دانشگاه آزاد اسلامی «خطوط پژوهش» را برای مهندسان طراحی می‌کند/ لزوم مراوده شورای عالی انقلاب فرهنگی و دانشگاه‌ها برای اصلاح سرفصل‌های درسی مهندسی

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، لاله قلی‌پور- ۵ اسفندماه در تقویم رسمی کشور به بهانه سالروز بزرگداشت حکیم و دانشمند ایرانی، خواجه نصرالدین طوسی، روز مهندس نام‌گذاری شده است. مهندسی، شاخه‌ای علمی و بین‌رشته‌ای است که هدف آن توسعه پایه‌های نظری تحلیل پدیده‌های علمی و کاربرد آن‌ها، آینده‌پژوهی در فناوری و انتقال فناوری‌های قدیمی به فناوری‌های نوین است.

مهندسان قادرند با برخورداری از دانش علوم پایه قوی و درک عمیق از فنون و روش‌های مهندسی، امر هدایت و اجرای پژوهش‌های صنعتی و دانش‌بنیان بین‌رشته‌ای را عهده‌دار شوند. یک مهندس باید بتواند همانند یک دانشمند، کنجکاوی، تفکر عمیق و انتقادی و قدرت مشاهده را برای اکتشافات جدید مورد استفاده قرار دهد و خلاقیت، قابلیت‌های فنی و مهارت‌های حل مسئله را در راستای پیشرفت جامعه به‌کار برد.

با نگاهی به اولویت‌های علم و فناوری طبق نقشه جامع علمی کشور می‌توان به نقش پر رنگ علوم مهندسی در توسعه کشور در چشم‌اندازهای تعیین شده برای آن پی برد. لذا به بهانه بزرگداشت این روز با محمدحسن رامشت، عضو هیئت‌علمی و رئیس دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه آید.

آنچه در گفت‌وگوی ما با محمدحسن رامشت می‌خوانید:

*پیشرفت و توسعه در هر جامعه‌ای بستگی به انجام کارهای مهندسی دارد

*افول و کم‌گرایشی نسبت به ورود به رشته‌های مهندسی دیده می‌شود

*دانشکده عمران و منابع زمین واحد تهران مرکزی با هدف رفع نیاز کشور، صنعت و جامعه راه‌اندازی شد

پیشرفت و توسعه در هر جامعه‌ای بستگی به انجام کارهای مهندسی دارد

آنا: فلسفه نامگذاری روز مهندسی و تعریف شما از مهندسی چیست و چه کسانی را مهندس می‌دانید؟

رامشت: روز مهندسی در حقیقت بزرگداشت روز خواجه نصیرالدین طوسی دانشمند ایرانی‌مان است که جا دارد این روز را به جامعه مهندسی ایران تبریک بگویم. حقیقت این است در بین علومی که موجود است، علومی که به آنها علوم مهندسی گفته می‌شود، یک وجه تمایزهایی را با علوم دیگر دارند و مخصوصاً یک جایگاه ویژه‌ای را این علوم مهندسی به خودشان اختصاص داده‌اند.

شاید یکی از دلایلی که ما این جایگاه متمایز را برای علوم مهندسی قائل می‌شویم این باشد که اصولاً علوم مهندسی با خلاقیت عجین هستند. یعنی علوم مهندسی یک نوع آمیختگی با ابداع و ابتکار و غیره دارند و در واقع هر جایی که علوم مهندسی مطرح می‌شوند، به‌گونه‌ای خلاقیت و راهگشایی و مواردی از این دست مطرح می‌شوند.

حالا جالب است که اگر به کل نظام هستی هم توجه کنیم، اصولاً آفرینش کل هستی هم بر یک محور تدبیر آفریده شده، یعنی کائنات یک کار مبتنی بر تدبیر بودند. ما در ادعیه اسلامی هم داریم «یا مدبّر اللیل و النهار» یعنی خالق آفرینش نیز کایناتش را بر اساس تدبیر و اصول خاصی بنیان کرده. این یک نکته خیلی جالب است که خلقت در حقیقت یک کار مهندسی شده است و نظام احسن نامیده شده به خاطر اینکه مبتنی بر یک اصولی است که ما در امور علوم مهندسی هم همان اصول را تدبیر می‌کنیم و این امور بر این شالوده‌ها بنیان‌گذاری شده‌اند.

نکته دیگری که شاید بتوانیم به عنوان دلیل تمایز این رشته در بین همه رشته‌های دیگر قائل شویم این است که اصولاً در علوم مهندسی، عمرانی و آبادانی مطرح است. یعنی هر جا که علوم مهندسی مطرح می‌شوند، یک نوع جهت‌گیری در راستای برآورده ساختن کمبودهایی که در عمران و آبادانی است، تلاش می‌شود.

مراوده علمی بین دانشگاه و انقلاب فرهنگی برای به‌روزرسانی سرفصل‌های درسی ضروری است

از طرف دیگر اگر خوب دقت کنیم، پیشرفت و توسعه در هر جامعه‌ای بیشتر بستگی به این دارد که ما کارهای مهندسی را انجام دهیم. به عبارت دیگر تلاش، توسعه و پیشرفت مخصوصاً باز دوباره یک حالت تلفیقی را با علوم مهندسی دارد.

حتی اگر رابطه علوم پایه مثل ریاضیات، شیمی و غیره را هم نگاه و مقایسه کنیم، می‌گوییم این‌ها که علوم پایه هستند و شالوده اصلی علوم مهندسی را دربر می‌گیرند. به‌هرحال شقوق و شاخه‌هایی که علوم مهندسی دارند، چون طیف وسیعی را به خودشان اختصاص داده‌اند، خیلی متمایز و قابل توجه است.

در کشورمان خوشبختانه گسترش علوم مهندسی در دانشکده‌ها و دانشگاه‌هایی که داریم، توانسته دستاوردهای خوبی را برای کارهای عمرانی کشورمان که الان خیلی با آن مواجه هستیم، داشته باشد و در علوم با اهمیت مثل هوا-فضا، دریا، اقیانوس و مخصوصاً به خاطر اینکه کشور ما از نظر اقتصادی شاهرگ حیاتی‌اش مربوط به انرژی، نفت و گاز و مشتقات نفت است و اینها همه در دریا وجود دارند و سازه‌هایی را می‌طلبند، لذا علوم مهندسی می‌توانند پاسخگوی این نیازها و برطرف‌کننده این مشکلات باشند.

در واقع می‌شود گفت یک نمای کلی از علوم مهندسی، نوع رابطه‌شان با علوم دیگر و جایگاهی که در علوم مهندسی دارند، مطرح است و مهندسان ما جایگاه خاصی را در پیشبرد و توسعه کشورمان خواهند داشت.

افول و کم‌گرایشی نسبت به ورود به رشته‌های مهندسی دیده می‌شود

آنا: تا دهه ۷۰ اقبال بسیاری زیادی در دانش آموزان دبیرستانی که به عشق مهندسی وارد رشته ریاضی-فیزیک می شدند، وجود داشت اما در سالیان اخیر و در حال حاضر شاهد یک چرخشی هستیم، با بررسی آمار می‌بینیم که اقبال دانش آموزان برای ورورد به رشته تجربی و به تبع آن ورود به رشته‌های پزشکی اصلاً قابل مقایسه با بقیه رشته‌ها نیست و اقبال نسبت به ورود به رشته‌های مهندسی کمتر شده است؛ در این مورد آیا به نظر شما تغییر سرفصل درسی اگر بر اساس نیازهای روز و واقعی باشد به دلیلی اینکه بسیاری از سرفصل ها مربوط به ۲۰، ۳۰ سال پیش بوده و به‌روزرسانی نشده است؛ چه سازوکاری باید اندیشیده شود که هم براساس نیازهای روز باشد، هم حل مسئله کند، چون ما مثلاً طرح پایش را الان در دانشگاه آزاد داریم، این به چه صورت باید باشد؟ صنعت ما باید از مهندسین ما استقبال کند؟ چه سازوکاری باید اندیشیده شود که مجدداً این اقبال را داشته باشیم؟

رامشت: این سؤال خیلی خاستگاه درستی را دارد و همین واقعیتی که در حال حاضر دیده می‌شود حکایت از این می‌کند که یک نوع اگر نگوییم افول، یک نوع کم‌گرایشی یا کم‌استقبالی را نسبت به این رشته‌هایی که شما اشاره کردید، دارد. در علوم مهندسی که قطعاً این را می‌شود به عنوان یکی از دلایلش گفت و آن اینکه اصولاً حلقه مفقوده بین صنعت و دانشگاه ما کمافی‌السابق وجود دارد.

یعنی آنچه که باعث می‌شد هیچ‌گونه رابطه‌ای بین علم در دانشگاه‌ها و صنعت ما و نیازهای کشور نباشد، هنوز همان حلقه مفقوده موجود است و پژوهش‌هایی که صورت می‌گیرد، امروزه دانشگاه‌ها از نسل‌های آموزشی عبور کرده‌اند. در حال حاضر با نسل چهارم دانشگاه‌ها مواجه هستیم که به کارهای پژوهشی مورد نیاز جامعه ورود پیدا کرده‌اند اما هنوز پژوهش ما یک پل ارتباطی دقیق با نیازهای صنعتی و نیازهای کشورمان هنوز به خوبی برقرار نشده است.

شاید یکی از دلایل که حتماً بی‌اثر نیست این باشد که وقتی مشکلات جامعه را دانشگاه نمی‌تواند برآورده کند، طبیعتاً دانشجوها هم می‌گویند چه ارتباطی می‌تواند داشته باشد؟ ما چگونه می‌توانیم در آینده نقش داشته باشیم؟ این یک موردش است.

علوم مهندسی می‌توانند پاسخگوی نیازها و برطرف‌کننده مسائل عمرانی کشور باشند

مورد دیگری که گفتید کاملاً درست است. در همه سیستم‌های آموزشی دنیا کلاً مرسوم است که هر از چندگاهی سیستم آموزشی باید پالایش شود و یک ارزشیابی در آن اتفاق بیفتد و یک سیلابِس‌هایی به اصطلاح دوستان باید تغییر پیدا کند، برای اینکه آنها باید با نیازهای روز جامعه‌ای که دانشگاه‌ها در آن تأسیس شده‌اند، سنخیت پیدا کند. کشور ما هم از این قانون مستثنی نیست و اگر می‌خواهیم آسیب‌شناسی کنیم، واقعاً یکی‌ از آن میان همین موارد است و ان‌شاءالله با تحولاتی که دارد اتفاق می‌افتد، این صورت می‌گیرد.

نکته دیگر اینکه تأسیس دانشگاه‌هایمان را هم باید بر همین اساس بگذاریم. باید جهت‌گیری و سمت‌گیری پژوهش و تحقیقات‌مان را هم بر همین ریل‌گذاری قرار دهیم تا ان‌شاءالله بعد از یک دهه این به بار و بر بنشیند و حوائج و مشکلات کشور در همه ابعاد، به‌هرحال دانشگاه پاسخگوی این مشکلات است و قاعدتاً باید باشد. بنابراین ان‌شاءالله با تلاش و کوششی که صورت می‌گیرد، همین تمهیدات و راهکارهایی که شما اشاره کردید اگر محقق شود، به نتایج خوبی خواهیم رسید.

آنا: چیزی که واضح و مشخص است تغییر سرفصل‌های درسی است که دغدغه‌ای بزرگ و یک مسئله است؛ این مسئله چطور باید حل شود؟ چون دانشگاه‌ها رأساً نمی‌توانند ورود کنند. یک وظیفه‌ای است که یا باید در شورای عالی انقلاب فرهنگی نسبت به آن تصمیم‌گیری شود ولی ای کاش یک سازوکاری اتفاق می‌افتاد و یک مقدار سرفصل‌ها به‌روزتر می‌شدند شاید که اقبال بیشتری به وجود می‌آمد و به قول شما یکسری از مسائل و مشکلات کشور به تبع آن حل می‌شد و صنایع یک جوری بیشتر قبول می کردند که دانشگاه می‌تواند در حل مسائل‌شان مداخله کند و اینکه دانشگاه باشد که نسخه خوبی برایشان بپیچد را این جوری بیشتر باور می‌کردند؟

رامشت: همین‌طور است. این مطلبی که گفتید یک مطلب خیلی اساسی است. علم، شتابان به پیش می‌رود. سرفصل دروس دانشگاهی یعنی همین علوم، یعنی اساتید چه مواردی از علم را چگونه تدریس کنند، نباید عقب بیفتد.

طبیعی است که این یک نقش خیلی سازنده‌ای دارد در اینکه نیروهایی که تربیت می‌کنیم (در هر مقطعی که می‌خواهند باشند)، یک موقع دروسی را که می‌گذرانند از علم فاصله نگرفته باشد. این دقیقاً خاستگاه بسیار بسیار درستی دارد، شورای عالی انقلاب فرهنگی هم متصدی و عهده‌دار این امر است و طبیعی است که دانشگاه‌ها هم باید خودشان این را بخواهند.

بیشتر بخوانید:

• تالار افتخارات دانشکده مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد گشایش یافت/ مینیاتوری از ظرفیت‌های بالقوه


• مجید اخشابی «مهندس جان» را خواند/ قطعه‌ای برای مهندسان + نماهنگ


• نقش بی‌بدیل رشته‌های مهندسی در پیشبرد صنعت و تکنولوژی

یعنی دائماً این مراوده علمی بین دانشگاه و انقلاب فرهنگی صورت بگیرد و خاستگاه این مطالب و ارتقا این سرفصل‌ها درخواست شود تا جمع اساتید مبرزی که در شوراهای انقلاب فرهنگی هستند، بررسی کنند و هر روز این تغییرات را بدهند.

اتفاقاً این تغییر و تحول یک نقطه مثبت و خوبی را دارد؛ ارزشیابی دانشگاه‌ها هم می‌تواند با همین صورت بگیرد. یعنی هر کس ارتقا پیدا کرده، سرفصل‌های نوتر و پیشرفته‌تری را دارد، خروجی او دانشجویان بهتر، مقالاتی که استخراج پیدا می‌کند در موضوعات جدیدتر خواهد بود. اصلاً یک ملاک می‌شود برای ارزشیابی و تفکیک کردن و طبقه‌بندی و دسته‌بندی کردن دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها.

آنا: به طور مشخص شده بخواهید کتابی را ارائه دهید یا بگویید این درس را دانشجویان به عنوان یک درس اختیاری بگذرانند، برایشان بهتر است، برای شما چنین تجربه‌ای اتفاق افتاده؟

رامشت: بارها و بارها! مثلاً ما در علوم مهندسی یک رشته‌ای تحت عنوان «سواحل، بنادر و سازه‌های دریایی» داریم. یکی از مشخصات پیشرفت یک کشور، سواحل آن کشور یا آبراهه‌هایی است که دارند. سازه‌های دریایی به همه آن چیزهایی که به نفت و پلتفرم‌های دریایی ما ارتباط دارد، مربوط می‌شود.

این رشته‌ها نیازهای آنی و آنی کشور بوده. مثلاً در همین دانشکده ما نبوده و ما این را ادغام کردیم و هم رشته ارشدش و هم اخیراً برای دکتری‌اش داریم تلاش می‌کنیم که آن را راه اندازی کنیم. از این رشته‌ها خیلی زیاد است که نیاز جامعه است و باید اینها را رفت و مجوزهای لازمش را گرفت و آنها را به عنوان رشته جدید در دفترچه‌های کنکور مطرح کرد که دانشجو هم جذب شود.

دانشکده عمران و منابع زمین واحد تهران مرکزی با هدف رفع نیاز کشور، صنعت و جامعه راه‌اندازی شد

آنا: به تازگی دانشکده عمران و منابع زمین در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی راه اندازی شد، بر اساس چه ضرورتی این دانشکده راه اندازی شد؟ منابع زمین به صورت مشخص چه منابعی است؟

رامشت: دانشگاه در کشور ما یک جایگاه خاصی را دارد. مخصوصاً بعد از گذار از مراحل خاصی که دانشگاه‌ها نسل به نسل تغییر کرده و ارتقا پیدا کردند، قاعده‌اش این بوده که بیاییم دانشگاه‌هایمان را بر اساس موضوعات و مشکلات کشور تأسیس کنیم، یعنی دانشگاه‌ها موضوع‌محور باشند و بتوانند مشکلات و مسائل جامعه را حل کنند، یعنی آن گلوگاه‌هایی که برای کشور ایجاد می‌شود را دانشگاه حل کند.

مثلا مسائل اقتصادی را باید دانشکده‌های اقتصاد حل کنند. دانشکده‌ها و دانشگاه‌هایی که صبغه و رنگ مهندسی و علوم مهندسی دارند، باید پاسخگوی مسائل مهندسی کشور باشند. ولی همواره این‌جور بوده که صنعت حتی برای رفع مشکلات خود هرگز فرش قرمزی برای دانشگاه پهن نمی‌کرد یعنی صنایع هرگز نمی‌گفتند باید برویم گمشده خود را از دانشگاه بخواهیم.

لذا صنایع هرگز به دنبال دانشگاه‌ها نرفتند که این نهاد علمی به وسیله فرهیختگان، اساتید و دانشجویانی که کارشان تحقیق و پژوهش است، مشکلات صنایع را در قالب پایان‌نامه‌ها و رساله‌هایشان چه دکتری چه فوق‌لیسانس حل کنند. حتی در مقاطع لیسانس نیز می‌شود طرح موضوع کرد و از اندیشه جوان و بکر دانشجو استفاده کرد و در همه دنیا هم این هست. به‌هرحال یک نقیصه بزرگ، عدم ایجاد و تأسیس دانشکده‌ها بر اساس موضوعات مورد نظر بود و موضوع‌محوری بود که وجود نداشت.

در دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی اقدام به تأسیس دانشکده‌ای تحت عنوان دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین کرده‌ایم که این مجموعه‌ای که دور هم قرار گرفته‌اند، یعنی عمران با هشت گرایش از گرایش‌های مختلف مدیریت ساخت، ژئوتکنیک، سازه و انشعابات دیگری که داشت به اضافه رشته‌هایی که مربوط به منابع زمین می‌شوند. مراد ما از منابع زمین در اینجا، مواد، معدن، محیط زیست، صنایع غذایی را دربر می‌گیرد.

آنا: در واحد تهران مرکزی در حال حاضر برنامه علمی محیط زیست است، وجود این نظام موضوعات هم در این امر دخالتی داشته یا یک چیز مجزا است؟

رامشت: طرح پایش آزاد در حال حاضر در همه رشته‌ها انجام می‌شود. منظور و مراد این است که موضوعات پژوهشی که برای دانشجویان طرح می‌کنیم، موضوعاتی باشد که نیاز کشور، نیاز صنعت و نیاز جامعه باشد. این خیلی حرکت درست و خوبی بوده است.

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی بالغ بر ۵ هزار دانشجوی علوم مهندسی و منابع زمین دارد

در این دانشکده جدید، همین کار پایش تحت عنوان «خطوط پژوهش» مطرح شد، یعنی تدوین و تبیین خطوط پژوهش و برای دانشجویان از قبل ریل‌گذاری کردیم و موضوعاتی که در کل صنعت جامعه‌مان وجود دارد توسط اساتید مبرز، طی یک سال تدوین و استخراج شدند و دانشجو هیچ‌گونه سردرگمی برای اینکه چه موضوعی را برای پژوهش خودش انتخاب کند، ندارد، خیلی راحت می‌تواند خطوط پژوهشی مورد نیاز را پیدا کند.

پایش در واقع همین است. سیستم‌هایی تعبیه شده. مثلاً سیستم پژوهشیار در دانشگاه آزاد اسلامی آورده شده که دانشجو می‌تواند به شکل الکترونیکی و کامپیوتری با نرم‌افزار پژوهشیار همه مراحل تحقیق خودش را خیلی به راحتی بگذراند. حداکثر بعد از یک دهه، ان‌شاءالله خروجی این خطوط تحقیق و ریل‌گذاری صحیحی که شده بتواند پاسخگوی نیازها باشد.

آنا: این دانشکده چه مقاطعی دارد؟ اساتید هیئت علمی آن صرفاً از واحد تهران مرکزی است یا به صورت مدعو نیز هستند؟ و اینکه دانشکده چه سالی تأسیس و راه‌اندازی شده و در حال حاضر چه تعداد دانشجو در دانشکده حضور دارند؟

رامشت: این دانشکده از نظر تعداد دانشجو خیلی حجم بالایی را دارد. مثلاً گروه عمران حدود ۵ هزار دانشجو اعم از لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری دارد، یعنی ما همه گرایش‌ها هر سه مقطع آنها را داریم. در بعضی از گروهایمان مثل نفت، مواد، معدن و غیره فقط فوق‌لیسانس و دکتری داریم.

حدود ۶ ماه بیشتر نیست که شاکله اصلی دانشکده، حکم گرفته و در شورای گزینش به عنوان یک دانشکده تصویب شده است. از بین همه گروه‌هایی که قبلاً در دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی وجود داشته، تفکیک شدند و یک آرایش خاصی را گرفتند. این رشته‌ها با هم خیلی سنخیت دارند. به خاطر همین، در حال حاضر که موضوعات پژوهشی و تحقیقاتی می‌خواهد مطرح شود، دانشجو می‌تواند موضوعاتی را انتخاب کند که برهم‌کنش با دیگر رشته‌ها است؛ نفت مثلا با سازه، سازه با محیط زیست.

صنعت حتی برای رفع مشکلات خود هرگز فرش قرمزی برای دانشگاه پهن نمی‌کند

مثلاً فرض کنید اگر در یک دانشکده‌ای رشته فناوری اطلاعات وجود داشته باشد، رشته مکانیک یا تجهیزات پزشکی هم وجود داشته باشد ممکن است اینها زیاد با هم سنخیتی نداشته باشند که بتوانند یک کار مشترکی را انجام دهند ولی اینجا این پازل‌ها به‌گونه‌ای کنار هم قرار گرفته که اینها همه با هم ارتباطات خیلی عجیب و تنگاتنگی دارند.

همپوشانی خیلی خوبی وجود دارد و اینها کاملاً در تعامل با هم هستند، به یک عبارت به‌گونه‌ای که یک دانشجو می‌تواند یکی از استادهای راهنمای دکتری خودش در رشته سازه باشد، دیگری در نفت و مواد باشد چون نفت و موادی‌ها مثلاً سازه‌های دریایی می‌خواهند. خب این سازه‌ای باید بیاید کمکش کند چون نفت و گاز و غیره در دریا است.

آن سازه‌هایی که می‌خواهند، مسائل نفتی که می‌خواهند استخراج کنند یک ارتباط مستقیمی با این رشته‌ها پیدا می‌کند. این خیلی تصمیم درستی بوده و چندین سال هم طول کشیده. حدود چهار سال طول کشید که در شورای گسترش مطرح شد، خیلی عمیق با این قضیه برخورد کردند و بعداً دیدند موضوع‌محور بودن راهکار اصلی این است که نظام جدیدی به دانشگاه‌ها بدهیم و توی آن بتوانیم مشکلات و مسائل کشور را حل کنیم که به لطف خدا این اتفاق در مورد دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین افتاد و ان‌شاءالله که برکاتش استفاده شود.
در دانشکده خودمان چون مجبور بودیم آمار داشته باشیم، رشته عمران در بین رشته‌های نفت و مواد و محیط زیست، از همه تعدادش بیشتر است. مجموعاً اینها (هم مقطع ارشد، هم دکتری و هم مقطع کارشناسی) نزدیک به ۵ هزار دانشجو داریم. البته این دانشجو که می‌گوییم ۵ هزار نفر، یک بخش دیگری هم داریم که دانشجویان خارج از کشور است و ما از دانشجویان خارج از کشور هم ثبت‌نام به عمل می‌آوریم.

آنا: دانشجویان با چه ملیتی هستند؟ و تعدادشان چه میزان است؟

رامشت: هر دانشگاهی، هر واحدی، ملیت‌های مختلفی را بین‌شان تقسیم کرده‌اند. مثلاً واحد تهران جنوب دانشجویان عراقی را دارد، دانشگاه تهران مرکزی مثلاً افغانستان و بعضی مواقع عراقی‌ها را هم دارد، این‌جوری یک تقسیم‌بندی‌هایی شده که دانشجویانی از خارج می‌آیند و اینجا به شکل ترددی، یک مدتی را در ایران حضور دارند و یک مدتی هم اساتید ما به آنجا می‌روند و به آنها درس می‌دهند. این‌ها را نیز اگر حساب کنیم، حدود ۵ هزار دانشجو داریم که قابل توجه است.

انتهای پیام/۴۱۶۷/پ