت‌های پژوهشی به طور کلی در دو بخش پژوهش مدارس و پژوهش آموزشکده‌ها انجام می‌‌شود.

برنامه ریزی و اقدام برای توسعه فرهنگ و تفکر پژوهش در مدارس و آموزشکده‌ها، توسعه و تجهیز کارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها، کتابخانه‌ها، برگزاری همایش‌ها، جشنواره‌ها، مسابقات علمی و مهارتی در سطوح و رشته‌های مختلف و سایر فعالیت‌های پژوهشی در بخش‌های گسترش تولید علم، ارتباط با صنعت، توسعه و تجهیز، باشگاه پژوهشگران جوان و... از جمله فعالیت‌های پژوهشی در سما دانشگاه آزاد اسلامی است.

* حوزه متبوع شما چه امکانات و شرایطی را برای مدارس و آموزشکده‌های سما سراسر کشور تدارک دیده است؟

- با توجه به اهمیت پژوهش و مباحث مربوط، اکنون در همه مقاطع تحصیلی از ابتدایی تا کاردانی با تعیین مسئولان پژوهشی و ارائه برنامه‌های اجرایی و همچنین تخصیص بودجه پژوهشی برای مدارس و آموزشکده‌ها، شرایط مناسبی برای فعالیت‌های پژوهشی دانش آموزان، دانشجویان، اعضای هیأت علمی و همکاران مدارس فراهم و با توجه به تدوین بخشنامه‌ها و آیین نامه‌های کاربردی، شرایط لازم برای انجام فعالیت‌های پژوهشی در مدارس و آموزشکده آماده شده است.

* سما چه برنامه‌ها و اولویت‌هایی مد نظر دارد تا همگام با توسعه کیفی دانشگاه و آموزش و پرورش کشور حرکت کند؟

- از اهداف و برنامه‌های جدید سما، ایجاد پژوهش‌سرا‌ها در استان‌ها با همکاری واحدهای سما بوده که اکنون امکانات و پتانسیل‌های سما ارزیابی شده است و مراحل اخذ مجوز از آموزش و پرورش در دستور کار قرار دارد. با ایجاد پژوهش‌سرا‌ها، محیطی پژوهشی و علمی با تجهیزات و امکانات لازم برای دانش‌آموزان فراهم خواهد شد و با توجه به اهمیت آشنایی دانش‌آموزان و دانشجویان با علوم روز دنیا همانند تکنولوژی نانو، رباتیک و... ستاد ویژه‌ای برای ترویج این علوم ایجاد شده است که با ابلاغ بخشنامه‌های علمی و عملیاتی، بزودی اقدامات موثری در این حوزه انجام خواهد گرفت که می‌توان ترویج علوم نانو در مدارس با برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای ترویج این علم را نام برد.

* وضعیت فعلی سما در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید و سما نمونه از نظر شما کدام واحد آموزشی است؟

- با توجه به سابقه فعالیت سما در سطح کشور و اقدامات انجام گرفته در بخش‌های مختلف؛ مدارس سما و آموزشکده‌ها، دارای جایگاه ویژه‌ای در عرصه‌های آموزشی و پژوهشی هستند که بخشی از فعالیت‌های ویژه سما را می‌توان نام برد.

وجود کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌های تخصصی برای تربیت دانشجوی بامهارت فنی و دانش‌آموزانی با تفکر پژوهشی یکی از ویژگی‌های سما است. برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات مهارتی که با استقبال گسترده همراه بوده که یکی از عرصه‌های رقابتی سالم علمی است. مدرسه و آموزشکده‌ سما نمونه از نظر پژوهشی، مرکزی است که تفکر پژوهشی در کنار همه فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی وجود داشته باشد و به گونه‌ای این تفکر وجود داشته باشد که پژوهش، تصمیم‌ساز در حوزه‌های مختلف است و با توجه به افق بلند این مجموعه مبنی بر تربیت دانش‌آموزان و دانشجویانی بامهارت در رشته و حرفه خود، مراکزی که بتوانند در تحقق مهارت‌آموزی قدم بردارند، موفق خواهند بود.

* حضور سما در عرصه‌های پژوهشی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

- با توجه به بخشنامه‌های مناسب برای حمایت از دانش آموزان، دانشجویان و اعضای هیات علمی، امکان ارائه دستاوردهای پژوهشی در مجامع علمی در سطوح مختلف از جمله ملی و بین‌المللی وجود دارد. همه ساله شاهد درخشش این عزیزان در عرصه‌های مختلف هستیم.

در آخرین رویداد علمی، حضور و درخشش سازمان سما در نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فن بازار در نمایشگاه بین‌المللی بود که غرفه سما به عنوان غرفه بر‌تر دانشگاه آزاد اسلامی انتخاب شد.

* لطفاً درباره چند طرح کاربردی خود توضیحاتی ارائه دهید.

- از کاربردی‌ترین طرح‌های پژوهشی بنده استفاده از تکنیک‌های کمومتریکس در تحلیل نتایج و داده‌های مختلف شیمی، زمین‌شناسی و محیط زیست بوده که در راستای اجرای این طرح، پروژه‌های کاربردی با عنوان‌های؛ طبقه‌بندی و الگو‌شناسی نمونه‌های خاکی و نمونه‌های آبی در مناطق مختلف ایران همانند استان مرکزی، یزد و زنجان بر اساس آنالیز عناصر مختلف و ارائه روش‌های جدید اندازه گیری فلزات، سنتز و شناسایی داروی ضد سرطان پروستات، سنتز و شناسایی نانوذرات مغناطیسی برای استفاده در تسویه خانه‌ها برای حذف آلاینده‌های محیط زیستی و استخراج و اندازه‌گیری ترکیبات دارویی از نمونه‌های بیولوژیکی با استفاده از روش‌های جدید استخراج اجرا شده است.

خلاصه‌ای از فعالیت‌های پژوهشی خود را بیان کنید.

- فعالیت‌های پژوهشی این جانب شامل ۱۲۰ مقاله ISI و علمی-پژوهشی در معتبر‌ترین نشریات بین المللی است، بیش از ۳۰۰ مقاله در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی ارائه شده و هفت عنوان کتاب تالیف و ترجمه نیز به چاپ رسیده است. انجام طرح‌های پژوهشی مختلف در زمینه‌های کاربردی از دیگر فعالیت‌های پژوهشی است. تاکنون ۸ دانشجوی دکتری تخصصی رساله خود را با این جانب به اتمام رسانده‌اند. از جمله طرح‌های و پروژه‌های انجام گرفته هم؛ ارائه روش‌های جدید برای آنالیز دارو‌ها در نمونه‌های بیولوژیکی، طبقه بندی و الگو‌شناسی با آنالیز فلزات گوناگون در مناطق مختلف کشور با استفاده از ژئوکمومتریکس، مدلسازی و طراحی مولکول‌ها در سنتز داروهای جدید بر اساس مطالعه‌های تجربی و کمومتریکس و طراحی و سنتز داروی رادیوشیمیایی برای سرطان پروستات است.

و سخن پایانی؟

- در پایان با تشکر خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی «آنا»، از مسئولان سازمان سما که با دیدگاهی پژوهش محور، شرایط لازم برای اقدامات پژوهشی را فراهم کرده‌اند، آرزومندم که با تلاش همه همکاران در مدارس و آموزشکده‌ها، شاهد اقدامات موثر پژوهشی در سما باشیم.

از مسئولانی که با ارج نهادن به امر آموزش و پژوهش شرایط لازم برای پژوهش را مهیا می‌کنند، قدردانی می‌کنم و امیدوارم با کاربردی شدن پژوهش‌ها گام موثری در پیشرفت کشور برداشته شود و سیاست‌گذاری به نحوی باشد که تولیدات علمی با کیفیت مد نظر قرار گیرد. از خانواده‌ام و همه دانشجویان تحصیلات تکمیلی خودم که در انجام تحقیقات و پروژه‌های تحقیقاتی، همیار و کمک بنده بودند نیز تشکر می‌کنم.