جعل رایانه‌ای چیست؟ / نحوه مجازات جاعل رایانه‌ای

گروه جامعه خبرگزاری آنا- مسعود عمرانی، وکیل پایه یک دادگستری و کارشناس مسائل حقوقی؛ یکی از عناوین مجرمانه که در فضای مجازی صورت می‌گیرد جعل رایانه‌ای است که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.

جعل رایانه‌ای‌

جعل، یکی از جرائمی است که در عین خطرناک و ضداجتماعی بودن ارتکاب آن از سهولت زیادی برخوردار است و شاید به همین دلیل هم هست که بزه خطرناک و خلاف آسایش عمومی در نظر گرفته شده و در تمام قانون‌گذاری‌ها با مجازات نسبتاً شدیدی همراه است؛ لذا این جرم جنبه عمومی به خود گرفته به همین دلیل جرم جعل در دو وجه سنتی و رایانه‌ای در زمره جرائم غیرقابل‌گذشت قرار دارد.

در خصوص جرم جعل رایانه‌ای نیز، در ماده ۶ قانون جرائم رایانه‌ای آمده است:

هر کس به‌طور غیرمجاز مرتکب اعمال زیر شود، جاعل محسوب می‌شود.

الف) تغییر یا ایجاد داده‌های قابل استناد یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده به آن‌ها.

ب) تغییر داده‌ها یا علائم موجود در کارت‌های حافظه یا قابل‌پردازش در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا تراشه‌ها یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده‌ها یا علائم به آن‌ها.

به نظر می‌رسد تفاوت مهم مصادیق سنتی و رایانه‌ای جرم جعل، در این نکته است که در جعل رایانه‌ای عمل جعل نسبت به داده‌ها (اطلاعات) انجام می‌شود که مفاهیمی دیجیتال هستند.

البته باید دقت داشت که مرتکب جرم جعل رایانه‌ای و جرائم وابسته به آن، شخص حقیقی هست لیکن تعیین مجازات شخص حقوقی از طریق حکم این ماده صورت نمی‌پذیرد و تابع مواد مندرج در فصل ششم از بخش اول قانون جرائم رایانه‌ای است.

در تحقق جعل رایانه‌ای آنچه دارای اهمیت هست این است که داده‌های مجعول باید دارای ارزش حقوقی باشد و بتواند مورد استناد قرار گیرد؛ بنابراین انجام عملیات مندرج در ماده ۶ (م ۷۳۴ ق. م.) بر روی داده‌ها، تراشه‌ها و ... مجعول که دارای هیچ گونه ارزشی نمی‌باشند، جعل محسوب نمی‌شود. درواقع منظور از لفظ «قابل استناد» بودن در بند «الف» ماده ۶، این است که داده باید بتواند دلیل محسوب شود.

نکته قابل توجه این که این جرم در زمره جرائم عمدی محسوب می‌شود سوءنیت عام، به‌کارگیری داده‌ها یا کارت‌ها یا تراشه‌های مجعول که درواقع مصداق از جرم استفاده از سند مجعول است، علم و اراده فاعل در به‌کارگیری این داده‌ها، کارت‌ها یا تراشه‌های مجعول بوده (عالم و عامد) و سوءنیت خاص نیز قصد ضرر زدن به دیگری یا جامعه و انتفاع عواید حاصل از ارتکاب جرم به نفع خود یا دیگری هست؛ و قانون در مواردی که شخص یا اشخاصی بدون علم و اطلاع به مجعول بودن داده‌ها، کارت‌ها یا تراشه‌ها از آن‌ها استفاده نمایند و باعث ایجاد خسارت مالی و گردند، تکلیفی را مشخص ننموده و ساکت است. به نظر می‌رسد که این موارد تابع احکام مسئولیت مدنی (اتلاف و تسبیب) بوده و نهایتاً شخص مقصر (حقیقی یا حقوقی) مسئول جبران خسارات وارده هست. قانون جرائم رایانه‌ای در رابطه با شروع به جرم استفاده از داده‌ها، کارت‌ها یا تراشه‌های مجعول ساکت است. در لایحه مجازات اسلامی راجع به شروع جرم تدابیر مناسبی اتخاذ شده است که شامل این جرم نیز می‌شود.

باید بگوییم که با نگاهی به ماده ۶ قانون جرائم رایانه‌ای، مجازات جاعل رایانه‌ای حبس از ۱ تا ۵ سال یا جزای نقدی پنجاه میلیون تا دویست و پنجاه میلیون ریال و یا جمع هر دوی مجازات‌های حبس و جزای نقدی خواهد بود.

در ماده ۷ قانون جرائم رایانه‌ای، جرم دیگری نیز در ارتباط با جرم جعل رایانه‌ای به رسمیت شناخته شده است که مطابق آن، هر کس با آگاهی از جعلی بودن داده‌ها یا کارت‌ها و تراشه‌های موضوع ماده ۶، از آن‌ها استفاده کند، مرتکب جرم استفاده از محتوای مجعول شده است و مجازات‌های مخصوص جعل رایانه‌ای که در ماده ۶ وجود دارد، شامل حال او نیز خواهد شد.

انتهای پیام/۴۱۶۱/پ